Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Zambiya Cumhurbaşkanı Edgar Lungu, Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nda baş başa gerçekleştirdikleri görüşmenin ardından heyetler arası görüşmeye geçti.

Heyetler arası görüşmenin basına açık kısmında konuşan Başkan Erdoğan, "Güzel ülkenizi ilk kez ziyaret etmekten duyduğum memnuniyeti ifade etmek istiyorum." ifadesini kullandı.

Cumhurbaşkanı seviyesinde Türkiye’den Zambiya’ya yapılan bu ilk ziyaretin esasen tarihi bir nitelik taşıdığını dile getiren Erdoğan, bu tarihi ziyaretin ruhuna uygun şekilde şahsına ve heyetine gösterilen misafirperverlikten dolayı şükranlarını sundu.

Cumhurbaşkanlığına yeniden seçilmesi dolayısıyla düzenlenen törene Afrika’dan 10 devlet başkanının katıldığını anımsatan Erdoğan, törene katılarak gösterdiği dostluk için Lungu’ya teşekkürlerini yineledi.

İkili görüşmelerinde iki ülke arasındaki ilişkilerin genel bir değerlendirmesinde bulunduklarını belirten Erdoğan, "Zambiya bağımsızlığını kazandığı günden bu yana demokratik kurumları, barış ve istikrar ortamı, kalkınma hamleleri ve önemli potansiyeliyle Afrika ülkeleri içinde model ülke olmayı sürdürmektedir. Zatı devletlerinin dirayetli liderliğinin bu başarı da önemli bir payı var." diye konuştu.

Zambiya’yı ikili ilişkileri çeşitlendirip geliştirebilecekleri dost bir ülke, siyasi ve ekonomik ortak olarak gördüklerine işaret eden Erdoğan, siyasi, askeri, ekonomik, ticari, kültürel, her türlü alanda iş birliğini daha da ilerletmeye hazır ve kararlı olduklarını bildirdi.

"Bugün çok hızlı bir başlangıç yapıyoruz"

Başkan Erdoğan, "Bugün çok hızlı bir başlangıç yapıyoruz. Bugün imzalayacağımız anlaşmalara farklı bir önem atfediyorum. Farklı alanlarda 12 anlaşma imzalayacağız, bu ilişkilerimizin özellikle inşa edileceği ahdi altyapıyı kuvvetlendirmek için önemli bir gösterge." dedi.

TBMM’de Zambiya Dostluk Grubu bulunduğunu ve dostluk grubunun yeni üyelerini de en kısa zamanda belirleyeceklerini söyleyen Erdoğan, Zambiya Ulusal Meclisinde de bir dostluk grubu oluşturulmasını özellikle beklediklerini, böylece parlamentolar arası ilişkilerin düzenli ve sağlam bir çerçevede ilerletilebileceğini vurguladı.

İki ülkenin toplam nüfusunun yaklaşık 98 milyon olduğunu ve bunun önemli bir potansiyel oluşturduğunu vurgulayan Erdoğan, şöyle devam etti:

“Yüzölçümlerimiz birbirine çok yakın, 752-753 bin kilometrekare sizlerin yüzölçümü, 780 bin kilometrekare de bizim yüzölçümümüz. Bu alanlarda bizler müşterek olarak çok şeyler yapabiliriz. Ticari ve ekonomik ilişkiler ülkelerimizin potansiyelleri göz önüne alındığında en fazla ilerleme sağlanabilecek alanı oluşturmaktadır. Türk firmaları elektrik santrali, baraj, altyapı, yol, konut gibi büyük müteahhitlik işlerinde uluslararası seviyede tecrübe ve prestij sahibidir. Zambiya’da açılacak ihalelere katılarak başarılı olacaklarına ve bu işlerdeki standardın yükseltilmesine katkıda bulunacaklarına eminim."

"Ticari ilişkilerimize ivme kazandırmak amacıyla çabalarımızı sürdürmeliyiz"

Başkan Erdoğan, ekonomik alandaki deneyimlerini karşılıklı çıkarlara hizmet edecek projeler çerçevesinde paylaşmaya hazır olduklarına işaret ederek, "Aramızda 2017 yılında gerçekleşen ticaret hacmine baktığımızda, çok çok basit, 22 milyon dolar. Ticari ilişkilerimize ivme kazandırmak amacıyla çabalarımızı sürdürmeliyiz." dedi.

Bugün Türk ve Zambiyalı iş adamlarının bir toplantı yapacağını anımsatan Erdoğan, şöyle konuştu:

"Bugüne kadar hiç yapılmamış olan Karma Ekonomik Komisyon toplantısının ilkinin bir an önce düzenlenmesini arzu ediyoruz. İş Konseyinin ilk toplantısının geçtiğimiz haziran ayı sonunda gerçekleştirildiğini memnuniyetle öğrendim. Fakat bunun düzenli bir şekilde devamında büyük faydalar görüyorum. Ayrıca 7’nci Ulusal Kalkınma Planınız çerçevesinde öncelik verdiğiniz tarım, enerji, turizm, imalat ve sağlık alanlarında sizinle iş birliğini ilerletebiliriz. Bu konuda, hepsinde beraber hareket etmeye varız. Zambiya’nın ekonomik hayatını çeşitlendirme hedefine küçük ve orta ölçekli işletmeler alanındaki tecrübelerimizle katkıda bulunabileceğimizi de düşünmekteyim."

Heyetler arası görüşmenin basına açık kısmında konuşan Başkan Erdoğan, Zambiya'nın başta Viktorya Şelaleleri de olmak üzere önemli bir turizm potansiyeli bulunduğuna dikkati çekerek, turizm sektörünün Türkiye'de çok geliştiğini, bu konuda Zambiya ile tecrübe paylaşımına gidebileceğini dile getirdi.

THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı'dan aralık başında Zambiya'ya uçuş başlatabilecekleri yönünde bilgi aldığını söyleyen Erdoğan, uçuşların bu ülkenin turizmine olumlu katkı yapacağına işaret etti.

Her ikisi de tarım ülkesi olan Türkiye ve Zambiya'nın bu alanda da yüksek bir iş birliği potansiyeli bulunduğunu belirten Erdoğan, Türkiye'nin tarım endüstrisi alanındaki birikimini Zambiya ile paylaşabileceğini kaydetti.

Erdoğan, en kısa zamanda Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması'nın müzakerelerinin tamamlanması gerektiğini vurgulayarak, enerji alanında ilk etapta doğalgaz çevrim santrali yapılabileceğini, asıl ideal olanın ise hidroelektrik santral yapımı olduğunu söyledi.

Rüzgar enerjisi santrallerinin çoğaltmanın da mümkün olduğunu dile getiren Erdoğan, "Barajlar noktasında sıkıntınız var, bunu biliyorum. Barajlar inşa etmek suretiyle gerek kullanımda gerek içme suyunda gerekse enerji üretiminde önemli adımlar atılabilir." diye konuştu.

"Türkiye savunma sanayisinde büyük gelişme gösterdi"

Askeri ve güvenlik iş birliği konusunda ilk askeri diyalog toplantısının, geçen yıl mayıs ayında düzenlendiğini anımsatan Başkan Erdoğan, "Askeri makamlar arasında bu temasların devamında yarar bulmalıyız. Bu çerçevede 30 Nisan-3 Mayıs 2019 tarihlerinde İstanbul'da düzenlemeyi planladığımız dünyanın önemli savunma sanayi fuarları arasında yer alan, '2019 Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı'na Zambiya'nın katılımından memnuniyet duyarız." dedi.

Erdoğan, Türkiye'nin savunma sanayi alanında son yıllarda gösterdiği büyük gelişime işaret ederek, bu konuda dünyanın sayılı ülkeleri arasına giren Türkiye'nin, Zambiya'nın bu alandaki ihtiyaçlarının karşılanmasına katkı sağlayabileceğini söyledi. Erdoğan, "Bunun için askeri çerçeve ve savunma sanayi anlaşmalarını süratle neticelendirmeye gayret etmeliyiz. Zaten Milli Savunma Bakanlarımızın da bugün imzalayacağı iki anlaşma var." diye konuştu.

İki ülkenin emniyet teşkilatları arasındaki yakın iş birliğinin memnuniyet verici seviyede olduğunu vurgulayan Erdoğan, bunun için büyükelçilik nezdinde İçişleri Müşavirliği kadrosu açtıklarını aktardı.

Başkan Erdoğan, müşavirin en kısa zamanda göreve başlamasını arzu ettiklerini belirtti.

Erdoğan, 1912'den bu yana 136 Zambiyalı öğrencinin Türkiye burslarından faydalandığını, 2018-2019 akademik dönemi için 12 Zambiyalı öğrenciye burs tahsis ettiklerini, bu sayının arttırılabileceğini bildirdi.

Türkiye'de kendi imkanları ve üniversitelerin verdiği burslarla eğitim gören Zambiyalı öğrenci sayısının 100'ün üzerinde olduğunu söyleyen Erdoğan, Türkiye'nin, Zambiya'nın kalkınma gündemi açısından öncelik taşıyan alanlarla uyumlu burs vermeye özen gösterdiğini dile getirdi.

TİKA'nın Lusaka'da ofis açmasının önemine de değinen Erdoğan, TİKA'nın 2000'li yanlardan bu yana Zambiya'ya yönelik teknik yardımlar ve eğitim programları düzenlediğini aktardı. Erdoğan, TİKA'nın Lusaka'da bir ofis açmasının, bu faaliyetlerin daha sistematik bir şekilde yürütülmesine imkan sağlayacağını belirtti.

Türk mimarisini yansıtan Türkiye Büyükelçiliğinin inşa edilebilmesi için şehir merkezinde uygun bir arazi isteyen Erdoğan, "Karşılıklılık ilkesi temelinde Ankara İncek diplomatik sitede uygun bir arsayı da büyükelçiliğinizin yerleşimi için tahsis etmeye hazırız." dedi.

İki cumhurbaşkanı açıklamaları sonrasında heyetlerini birbirlerine takdim etti.

Anlaşmaların imza töreni yapıldı

Erdoğan ve Zambiya Cumhurbaşkanı Edgar Lungu, heyetler arası görüşmelerinin ardından iki ülke arasındaki anlaşmaların imza törenine katıldı.

Buna göre iki ülke arasında "Lusaka’da Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) Program Koordinasyon Ofisi’nin Kurulması ve Faaliyetlerine İlişkin Mutabakat Muhtırası" TİKA Başkanı Serdar Çam ile Zambiya Dışişleri Bakanı Joseph Malanji tarafından imzalandı.

"Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT) ile ve Zambiya Ulusal Yayın Kurumu Arasında İş Birliği Protokolü"ne ise Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ile Zambiya Ulusal Yayın Kurumu Genel Müdürü Richard Mwanza imza koydu.

"Tarım Alanında İş Birliği Konulu Mutabakat Zaptı" da Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile Zambiya Tarım Bakanı Michael Katambo tarafından imzalandı.

Türkiye ile Zambiya arasındaki "Balıkçılık ve Hayvancılık Alanında İş Birliği Konulu Mutabakat Zaptı" ise Ticaret Bakanı Pekcan ile Zambiya Balıkçılık ve Hayvancılık Bakanı Kampamba Mulenga tarafından imza altına alındı.

İki ülke arasındaki "Turizm Alanında İş Birliği Anlaşması" Bakan Pekcan ve Zambiya Turizm ve Sanat Bakanı Charles Banda tarafından imzalandı.

"Kolluk Eğitimi İş Birliği Protokolü" ve "Güvenlik İş Birliği Anlaşması"na Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Zambiya İçişleri Bakanı Stephen Kampyongo imza koydu.

"Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunmasına İlişkin Anlaşma" Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ile Zambiya Ticaret ve Sanayi Bakanı Christopher Yaluma tarafından imza altına alındı.

İki ülke arasındaki "Gençlik ve Spor Alanında İş Birliği Anlaşması" Bakan Albayrak ile Zambiya Gençlik ve Spor Bakanı Moses Mawere tarafından imzalandı.

"Diplomatik Pasaport Hamilleri için Vizelerin Karşılıklı Olarak Kaldırılmasına Dair Anlaşma"ya Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Bakan Kampyongo imza koydu.

"Ormancılık Alanında İş Birliği Anlaşması" ve "Eğitim Alanında İş Birliği Anlaşması" da Bakan Çavuşoğlu ile mevkidaşı Malanji tarafından imza altına alındı.

İmza törenlerinin ardından Erdoğan ve Lungu heyetleriyle birlikte aile fotoğrafı çekildi.

Fotoğraf çekiminin ardından Erdoğan ve Lungu heyetleriyle birlikte Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nın bahçesinde bir süre dolaştı.

Kaynak: AA