Yalan haberin, yanlış haberden farkı bilinçli ve amaçlı olmasıdır. İşte bir yalan haber örneği...
Dünkü Hürriyet gazetesinin manşetinde " Bir kadeh rakı artık yasak " yazıyordu kocaman harflerle.
Bugün yürürlüğe girecek yeni yasaya göre meyhanede, barda; kadehle içki almak mümkün olmayacakmış... Kokteyl içmek hayal olacakmış
Müthiş bir haberdi bu. Acaba bizim gazetede niye yoktu? Madem böyle bir yasa çıktı, niye haberimiz olmadı? İçki sektöründen ekmek yiyenler niye ayaklanmadı?
Merakla okudum haberi.
5752 sayılı yasanın ilgili maddesi orada yazılıydı:
"YETKİLİ olmadıkları halde, açık olarak içki satışı veya sunumu yapanlar ile satışa sunulan tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkileri arz ambalajlarını bozmak veya bunları bölmek suretiyle satanlara 1000 YTL 10 bin YTL'ye kadar idari para cezası..."

" Ben yalanım " diye bağıran bir haber de yayınlanır mı birader! "
YETKİLİ olmadıkları halde... " diyor yasa. Yani ruhsatın, belgen yoksa kadehle içki satamazsın.
İşte bu kadar basit!
Yasanın bu maddesindeki amaç, belli ki mesela tezgâh altından kadehle içki satan büfe tipi girişimleri filan engellemek.

Böyle bir yalan haber nasıl yazılabilir?
Cevabın bir kısmı haberde var: Yazgan Şarapçılık'ın patronu Nurtekin Yazgan, gazetenin Ekonomi Müdürü Vahap Munyar'a bir mektup göndererek dikkatini çekmiş.
Munyar da bir muhabiri görevlendirmiş.
Haber kıvama ulaşınca sabah toplantısında yayın yönetmenine, yazı işleri müdürlerine ve diğer bölüm müdürlerine sunulmuş.
Böylece manşet olmuş.
Bu kadar çok insanın yalan haber üretimine katılması çok ilginç bir durum. Firma sahibi Yazgan zaten gazeteci değil. Muhabir de tecrübesiz diyelim.
Peki diğerlerinin derdi ne?
Okuduklarını anlamıyorlar mı?

İşin ironik yanı ne biliyor musunuz? Anlamadıklarından değil, tersine, tam da gayet iyi anladıkları için bunu yapabiliyorlar.
Bal gibi biliyorlar o yasanın "kadeh yasağı" filan getirmediğini.
Ama o kısacık "Yetkili olmadıkları halde..." ibaresinin birçok okurun gözünden kaçacağını da biliyorlar.
Olayın, "toplu yalan üretimi" olduğunun bir başka işareti de şu: Saat 17.45 itibariyle haber Hürriyet'in internet sitesinde " Bir kadeh rakı artık yasak... 10 bin YTL ceza " ibaresiyle yer almaya devam ediyordu ve " En çok okunan haberler " kategorisinde birinci sıradaydı.
Halbuki ' Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu ' (TAPDK) Başkanı Kazım Çalışkan, yasanın amacını çoktan anlatmış... Anadolu Ajansı da saat 11.45'te bu demeci servise koymuştu.
Aradan geçen 6 saat hurriyet.com.tr yöneticisinin tavrını değiştiremediğine göre... Belli ki neredeyse tüm gazete bölümlerinin katkıda bulunduğu bu yalan haberin "yayılması" amaçlanmıştı.
Haber gazete ve internetten okunacakKulaktan kulağa yayılacak... İçkiyle ilgili sektörlerde çalışan herkes ' gerilecek'.
Ardından, yasanın öngörülerini TAPDK'ya sorma zahmetinde bulunmayan Hürriyet, bugün Başkan Çalışkan'ın açıklamasını, " pardon, yanlış anlama olmuş " pişkinliğiyle yayınlayacak.
Ancak 'kadeh yasağı' diye bir şey olmadığı anlaşıldığında iş işten geçmiş, amaca ulaşılmış olacak.
Dikkat: Bu tip yalan haberler durup dururken üretilmez. Hürriyet benzeri yalan haberlere 28 Şubat (1997) darbe döneminde imza atmıştı. 2004'te ise grubun yöneticileri darbecilerle pazarlık yapmış ama anlaşamamıştı.
Belli ki bu kez el sıkışmışlar!

Sabah gazetesi