TÜRKİYE İLE ÇİN ARASINDAKİ “SUÇLULARIN İADESİ ANLAŞMASI” ÇİN PARLAMENTOSU’NDAN GEÇERKEN, TBMM’DE BEKLİYOR. UYGURLAR İSE BU ANLAŞMANIN KANUNLAŞMA İHTİMALİ SEBEBİYLE TEDİRGİN.

Türkiye ile Çin arasında imzalanan suçluların iadesine ilişkin anlaşma önceki gün Çin Parlamentosu tarafından onaylandı. Anlaşma, 13 Mayıs 2017’de imzalanarak, 12 Nisan 2019’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan imzasıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığı’na gönderilmişti. TBMM Başkanı Mustafa Şentop ise kanun teklifini, 26 Nisan 2020’de görüşülmesi için meclise sundu. Kanun teklifi görüşülme sırasını beklerken, Çin anlaşmayı kendi parlamentosunda onayladı.

Pekin, Uygurların peşinde

Türkiye’de yaşayan Uygur Türkleri ise bu anlaşmanın kanunlaşma ihtimali sebebiyle tedirgin. Çin, yurtdışında, özellikle Türkiye’de yaşayan Uygur Türklerini “terör” suçlamasıyla mercek altına almış durumda. Kanun teklifi yasalaşırsa, Çin’in gıyabında mahkûm ettiği Uygur Türklerini, Türkiye Pekin’e iade etmek zorunda. İndependent’deki habere göre Pekin’de imzalanan anlaşmanın “iade etme yükümlülüğü” başlıklı birinci maddesinde, “Anlaşmaya göre iade izinleri, işlendiği öne sürülen suçun cezasının her iki ülkenin kanunlarına göre en az 1 yıl hapis olması gerekiyor. İade amacıyla her iki tarafın kanunlarının, iadeye konu suça aynı kategori altında yer verip vermemesi veya suçu aynı terimle tanımlayıp tanımlamaması önem arz etmez” deniliyor. Anlaşmada, talep edilen tarafın, iade talebine konu suçun siyasî bir suç olduğunu değerlendirmesi veya talep edilen tarafın istenilen kişiye sığınma hakkı tanımış olmasının iadeye engel bir durum olduğu belirtiliyor. Ancak bahse konu bu suçun, her iki ülkenin de taraf olduğu uluslararası sözleşmelerde siyasî suç olarak ka-bul edilmesi gerekiyor.

“Türkiye’nin izin vermeyeceğini düşünüyoruz”

Türkiye’de yaşayan ancak Türk vatandaşı olmayan on binlerce Uygur Türkü ise bu maddelere rağmen tedirgin. Dünya Uygur Kurultayı Başkanı Dolkun İsa, anlaşmanın Çin devletinin lehine olduğunu söyledi. Anlaşmanın parlamentodan geçmesini beklemediğini dile getiren İsa, ‘’Türk milletvekillerinin daha duyarlı olup böyle bir yasanın geçmesine izin vermeyeceğini düşünüyoruz. Türk kamuoyunun duyarlılığı ve milletvekilleri sayesinde, tarihe böyle bir leke bırakmayacağını düşünüyor ve buna inanıyoruz” dedi.

Kaynak: Yeni Asya