HAKSÖZ HABER
Çeviren: Abdulfettah İsmail Şenbaş / HAKSÖZ HABER
Kaynak: The Economist
Suikastten sağ çıkan Alexei Navalny ile röportaj
Rusya'nın muhalif lideri her zamankinden daha güçlü bir şekilde meydana çıktı
Rusya’nın karizmatik muhalif lideri Alexei Navalny’nin bir Hollywood kahramanı olduğu hep konuşuldu. Navalny de konuşmalarında meşhur filmlere göndermeler yapmayı sever. O, bir sinir gazı olan “Novichok” ile zehirlendiği Sibirya'dan, üç haftalık komadan sonra uyandığı Berlin'deki bir hastaneye yaptığı yolculuğun ve kumpasın sinematik kalitesinin de bilincinde: “bir halk kahramanı, onu esrarengiz bir zehirle öldürmeye teşebbüs eden meş’um bir diktatöre meydan okur. Vefalı arkadaşları ve sadık eşi onu hayata döndürür.” Navalny, Berlin'de The Economist'e verdiği röportajında olayı şöyle özetliyor: “Politik bir gerilim filmi gibi başlıyor, sonra romantik bir komediye dönüşüyor”.
Yine de boynundaki entübasyon izleri, bir deri bir kemik kalması, ellerindeki titremeler ve uykusuzluk hâli, bir Hollywood filmi için biraz fazla gerçek. Navalny, “çelişkili gelebilir ama daha insancıl, hatta belki duygusal hale geldim” diyor. Azerbaycan-Ermenistan çatışmasında hedefleri vuran İHA’ların uydu görüntülerini izlerken şaşkınlığını gizleyemiyor: "Bir saniye bekleyin, bu siyah nokta muhtemelen bacaklarını kaybetmiş ve şimdi gözleri gökyüzüne dalan bir kişi... Bir politikacı için ölümün yüzüne bakması iyi bir şey" diyor.
20 Ağustos'ta Sibirya'dan Moskova'ya giden bir uçakta ölüme göz kırpan Navalny de tam olarak böyle bir şey yaşamıştı. Berlin'de iyileşmekte olduğu evin dışındaki yoğun güvelik önlemleri, zehirlenmesini emreden veya buna müsaade eden adamın Navalny için hâlâ bir tehlike unsuru olduğunu doğrular nitelikte. Navalny bu adamın ismini yüksek sesle ve net bir şekilde söylüyor: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin.
Önce silahla başladı. Zehir, Almanya tarafından askeri sınıf sinir gazlarından olan Novichok'un yeni bir versiyonu olarak tanımlandı. Navalny, "Novichok için karaborsa durumu söz konusu değil. Bunun yeni bir çeşit olduğu gerçeği, Rusya'nın yasaklı kimyasal silahlar konusunda aktif bir programa sahip olduğu ve sadece Putin'in onayıyla özel servisler tarafından erişilebileceği anlamına geliyor." diyor.
Navalny, “zehirleme olayının soruşturulmasının Kremlin tarafından kabul edilmemesi ve üstelik bunu örtbas etmek için Almanya ve Avrupa Birliği ile dahî ilişkileri bozma temayülü, Putin’in müdahalesini doğruluyor” diyor. Putin’in, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile yaptığı görüşmede, Navalny’nin Kremlin’i itibarsızlaştırmak için kendisini zehirlediği açıklaması da bu hakikati açık bir şekilde ortaya koyuyor. Yani o kadar saçma bir açıklama ki Macron bunu medyaya bile sızdırdı. Navalny, "Bu durum, Putin'in sorumluluğu taşıyamadığını gösteriyor" diye ekliyor.
Muhalif Navalny’nin zehirlenmesi, Rus rejiminin dönüşümüne delalet ediyor. "Alien filminde yumurtanın kırıldığı ve içinden bir canavarın ortaya çıktığı an gibi.. artık kırmızı çizgi falan yok" diyor. Görünmez bir zehirle planlanan esrarengiz bir ölüm, hem yurtiçinde hem de yurtdışında teröre karşı koymak için tasarlanmıştı. Navalny, "Putin, bu gizemli ve ölümcül güçler fikrinden açıkça zevk alıyor." diyerek olayı açıklıyor. Navalny'nin, Omsk'a acil iniş gerçekleştiren pilotlar sayesinde hayatta kalması, bu gerçeği değiştirmiyor elbette.
Navalny, suikastın Moskova'nın ötesine ve hatta rejimin kalesi olan bölgelere bizzat kendisinin girmesiyle bağlantılı olduğunu söyledi. Buna kanıt olabilecek bazı amillerin olduğu da açık bir gerçek. Hatırlayalım Navalny, Sibirya'da, seçmenleri Putin'in iktidardaki Birleşik Rusya partisine karşı harekete geçirdiğinde zehirlenmişti. Moskova ve St. Petersburg orta sınıfının desteğini uzun süre önce kaybetmeye başlayan Kremlin, Navalny'nin bu şehirlerdeki aktivizmine göz yumdu. Ayrıca, Navalny için kalbe doğru ilerlemek de tehlike anlamına geliyordu.
Muhalif lider “Rejim, ancak Salt of the Earth (Toprağın Tuzu) filminde bölgelerdeki insanların birbirleri arasında büyüttükleri tam destek algısıyla bir arada tutulur. Bizim ise asıl görevimiz bu efsaneyi yok etmekti” diyor. Navalny bunu gerçekleştirebilmek için kapsamlı bir bölgesel ağ kurdu. Ayrıca o, protesto oylarını pekiştirmek ve Birleşik Rusya'nın çoğunluğu elde etmesini önlemek için rejimden usanmış insanları en iyi konumdaki alternatif partiye yönlendiren “akıllı oylamayı” da organize etmişti. O ayrıca, “Kremlin'in mahkemeler ve güvenlik servisleri üzerindeki kontrolü bir yana, gücünün en temel bileşeni kesinlikle partisidir” diye belirtiyor.
Geçtiğimiz iki yıl içinde Kremlin; taciz, uydurma suçlamalarla aktivistlerin tutuklanması ve banka hesaplarının dondurulması dâhil Navalny'nin ağını klasik yöntemlerle ortadan kaldırmaya çalıştı, ancak başarısız oldu. Binaenaleyh, eski Sovyet imparatorluğunun uzak doğusu Habarovsk ve Beyaz Rusya'nın batı kanadında aynı anda kitlesel protestolar patlak verdiğinde, Putin'in güvenlik görevlileri arasındaki tehdit algısı ve dolayısıyla taktikleri de değişti.
“Putin'e Habarovsk'taki protestonun ünlü bir valinin tutuklanmasının tetiklediği geniş çaplı hoşnutsuzluğun sonucu olduğunu söyleyemezlerdi ” diyor Navalny. Ama ona bunun Navalny aracılığıyla işleyen bir Batı planının parçası olduğunu ve daha fazlasının da geleceğini aktarabilirlerdi ve öyle de yaptılar. Bu yüzden "özel önlemler" için izin istendi ve sonunda bu izin bahşedildi.
Fakat onlar Navalny'yi etkisiz hale getirmeyi arzu etseler de, ancak tam tersini başardılar. Navalny, kendisini daha önce desteklemeyenler arasında da ahlaki bir zemin ve sempati kazandı. Ek olarak, Almanya Başbakanı Angela Merkel'in yaptığı hastane ziyareti de onun uluslararası itibarına büyük ölçüde katkı sağladı.
CIA ile bağları olduğu iddiası, vatana ihanet suçlamaları ve güçlenerek geri dönmesini engelleme konusunda Kremlin’in çaresizliği yüzlerinden okunuyor. Navalny ise Putin'in meşruiyetine meydan okuyarak Rusya'ya dönmeye kararlı. Muhalif lider; “tüm kudretli güçlerine ve her şey üzerindeki kontrollerine rağmen, kendileri aleyhlerinde hareket eden geniş bir tarihsel süreç olduğunun da farkındalar” diye ekliyor. Navalny de riskleri çok iyi biliyor tabi. Ancak O, ister trajedi olarak ister Hollywood tarzı bir zaferle sonuçlansın, tiyatrodaki başrolü seçmiş durumda.
Bu makalenin 15 Ekim'de basın yayın organlarında yayınlanmasının ardından AB, seyahat yasağı ve malların dondurulması da dâhil olmak üzere, Navalny'ye yönelik suikast girişimiyle bağlantılı olduğuna kanaat getirdiği altı Rus'a yönelik yaptırımları devreye soktu. Altı kişi arasında istihbarat servisinin (FSB) başkanı ve Kremlin'de Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakın iki yardımcısı var.