Bursa Uludağ Üniversitesi İnegöl İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yüksel Okşak, rekabetin yoğun, tüketicinin asıl söz sahibi olduğu dünyada boykotun geçmişe göre daha anlamlı hale geldiğini belirterek, İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarına destek veren dev şirketlerin mali yapılarında ve politikalarında boykot sonrası değişimler görüldüğünü söyledi.

İsrail'in 7 Ekim 2023'ten itibaren devam eden söz konusu saldırılarına dünyanın dört bir yanından tepkiler sürüyor.

Bu süreçte İsrail'e doğrudan veya dolaylı olarak destek veren küresel şirketlere karşı tüketiciler de tepkilerini "ürünleri boykot ederek" gösteriyor. Sosyal medyada hızla yayılan boykot çağrılarının tüketici tercihlerini yönlendirmesi bu şirketler için ekonomik kayba yol açıyor.

"ONLAR İÇİN İŞLER KÖTÜ GİDİYOR"

Bursa Uludağ Üniversitesi İnegöl İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yüksel Okşak, tüketicilerin ürünleri boykot etmeleriyle ilgili değerlendirmelerde bulundu.

Tüketici tepkilerinin başarıya ulaştığını uluslararası şirketlerin mali tabloları ve politikalarında gördüklerini dile getiren Okşak, "Meşhur kahve zincirinin küresel mağaza satış verisine göre son 3. çeyrekte yüzde 7'lik daralma var. Daha da önemlisi aynı kahve zincirinin hisse başına karı geçen seneye göre yüzde 25 azalışla 80 sente kadar düştü. Hatta bu kahve zinciri 2025 yılına ait mali verilerini açıklamayı askıya aldı. Bu, 2025 yılı verilerinde bazı problemlerin, sıkıntıların olacağını gösteriyor." dedi.

KFC'nin de Malezya'daki 108 şubesini kapatmak zorunda kaldığını bildiren Okşak, "İkame ürün çok fazla mevcut. Zarar görenleri anlamanız için herhangi bir verinin de açıklanmasına gerek yok. Onların politikalarını izlediğinizde de her şeyi görüyoruz. İsim ve CEO değişikliği, şube kapanmaları da bunlardan bazıları. Onlar için işlerin kötü gittiğini buradan bile anlayabilirsiniz." dedi.

"ÜLKELER KENDİ MARKALARINI OLUŞTURUYOR"

Okşak, bu sürecin aynı zamanda ülkelerin kendi markalarını oluşturmasına da vesile olduğuna işaret ederek, özellikle son bir yılda yerel düzeyde üretilen bulaşık deterjanı markalarının reklamlarının yapılmaya başlandığını söyledi.

Bunun her yapılan tercihin iktisadi bir gerçeğe dönüşmesine örnek gösterilebileceğini anlatan Okşak, duruşun korunması gerektiğini, tüm yaşananların boykot edilen firmaların neler kaybettiğini gösterdiğini belirtti.

Tüm şirketlerin tek emelinin "tüketici krallığını fethetmek" olduğuna dikkati çeken Okşak, "Rekabetin yoğun, tüketicinin asıl söz sahibi olduğu bir dünyada boykot geçmişe göre daha anlamlı hale geldi. Biz tüketicilerin aslında her birini tabiri caizse bir aktivist olarak görüyoruz." diye konuştu.

BOYKOTLAR KÜRESEL ŞİRKETLERİN MALİ YAPISINI ETKİLİYOR

Boykotların küresel şirketlerin cirolarına etkisi rakamlara da yansıyor. Ünlü kahve zinciri Starbucks'ın 2024 mali yılı genelindeki küresel karşılaştırılabilir mağaza satışları yüzde 2 düşerken, şirketin mali yıldaki karşılaştırılabilir mağaza satışları, Kuzey Amerika ve ABD'de yüzde 2, uluslararası pazarlarda yüzde 4 ve Çin'de yüzde 8 azalış kaydetti.

McDonald's, İsrail'in operasyonlarına açıkça destek verirken, gelen tepkilerin ardından karlarının da eridiği görüldü. Şirketin küresel satışları, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 1,5 azalırken, üst üste iki çeyrekte düşüş gösterdi. Şirketin net karı 2024'ün üçüncü çeyreğinde yüzde 3 azalışla 2,26 milyar dolara geriledi. Şirket bir önceki yılın aynı döneminde 2,32 milyar dolar kar elde etmişti. 2023'ün üçüncü çeyreğinde 3,17 dolar olan şirketin hisse başına karı da 2024'ün ayını döneminde 3,13 dolara düştü.

ABD'li restoran zinciri KFC, Malezya'da, İsrail'in Gazze'ye saldırılarına tepki göstermek ve Filistin halkına destek vermek amacıyla başlatılan boykotun ardından 108 şubesini geçici olarak kapattı.