Sinan KIRANŞAl, moderatörlüğünde sunulan seminerde Şefik SEVİM, özetle şu konulara değindi:
SEVİM, vasat ümmet kavramının geçtiği ayet ile konuşmasına başlayarak vasat ümmet tanımı üzerinde durdu.
Böylece Siz insanlara şahitler olasınız peygamber de size şahit olsun diye sizi vasat (orta) yolu tutan bir ümmet kıldık.(Bakara suresi 143)
Ümmet: Bir peygambere inanıp onun yolunu seçen ve etrafında toplanıp onunla beraber mücadele eden cemaate denir. Ümmet aynı zamanda İmam kelimesi ile aynı kökten gelmektedir. Umm kökünden türetilen ümmet, insanlığa analık yapan bir toplum vurgusu taşır. Bir anlamda ümmeti, insanlığın manevi annesi gibi anlayabiliriz.
Vasat: Lügatte; adaletli ve dengeli demektir, ıstılahta ise her şeyin en övüleni anlamına gelir. Çünkü bir şeyin aşırısı veya noksanı sevilmez ve övülmez. Vasat Ümmet ise, dengeli ve hayırlı Ümmet anlamında İslam ümmetini vasıflandıran bir terimdir. Vasat Ümmet kavramını dengeli Ümmet diye tarif etmek en doğru olanıdır. Çünkü ne Yahudiler gibi peygamber taşlar, ne Hristiyanlar gibi Peygamber ilahlaştırırlar. Ne Yahudiler gibi dini törenleştirir ne Hristiyanlar gibi dini vicdanlara hapseder. Ne Yahudiler gibi dini milli bir din haline getirir. Ne Hristiyanlar gibi dini kiliseye hapseder.
SEVİM, vasat ümmet kavramı ile ilgili alimlerin sözlerine yer vererek konuşmasını sürdürdü.
Vehbi ZÜHEYLİ, vasat ümmet bedenin ve ruhun hakkını bir arada veren kimselerdir der.
Ragıp İSFEHANİ’ye göre vasat olmak Övülme ve gerilmelerin aşırılığından kaçınmak orta yolu tutmaktır.
Kurtubi, ayeti önce coğrafi vasatiyet üzerinden açıklar. "Kâbe nasıl dünyanın tam ortasında ise islam ümmeti de aynı şekilde orta bir ümmettir" şeklinde yorumlanmaktadır.
Muhammed ESED, vasat toplumun, ruh- beden sentezini yapan ve fıtrat kanunlarına uygun hareket eden bir toplum olduğunu açıklar.
Seyyid KUTUP’ a göre ümmet, düşünce ve şuurda vasattır. Bildiklerini dondurup, deneysel ve pozitif bilimlere kapılarını kapatmaz.Her sesin arkasına düşmediği gibi gülünç bir maymun taklitçiliğini de yapmaz.
"Vasat" kavramını en doğru tefsir edecek kelimelerden biri adalet kavramıdır. Vasat ümmet, adaleti yaşayarak örnek olan ümmettir. İnsanın fıtratı ve tabiatı orta halli olmaktan yanadır. Hukuk bile pek çok meseleyi işin ortasını bularak halleder. Doğru tartı terazinin iki kefesinin tam dengeli olduğu tartıdır. Normal bir insan normal şartlarda ortadan bölüşmeyi kabul eder. Dengeli bir bölüşme kardeş payı kabul edilir.
Rabbimiz bizi" siz orta ümmetsiniz diye insanlığa takdimini aşırılıklar karşısında adaletli olmanızı murad ettiğini anlamamız lazım. Güç zehirlenmesi bugün dengemizi bozan önemli bir sorundur. Asıl olan hayatı abartmadan yaşayabilmektir. Mübalağa ne yazık ki bir kültüre dönüşmüştür. Peygamberimiz. ‘’Kaldırabileceğiniz işlere girişin buyurur’’
Hz Ali'nin Şöyle dediği rivayet edilmektedir: Siz vasat olan yoldan ayrılmamaya bakınız. Çünkü daha yüksekte olan da ona doğru iner, daha aşağıda olan da ona doğru çıkar."
Dengeli Ümmet anlayışının netleştirmede ifrat ve tefrit kavramlarının iyi anlaşılması gerekir. Günümüzde vasatilik anlayışı diğer kavramlar da olduğu gibi bir anlam kaymasına maruz kalmamasına dikkat edilmelidir. Batının ve yerli işbirlikçilerinin" ılımlı İslam" formunda bir tarzda dönüşmemesi gerekir. Ilımlılığı ve aşırılığı Kime göre tanımlayacağız, sınırları kim belirleyecek, İslam Allah'ın dini Müslümanlar da Allah'ın kuluysa belirleyici ve bağlayıcı olan da onun sözüdür. Allah'ın hilmine ve kahrına bakarak ılımlılık ve aşırılığı netleştirmek lazım unutulmamalı ki aşırılıklar gayedeki hikmeti yok eder.
Eflatuna göre "Eğer bir kimse yaşamında ölçülü ve dengeli olursa iç dünyasını da düzene koyar, kendisine hakim olmayı ve kendisiyle barışık olmasını bilir."
Sevim, dua ve temenni ile konuşmasını sonlandırdı.
Seminer dinleyicilerin soru ve katkıları ile son buldu.