HAKSÖZ HABER

İstanbul’da bir otobüs yolculuğu yakalanan 30 yaşındaki Muhammed El Ömer, Bursa’da böbrek hastalığı nedeniyle tedavi olmuştu ve yeni doğan oğlunu ilk kez görmeye gidiyordu. Muhammed şu anda Tel Abyad’da kendisi gibi sınır dışı edilenlerle birlikte bir sığınakta mahsur kaldı.

Eşi ve iki küçük çocuğu İstanbul'da bin kilometreden fazla uzakta… Kız kardeşi ve geniş ailesi, Suriye'nin Azez kentinde 200 km'den fazla uzakta… Her ikisine de ulaşamıyor…

Kasabadaki sınır kapısı idaresine göre Muhammed, Temmuz ayında Tel Abyad üzerinden sınır dışı edilen 1.800'den fazla Suriyeliden sadece biri.Sürgün edilenler şu anda Rakka ve Haseke vilayetlerini kapsayan ve Türkiye destekli Suriye Özgür Ordusu tarafından kontrol edilen kapalı bir "güvenli bölge" içinde mahsur kalmış durumda.

Muhammed El Ömer

Kuzey Suriye'nin diğer bölgeleri de dâhil olmak üzere neredeyse tüm çıkış yolları kaçakçılar dışında kapalı. Middle East Eye’nin haberine göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bir milyon Suriyeliyi Suriye'nin kuzeyine geri gönderme sözü vermesinin ardından son aylarda sınır dışı etme çabalarını hızlandı. 

Geri gönderilenlerin çoğu, "gönüllü geri dönüş" belgeleri imzalamaya zorlandıklarını iddia ediyor.

Muhammed, "Burada kimseyi tanımıyorum ve sağlığım istikrarsız. Polis tarafından tutuklandığımdan beri tedavim askıya alındı ​​ve ailem İstanbul'da yalnız." sözleriyle yaşadıkları zorluğu anlatmaya çalışıyor.

Muhammed sınır dışı edildiğini anlayınca yetkililere memleketi Azez'e geri gönderilip gönderilemeyeceğini sordu fakat bu isteği olumsuz karşılık buldu. Tel Abyad'daki Sosyal Hizmetler Derneği'nin yöneticisi Muhanna al-Bakr, sığınma evinin geçen ay yaklaşık 200 sürgüne destek olduğunu söyledi.

Bakr, sürgün edilenlerin akrabalarının ve gidecek yerleri olmadığını sokaklarda ve bahçelerde uyuduklarını aktarıyor. Bakr, geçen ay bölgeye sürülen insan sayısında önemli bir artış fark ettiğini de söyledi. "Sürgün edilenleri evlerimizde ağırlardık, ama insanlar için bir sığınak bulmak gerekli hale geldi" dedi.

Güvenli çıkış yok

18 yaşındaki Ahmed el-İbrahim, kendisine Tel Abyad sığınma evinde bir yer teklif edilene kadar camide uyuyordu. İbrahim, Temmuz ayı başlarında Türkiye'nin Konya kentindeki bir gençlik yurdunda 10 genç erkekle birlikte tutuklandığını söyledi. Grup tutuklandıktan sonra “gönüllü dönüş belgelerini” imzalamaya zorlandı.

İbrahim, "Suriye'deki ailelerimize yardım etmek için Türkiye'de çalışıyorduk. Şu anda başvuracak kimsem yok. Ailemin yaşadığı Halep'in kuzeyine gitmemin bir yolu yok. Kaçak yollar 400-450 dolar gerektiriyor ve çok riskli ve Türkiye üzerinden erişim imkânsız." diyerek baş başka kaldıkları sorunları anlattı.

Suriye İnsan Hakları Ağı'nın yönetici direktörü Fadel Abdulgani, çalışmalarında Suriye'nin kuzeyindeki diğer bölgelere ulaşmak için kaçakçılara 400 ila 500 dolar arasında ödeme yaptığına dair raporlar aldığını söyledi. Fadel, “İster doğu bölgelerine dönmeye çalışsınlar, ister düzensiz yollardan Türkiye'ye tekrar girmeye çalışsınlar, insanların hayatları ciddi tehlikede" dedi.

Bakr ise kaçakçılara yönelen insanların ajan olarak tutuklanabileceğini ve yolda hayatlarının tehlikede olduğunu söyledi. Bakr, Suriye Devrim ve Muhalefet Güçleri Ulusal Koalisyonu'nun 2 Temmuz'da Türk yetkililerle koordinasyon içinde Tel Abyad'dan sınır dışı edilen 30 kişinin Azez’e nakledilmesi için pazarlık yaptığını da sözlerine ekledi.  Ancak şu ana kadar başka hiçbir resmi transfer gerçekleşmedi. Bu da Muhammed’i ve onun gibi yüzlercesini çaresiz bir durumda bıraktı.

Muhammed el-Ömer, Halep'in kuzeyindeki diğer aile üyelerine ulaşırken, "Ailem [İstanbul'da] için masraflarını karşılayacak kimse yok ve onları buraya getiremiyorum çünkü burada hiçbir şeyim yok" dedi.

Kayıtlı sakinler de sınır dışı edildi

Sürgün edilenlerin çoğu birkaç yıldır Türkiye'de yaşıyor ve yanlarında kimlik kartı olarak bilinen geçici koruma kartları taşıyorlardı.

Afrinli 18 yaşındaki Muhammed Moscow, geçen ay tutuklandığında telefonundaki geçici koruma kartının bir kopyasını Emniyete gösterdiğini fakat yanında kimlik olmadığı için tutuklandığını söyledi.

Muhammed şu anda Tel Abyad'da beş yılı aşkın bir süredir onlarla birlikte yaşadığı İstanbul'daki ailesiyle birlikte mahsur kaldı. Muhammed, Temmuz ayında Tel Abyad'a geldiğinden beri sadece Kürtçe ve Türkçe bildiği için sığınaktaki diğer kişilerle iletişim kurmakta zorlanıyor. 

Ailesinin tutuklandıktan sonra günlerce onu aradığını ve sonunda diğer sınır dışı edilenler aracılığıyla onunla temas kurduğunu söyledi.

Suriye İnsan Hakları Ağı'nın yönetici direktörü Fadel Abdulgani, sınır dışı edilenlerin çoğunun Türkiye'de geçici koruma kartlarına sahip olduğunu ve sınır dışı edilmelerine itiraz etme veya avukat atama haklarının kendilerine verilmediğini söyledi.

Abdulgani, Suriye'nin hiçbir bölgesinin mültecileri geri göndermek için güvenli olmadığını ve Türkiye'den sınır dışı edilmelerin bir "ihlaller zincirini" tetiklediğini söyledi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) geçen yıl yayınladığı bir raporda, Türkiye'nin yüzlerce Suriyeli erkek ve erkek çocuğunu keyfi olarak tutukladığını, gözaltına aldığını ve sınır dışı ettiğini iddia etti.