Türkiye destekli Özgür Suriye Ordusu’nun (ÖSO) yaptığı operasyonlarla IŞİD, önce Cerablus, ardından Azez’e kadar olan bütün sınır hattından kovuldu. Güneye doğru bölge bölge değişen yaklaşık 5-10 kilometrelik alan ÖSO kontrolünde. ÖSO’nun yeni hedefi el-Bab. Operasyon için ABD ve Türkiye arasında sağlanacak uzlaşma bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, G-20 Zirvesi için bulunduğu Çin'den Türkiye'ye dönmeden önce düzenlediği basın toplantısında, IŞİD’in kovulduğu alanda “uçuşa yasak bölge” için Moskova ve Washington’a çağrıda bulunmuştu:
“Fırat'a kadar birleştirmek suretiyle artık gerek bizdeki şu anda bulunan Suriyeli vatandaşlar gerekse Suriye'den iltica etmek isteyenler şu anda kendi topraklarında, kendi evlerinde daha huzurlu yaşama imkânını bulacaklar. Onlarla ilgili, gerek eğit-donat ile ülkemizde eğitilmiş olan ılımlı muhalifler gerekse oranın süratle uçuşa yasak bölge olarak ilan edilmesi ki sayın Obama'ya da teklifim budur, sayın Putin'e de teklifim budur, bu şekilde koalisyon güçleri ile bu sağlanabilir. Bu adımı atmanın da gayreti içerisindeyiz.”.
Operasyonun Hedefi Hem IŞİD Hem PYD Koridorunu Engellemek
Cerablus operasyonunun en önemli gruplarından Sultan Murad Tugayı komutanı Yusuf Salih, el-Bab operasyonu için hazırlıkların tamamlandığını, Mare ve Çobanbey üzerinden güneye doğru inileceğini söyledi. Suriye’nin kuzeybatısında Beşşar Esed rejimiyle savaşan Sultan Murad’ın birliklerinden bir kısmı da operasyon için bölgeye kaydırıldı. Salih, bunun için Ankara’dan haber bekledikleri bilgisini verdi:
“Şimdiki hedefimiz güneye inmek. el-Bab’ı IŞİD’den temizleyeceğiz. Ancak orada YPG unsurları da var. Bu sebeple Ankara ve Washington arasında uzlaşmanın sağlanmasını ve Ankara’dan haber gelmesini bekliyoruz. Operasyon başladığında sâdece Ankara değil, ABD öncülüğündeki koalisyon da destek verecek.”.
Washington, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) destekli ÖSO birliklerinin Amerika destekli YPG ile çatışmasını istemiyor. Ancak Ankara ve ÖSO, IŞİD’in el-Bab’dan kovulmasının yanı sıra Menbiç ve Tel Rıfat arasını ele geçirip batıdaki Afrin’e doğru olası PYD koridorunun güneyden örülerek oluşturulmasını önlemek de istiyor. Bu sebeple uzlaşma beklenirken çoğunluğunu PYD’nin silahlı kanadı YPG’nin oluşturduğu “Demokratik Suriye Güçleri”nin (DSG) de el-Bab’a ilerlememesi gerektiği konusunda ÖSO ve Ankara uyarıda bulunuyor.
ÖSO komutanı Salih, “Washington-Ankara anlaşmasını bekliyoruz ama bu esnada YPG'nin Afrin veya Menbiç’ten kendi kendine karar verip de el-Bab'a yürüdüğünü görürsek biz de ilerleriz, o zaman ABD desteği olmayabilir ama TSK desteğiyle DSG'yi durdurmaya gideriz. Hem IŞİD hem YPG ile savaşacak gücümüz var.” diyor.
ÖSO kaynakları, şimdilik Menbiç’in hedef olmadığını, şehrin geleceğiyle ilgili görüşmelerin de Ankara ve Washington arasında sürdüğünü söyledi.
McGurk Suriye’den Sonra Türkiye'ye Geldi
Bu görüşmelerin kilit ismi, Obama’nın “IŞİD’le mücadele” özel temsilcisi Brett McGurk geçen hafta önce Suriyede PKK’nın Suriye’deki uzantısı PYD’nin kontrol ettiği bölgeye ardından da Türkiye’ye geldi.
Kobani’ye (Ayn el-Arab) giderek DSG’nin yöneticileriyle görüşen McGurk, ABD’nin DSG’ye “IŞİD’le mücadele”de verdiği desteğin devam edeceğini vurgularken, Fırat’ın doğusuna çekilme sözünü tutmaları gerektiğini de bir kez daha hatırlattı. Amerika Dışişleri Bakanlığı yetkilisinin verdiği bilgiye göre, Suriye’deki görüşmelerin ardından Türkiye’ye geçen McGurk, iki tarafta da “IŞİD’le mücadele”ye odaklanmak gerektiği ve “IŞİD’le mücadele” eden grupların kendi aralarındaki çatışmaların sona ermesi gerektiği mesajını verdi.
Yetkili, McGurk’ün herhangi bir ateşkes anlaşması üzerine çalışmadığını özellikle belirtti.
PYD: ABD, el-Bab İçin ÖSO’ya Destek Verecek Gibi Görünüyor
PYD kaynakları, McGurk’ün görüşmelerinde YPG ve PYD unsurlarının Fırat’ın doğusuna çekilmesi konusunun ısrarla üzerinde durduğunu belirtti. ABD ile yapılan görüşmelere de katılan, tek taraflı ilan edilen Kobani kantonundan isminin yazılmasını istemeyen PYD’li bir kaynağın söylediğine göre DSG el-Bab’a ilerlemek istese de ABD liderliğindeki koalisyonun bunu desteklemeyeceğini düşünüyor:
“Türkiye, Afrin ve Kobani kantonlarının birleşmesini istemiyor, ABD de bu hassasiyeti dikkate alıyor. Bu sebeple Menbiç’ten PYD unsurlarının çekilmesi için bastırıyor. el-Bab’a yürüyecek olan Türkiye destekli ÖSO birliklerini de destekleyecek gibi görünüyor. Bir yıla yakın süredir gönderilmeyen HIMARS füzelerini de el-Bab operasyonunda Türkiye’ye destek vermek üzere gönderildiğini düşünüyoruz. Gerçekçi olalım, bu durumda biz el-Bab’a ilerlemek istesek de koalisyon desteği olmadan bunu yapamayız. Ancak elimizde olan bölgelerden de çıkmak istemediğimiz için bazı çatışmalar kaçınılmaz olacaktır.”.
Ankara’nın bir yıla yakın süredir ABD’den talep ettiği ama alamadığı HIMARS füzeleri, geçtiğimiz günlerde Gaziantep’te konuşlandırıldı. Bu sistemle birlikte 50 Amerikan askerî personeli de Gaziantep’e geldi.
Amerikan askerlerinin sistemin kullanımı teknik uzmanlık gerektirdiği için mi yoksa füzelerin ne amaçla kullanıldığını görmek amacıyla mı geldiği ise belirsiz.
Menbiç’te Bundan Sonra Ne Olacak?
el-Bab operasyonu için görüşmeler sürerken bir diğer soru da Menbiç’te bundan sonra ne olacağı. YPG’nin başını çektiği DSG’nin ABD’nin hava operasyonları desteğiyle Menbiç’i almasının ardından Ankara, YPG unsurlarının Fırat’ın doğusuna geçmesi talebini tekrarladı. ABD, bu konuda verdiği sözü tutacağını söylüyor.
Türkiye ile Amerika arasında bu konuda bir güven bunalımı yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Amerika’dan yapılan “Fırat’ın doğusuna çekildiler.” açıklamasını doğru olmadığını, bu bilginin Türkiye’nin ancak kendi kaynaklarıyla teyid edebileceğini söylemişti.
Hürriyet’in haberine göre Çin’de düzenlenen G20 zirvesinde Obama-Erdoğan görüşmesinde bu konu da görüşüldü. Obama, Menbiç’te PYD unsuru kalmadığını tekrar söylediğinde Erdoğan buna karşılık, “PYD çekildiğine göre ÖSO birlikleri Menbiç’e çatışmasız girecektir.” ifadesini kullandı.
ÖSO kaynakları ise, şu anda Menbiç’in ilk hedef olmadığını belirtiyor.
Washington: IŞİD Karşıtı Olmayan Türkiye Manevralarını Desteklemeyeğiz
ABD’li bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi de, IŞİD’in olmadığı bölgelerdeki TSK operasyonlarına destek verilmeyeceğini söyledi, “IŞİD karşıtı olmayan herhangi bir Türkiye manevrasını desteklemiyoruz ve desteklemeyeceğiz.” dedi.
Bölge aşiretlerinin liderlerinden oluşan Menbiç İdarî Konseyi, IŞİD’in şehirden kovulmasının ardından yönetimi ele alıyor. Bu aşamada Washington, YPG unsurlarının şehirden ayrılması için baskısını sürdürüyor. Ancak PYD kaynaklarına göre Konsey içinde etkili olan, savaşta aktif olarak yer almamış bazı DSG’li isimler bölgede kalabilir.
Türkiye sınırında IŞİD’e karşı verilen mücadeleyi ve sağlanan ilerlemeyi desteklediğini belirten ABD’li yetkili, görüşmelerle ilgili de şunları söyledi:
“Suriye’de Türkiye ordusu ve IŞİD’e karşı savaşan diğer güçler arasındaki sükûneti memnuniyetle karşılıyoruz. Bu gelişmeyi, bölgede IŞİD’e karşı mücadele eden gruplar arasındaki herhangi bir çatışmayı engellemek açısından cesaret verici buluyoruz...
ABD daha önce de açıkça belirttiği gibi, Türkiye ve muhaliflerin sınır boyunca batı yönünde yapacağı IŞİD karşıtı operasyonları desteklemeye hazır. Fırat’tan Mare hattına kadar olan bölgenin kapatılması hedefinin tamamlandığını görmek istiyoruz. IŞİD karşıtı olmayan herhangi bir Türkiye manevrasını desteklemiyoruz ve desteklemeyeğiz.”.
Fırat Nehri’nden Mare hattına kadar olan bölgede Türkiye’nin operasyonlarını destekleyeceğini belirten ABD’li yetkili, buna el-Bab’ın dâhil olup olmadığı sorusunu ise, konunun “operasyonel detay” olduğunu belirterek cevaplamadı.
ABD, YPG’yi Rakka Operasyonuna Hazırlıyor
Yetkili, DSG’nin “IŞİD karşıtı” operasyonlarını da desteklemeye devam edeceklerini; DSG’nin etkili bir güç olduğunu ve bunun için fedakârlık yapmaktan kaçınmayacağını kanıtladığını belirtti:
“YPG’nin Fırat’ın doğusunda kalma konusunda ABD’ye verdiği sözleri tutması gerektiğini vurgulamaya devam ediyoruz. YPG’nin Fırat’ın batısındaki herhangi bir manevrasını, aynı zamanda IŞİD karşıtı olmayan güçlere karşı herhangi bir hareketini desteklemiyoruz ve desteklemeyeceğiz. Askerî koalisyonumuzun hedefi IŞİD’i yok etmek ve en sonunda Rakka’yı IŞİD’den temizlemek olarak kalmalıdır. Bir sonraki hedefimiz bu ve bu bakışı kaybedemeyiz.”.
PYD’li kaynaklar, Washington’ın bu tavrının bir hayal kırıklığı olmadığını, başka bölgelerde YPG ile birlikte çalışmaya devam edeceğini belirtti. Aynı kaynaklar, Washington ve Ankara arasındaki görüşmeler sürerken kendilerinin de artık bir koridor için değil ancak Menbiç’ten Afrin’e geçişin sağlanabileceği bir yöntem için bastırdıklarını, bunun görüşmelerinin sürdüğünü söylüyor:
“Washington, IŞİD’le savaşında YPG’den vazgeçmeyecek. ABD, YPG ile birlikte Rakka’da IŞİD’e karşı savaşmak istiyor. Biz Rakka’da savaşmanın karşılığında Afrin’e giden yolun bizim için açık kalmasını talep ediyoruz. Koridor olmasa da Afrin'e geçişe imkân sağlayabilecek bir formül aranıyor.
PYD şu an Afrin'den doğuya, Tel Rıfat'a yürüyecek birliklerini hazırlıyor. Ama ABD ‘evet’ demeden oradan harekete geçmek pek mümkün değil. Birkaç gün bekleyip Washington-Ankara görüşmelerinin sonuçlanmasını beklememiz gerekiyor.”.
el-Bab’ın yaklaşık 10 kilometre güneyinde Beşşar Esed rejimine bağlı unsurlar kontrolü elinde bulunduruyor. Rejim kontrolündeki bölge, batıda YPG’nin elindeki Tel Rıfat’a kadar uzanıyor.
Kaynak: Al Jazeera