Aşı İttifakı'na göre 70'e yakın düşük gelirli ülkede bu yüzden nüfusun ancak onda biri aşılanabilecek.
Üstelik bu öngörü, önde gelen ucuz aşı projelerinden Oxford-AstraZeneca'nın, ürettiği aşıların yüzde 64'ünü gelişmekte olan ülkelere vereceği sözünü de hesaba katıyor.
Aşının dünyanın farklı yerlerine adaletli bir şekilde dağıtılması için bazı önlemler alındı.
Covax adıyla bilinen aşı adaleti örgütlenmesi 700 milyon doz aşının, başvuran en düşük gelirli 92 ülkeye dağıtılmasını güvence altına almayı başardı.
Fakat bu plana rağmen, Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), Oxfam, ve Adalet Şimdi (Global Justice Now) örgütlerinin de içinde olduğu Halkların Aşı İttifakı adlı oluşum, yoksul ülkelerin nüfusuna yetecek aşı olmadığını söylüyor ve daha fazla üretim yapılabilmesi için aşı üreticisi şirketlerin teknolojilerini paylaşmaları çağrısı yapıyor.
Kanada ihtiyacının en az beş katını ısmarlamış
Aşı İttifakı'nın tespitlerine göre zengin ülkeler, şu anda denemeleri tamamlanmamış ya da onay bekleyen aşıların kullanıma girmesi durumunda, nüfuslarına yetecek aşıyla yetinmeyip bunun üç katını stoklamış durumdalar.
Örneğin Kanada ittifaka göre nüfusuna beş kez yetecek kadar aşı ısmarladı.
Nature.com verileri ise Kanada'nın toplam siparişlerinin nüfusun ihtiyacının sekiz katı olduğunu gösteriyor.
Dünya nüfusunun yalnızca yüzde 14'ünü barındıran zengin ülkelerin şu anda en gelecek vaad eden aşıların yüzde 53'ünü sipariş ettikleri kaydediliyor.
Yardım kuruluşu Oxfam'ın sağlık politikasından sorumlu Anna Marriott "Hiç kimse içinde yaşadığı ülke ya da cebindeki para yüzünden hayat kurtaran bir aşıdan mahrum olmamalı" diye konuştu.
"Fakat bir şeyler radikal şekilde değişmezse dünya çapında milyarlarca insan yıllarca güvenli ve etkili bir Covid-19 aşısına erişemeyecek" diye sürdürdü.
'Teknoloji havuzu oluşturulsun'
Halkların Aşı İttifakı, Covid-19 aşısı üzerinde çalışan büyük ilaç şirketlerini, kullandıkları teknolojiyi ve patentlerini paylaşmaya çağırıyor ve bu yolla milyarlarca doz aşı üretilebileceğini ve dünyada ihtiyacı olan herkese ulaşabileceğini savunuyor.
İttifak bunun Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından oluşturulacak bir teknoloji erişim havuzu oluşturulması yoluyla gerçekleştirilebileceğini de söylüyor.
Oxford Üniversitesi'nin işbirliğiyle Covid aşısı geliştiren ilaç şirketi AstraZeneca, aşıyı gelişmekte olan ülkelere kar amacı gütmeden ulaştırmayı vaadetti.
Diğerlerine göre daha ucuz olan bu aşının, aynı zamanda normal buzdolabında saklanabildiği için dünya çapında dağıtımı da daha kolay.
Fakat Aşı İttifakı tek bir şirketin bütün dünyanın ihtiyacını karşılamasının mümkün olmadığına dikkat çekiyor.
Sıradaki aşı adayları
Öte yandan İngiltere Pfizer-BiNTech aşısına onay vererek bu hafta aşılama kampanyasını başlattı.
Bu aşının kısa süre içinde ABD ve Avrupa Birliği'nden de onay alması bekleniyor. Bu da üretiminin hızı, fiyatı ve saklanmasının daha zor olduğu da düşünüldüğünde bu aşının, daha düşük gelirli ülkelere dağıtımının epey bir süre alabileceği anlamına geliyor.
Diğer iki aşı Moderna ve Oxford-AstraZeneca da şu anda bir dizi ülkede onay bekliyor.
Rusya'da üretilen Sputnik de insanlar üzerindeki denemelerde olumlu sonuçlara ulaşıldığını açıkladı. Bunun dışında denemelerinin ileri aşamalarına geçmiş ve gelecek vaad eden dört başka aşı adayı daha var.
Bunlardan biri de Türkiye'de de denemeleri yapılan Çin üretimi Sinovac aşısı. (BBC)