Güntay Şimşek / Habertürk

Troy kullanımı neden yaygınlaşamıyor?

Yerli ve milli ödeme sistemi Troy devletin zirvesinde de yüksek tonda konuşulmaya, kullanımının yaygınlaştırılabilmesi için tartışılmaya başlandı. Ancak Troy’un yaygınlaştırılması için çok daha ciddi, özgüvenli ve yabancı ödeme sistemleriyle mücadeleci strateji güdülmesi gerekiyor. Ayrıca Troy’un ilk tanıtıldığından sonra neden sahipsiz kaldığının ve ilgi gösterilmediğinin de irdelenmesi icap ediyor. Zira önündeki engeller tespit edilmedikten sonra yaygınlaştırılması maalesef zor.

Yerli ve milli ödeme sistemi Troy’a kamunun niçin ilgisiz kaldığını, yabancı ödeme sistemleri lobisi ve bizim bankacılar karşısındaki güçsüzlüğüne yaklaşık iki yıl önce seri yazılar halinde dikkat çekmiştim. İşte o yazılarımdan sonra mevzuya çok yakın olan bir yetkili önemli bir hususu ince detaylarıyla gündeme getirdiğim için “off the record” bilgi verip teşekkür etmiş, benim yazılarımdan sonra da Troy’un yaygınlaştırılması için kampanya başlatıldığını söylemişti.

Ben konuyu gündeme taşıdıktan sonra iki yıl geçti. Halen daha neredeyse aynı yerdeyiz. Sadece benim yazılarım sonrasında bazı medya organları ve yazarlar Troy’a ilgi gösterdi, ama kamudan yine beklenen adım maalesef gelmedi. Zira bu husus kolay bir alan değil. Galiba aşılması gereken büyük engeller var. Devasa yabancı kurumlar, lobiler ve onların içerideki uzantıları söz konusu. Ama son çok açıklamalar kamunun bu konuda gerekli adımları atacağını gösteriyor.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz başkanlığında yapılan Ekonomi Koordinasyon Kurulu (EKK) toplantısında Troy önemli bir gündem maddesi olmuş. Finansal altyapının güçlendirilmesi için Türkiye'nin Ödeme Yöntemi (TROY) tartışılıp ele alınmış. Ve benim defalarca gündeme getirdiğim üzere tüm kamu kurum ve kuruluşlarımızda Troy kullanımının yaygınlaştırılması için karar alınmış. Bu karar yerli ve milli ödeme sistemi için umarım bir milat olur.

Olan Troy’un da etkinliği yok!

Bankalararası Kart Merkezi AŞ’nin (BKM) Faaliyet Raporlarına Troy hakkında verilen bilgilere baktığımızda etkinliğinin çok az olduğu dikkat çekiyor. Ayrıca tüketicilerin Troy kartına erişimi de zor. Hatta yok gibi bir şeydi. Bana mesaj ileten okuyucularım yazıların üzerine Troy kart talep ettiklerini, fakat başarılı olamadıklarını iletiyorlar. Raporlarda Troy’un 27’si banka, 11’i elektronik para kuruluşu olmak üzere toplamda 38 kurumun banka kartı olarak kullanılabildiği bilgisi var. Fakat işlem adedi düşük ve işlemlerin tutarı da genel rakam içinde çok az. Dijitalleşen dünyada Troy’un kullanımındaki artış oranı da diğer kartlara göre çok alt seviyelerde. Dolayısıyla etkinliği yok.

Büyük banknotların yerini Troy alabilir

Şu günlerde kredi kartı kullanımına yönelik tedbirler düşünülüyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Merkez Bankası’ndan gelen bilgiler de düzenlemelerin yakında hayata geçeceğini gösteriyor. Ancak dünya artık kartlı ödeme sistemlerine geçmiş durumda. Mesela yazın ziyaret ettiğim Çin’de nakit paranın neredeyse hiç kullanılmadığı dikkatimi çekmişti. Her türlü ödeme sistemi kartlar üzerinden ve kayıtlı olarak yapılıyor. Alışverişlerde, toplu taşımada, en basiti büfeden küçük bir şey alınırken bile kartlı ödeme sistemleri kullanılıyor.

Türkiye’nin acilen Troy’u bir ödeme aracı olarak gündemine sokması lazım. Böylece daha büyük banknot tartışmalarına da gerek kalmaz. Kendi ödeme sistemimiz üzerinden işlemler yapılabilir. Troy’u yaygın bir kredi kartı olarak konumlandırmak ve yaygınlaştırmak zaman alabilir. Bankaların yabancı ödeme sistemleriyle yaptıkları ağır yaptırımlar içeren sözleşmeler de buna engel olabilir. Ama devletin kendi etki alanında, maaş ödemelerinde, kamu kurumlarının ödeme sistemlerinde pekâlâ Troy kullanılabilir.

BDKK, bankaların yabancı ödeme sistemleriyle yaptıkları anlaşmalara, komisyon sözleşmelerine, ikili ilişkilerine ve yaptırımlara bir düzenleme getirirse Troy hızla hayatımıza girer. Yaygınlaşır. Böylece milyar dolarlar sadece ve sadece ödeme sistemi sebebiyle yurtdışına akmaz. Ayrıca Türkiye’nin finans eğilimleri hakkındaki verilerinin de önemli kısmı ülkemizde kalır.

Daha önce ifade ettiğim üzere Türk Hava Yolları (THY) gibi kuruluşlarımız da Troy ile işbirliği yapabilir. Özel kartlar çıkarabilirler. Yerli ve milli hamasetiyle e-ticarete anlamsız düzenlemeler getiren kamu otoritelerinin dijitalleşmenin yoğun yaşandığı günümüzde Troy’a da özel önem vermeleri şart. Kamu yerli ödeme sistemini gözden kaçırmamalıdır.

Neticede Troy’un yaygınlaşmamasının önündeki iki engel var; Kamunun yeterli derecede mücadele etmemesi ve bankaların yabancı ödeme sistemleriyle olan ilişkileri…