Selahaddin E. Çakırgil’in yazısı:
Yarın önemli bir tarihin 99. yıldönümü.
Ankara Hükûmeti'yle, karşı taraftaki devletler arasında İsviçre'nin Lousanne (Lozan) şehrinde 24 Temmuz 1923'de imzalanan Uluslararası Andlaşma'nın, (23 Nisan 1920'de dinî salâbet /kararlılık ve metanet' sahibi kimselerden olması'na özellikle dikkat edilerek teşkil olunan Birinci Meclis'te kabul edilmeyeceği belli olunca; M. Kemal'in, o ilk Meclis'i 15 Nisan 1923'de kapatıp, kendi yakın çevresinden -ve elbette, yine seçimsiz olarak- İkinci Meclis'i teşkil ettiğini hatırlayalım.).
Lozan Andlaşması, İkinci Meclis'te, 23 Ağustos 1923 günü kabul edilmişti.
Ve 99 sene önce bugünün akşamında ise, M. Kemal Paşa, Ankara'da meşhur sofralarından birinde, arkadaşlarına, 'Yarın Cumhûriyet ilân edeceğiz.' deyiverir. Ankara'dan Valiliklere gönderilen telgraf emriyle, -o zamanın sosyal medya aracı mesâbesinde olan- (yüz pare) top atışları yapılarak bu değişikliğin halka duyurulması bildirilir.
Şarq Cebhesi Kumandanı olarak oldukça ünlü Kâzım Karabekir Paşa o gün, Trabzon'da 'Müdafaa-y'ı Hukuk (Hakların Savunulması) Cemiyeti'nin üyeleriyle görüşmektedir.