Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR), 2014'ten bu yana ülkelerine dönen 4 bin 714 Suriyeli mültecinin Esad rejimi güçleri tarafından gözaltına alındığını söylediği bir rapor yayınladı.

SNHR'nin yayınladığı rapora göre, göz altına alınanların 2.149'u daha sonra rejim tarafından serbest bırakılırken, 1.383'ü tutuklandı ve 969 kişinin ise akibetleri bilinmiyor. Serbest bırakılan insanların bir çoğunda ciddi fiziksel yaralanmaların yanı sıra ruh sağlığında bozulmalar gözlemleniyor.

Raporda, gözaltına alınanlar arasında, Nisan 2023'ün başından bu yana Lübnan'dan zorla ülkelerine geri gönderilen dokuz kadın ve altı çocuğun da aralarında bulunduğu 168 kişiye özellikle yer verildiği belirtildi.

Bahsi geçen mültecilerin çoğu, Masna sınır kapısı yakınında rejimin Askeri Güvenlik İstihbarat Şubesi tarafından gözaltına alındı.

Lübnan'da tahminen 1,5 milyon Suriyeli mülteci bulunuyor ve bu mülteciler ülkede giderek artan ayrımcılık ve düşmanlığa maruz kalıyor .

SNHR, geri dönen ve rejim tarafından tutuklanan 39 mültecinin işkence altında öldüğünü belgeledi. Resmi olmayan verilere göre ise bu sayı çok daha yüksek. Geri dönen mültecilere yönelik 93 cinsel şiddet vakasının belgelendiği yayınlanan raporda yer alıyor.

SNHR, "Suriyeli mültecilerin zorla ülkelerine geri gönderilmesinin uluslararası geleneksel hukukun açık bir ihlali" olduğunun altını çizerek, mültecileri geri dönmeye zorlayan hükümetlerin, Esad tarafından işkenceye uğramaları, öldürülmeleri veya zorla kaybedilmeleri halinde hukuki olarak sorumlu olabileceklerini söyledi. 

Ülkede devam eden şiddet ve baskı nedeniyle giderek daha fazla Suriyelinin başka ülkelere sığındığı ve Suriyelilerin yarısından fazlasının yoksulluk sınırının altında yaşadığı belirtildi.

Çatışmaların başladığı 2011 yılından bu yana tahminen 5,1 milyon kişi ülkeyi terkederken, 7 milyondan fazlası da ülke içinde yerinden edildi.

Suriye İnsan Hakları Ağı kurucusu Fadel Abdelghany, 2011'den 2023'e kadar en az 1.3 milyon keyfi gözaltı vakasını belgelediklerini ve bunlardan en az 156.757'si (  5.235'i çocuk ve 10.205'i kadın dahil) hâlâ tutuklu veya zorla kaybedilmiş durumda olduğunu söyledi.

Abdelghany, "Tutuklamaların neredeyse %98'i, adli izin veya değişiklik olmaksızın gerçekleştiriliyor. Yetkililer kendilerini tanıtmıyor ve gözaltına alınanların ailevi iletişim kurması veya avukatla görüşmesi yasaklanıyor. Gözaltına alınanlar bilinmeyen yerlere götürülerek toplumla ilişkileri kesiliyor. 

Suriye vatandaşları gözaltına alındıktan sonra işkenceye maruz kalıyor ve  adalet kürsüsünden çok devletin güvenlik şubelerini andıran kanguru mahkemelerinde aşırı işkence altında işlemedikleri suçları itiraf etmeye zorlanıyor.

Sonrasında ise işkence altında alınan 'itiraflara' dayanarak ya Terörle Mücadele Mahkemesi'nde ya da Suriye rejiminin muhalifleri ve siyasi muhalifleri ortadan kaldırmak için kurduğu Askeri Saha Mahkemesi'nde yargılanıyorlar. Hiçbir şekilde özgür ve adil yargılanmanın ön koşullarını dahi karşılamıyorlar." dedi.

Keyfi gözaltı korkusu ve buna eşlik eden işkence ve zorla kaybetmeler, mültecilerin ve yerinden edilmiş insanların geri dönüşünün önündeki  en önemli engeller arasında yer alıyor.

Suriye İnsan Hakları Ağı, 2014'ün başlarından Mart 2024'e kadar, Suriye'deki ikamet yerlerine dönen 251'i çocuk ve 251'i kadın olmak üzere en az 3.532 keyfi tutuklama vakasını belgeledi.

Abdelghany, "Esad iktidarda olduğu ve uluslararası toplum ile Arap toplumu onun suçlarını görmezden gelmeye devam ettiği sürece, keyfi gözaltında tutulanların gerçek sayısı bilinmesi mümkün değil." ifadelerini kullandı.