El Cezire Türkiye muhabirleri, gazeteci kimliklerini gizleyerek yaptıkları araştırmada, Twitter'da ücret karşılığı 'bot'lar vasıtasıyla gündem oluşturan bir kurumla anlaşarak '@habericin' yazılı bir kelimenin TT listesine girmesini sağladı. Kurumla yaptığı yazışmaları da kaydeden muhabirler siyasi gelişme ve söylemlerin nasıl hızlı bir şekilde gündem olabildiğini açıklamış oldu.
El Cezire'de yer alan o haber:
Gezi Parkı eylemleriyle başlayan, dersaneler ve Cemaat – AK Parti kavgası ile devam eden süreçte yeni bir viraja girildi. Adaylık başvurularının tamamlanmasıyla partiler yerel seçim çalışmalarına hız verdi. Mitingler, bayraklar, esnaf ve ev ziyaretleri gibi geleneksel yöntemlerin yanında Twitter, uzun zamandır politikacılar tarafından propoganda amacıyla kullanılan bir mecra. Amaç, Türkiye gündeminde en çok konuşulan konular anlamına gelen Trending Topic (TT) listesine girmek. 10 konunun sıralandığı listede zirveye yerleşmek ve olabildiğince uzun süre orada kalabilmek çok önemli. Bunun için belirlenen siyasi içerikli hashtagler’le (etiket) binlerce tweet atılıyor. Gövde gösterisi şeklinde gerçekleştirilen bu kampanyalarla gündem oluşturuluyor ve TT listesinde zirveye yerleşen siyasi hareketin ne kadar güçlü olduğu yönünde bir algı yaratılmaya çalışılıyor.
Sanal alem, bir süredir hashtag rekabetinde botların kullanıldığı iddiaları ile çalkalanıyor. Bot, gerçek bir insan tarafından kullanılıyor süsü verilen sahte hesap anlamına geliyor. Al Jazeera Türk olarak bu iddiaların peşine düştük. Gazeteci kimliğimizi gizleyerek, internet ortamındaki çeşitli platformlarda bu işi yaptığını duyuran bir yazılımcı ile anlaştık. KDV dahil 295 TL karşılığında belirlediğimiz #habericin etiketi 15 dakika içinde Türkiye ve Dünya gündemindeydi.
15 dakikada gündem oluşturmak
Skype üzerinden irtibata geçtiğimiz yazılımcı bir üniversite öğrencisi. Bir haber sitesi projemiz olduğunu, yayına başlamadan önce viral kampanya yapmak istediğimizi söylüyoruz. Yazılımcı, istediğimiz gün ve saatte belirleyeceğimiz etiketin Türkiye gündemine gireceğini garanti ediyor. Fiyat istediğimizde ilk sorduğu soru etiketin siyasi olup olmadığı oluyor. Siyasi kampanyalarda daha fazla bot ve içerik kullanıldığından fiyatın arttığını söylüyor. 250 TL’ye anlaşıyoruz. Fiş istediğimizi söylediğimizde üzerine KDV’yi de ekliyor ve fiyat 295 TL’ye çıkıyor. Yazılımcı, kampanyamızın botlarla yapılmış bir TT çalışması olduğunu kimsenin anlamayacağını, aramızdaki yazışmaların hiçbir şekilde yayınlanmayacağını taahhüt ediyor. Etiket olarak #habericin metnini seçiyoruz. Kampanyaya başlamak için sözleştiğimiz geçen Perşembe günü TT işlemi şu şekilde gerçekleşiyor:
15.57 – #habericin etiketi altında hiç tweet yok.
15.59 – Yazılımcı deneme amaçlı ilk tweeti atıyor.
16.00 – 295 TL’yi yazılımcının hesap numarasına yatırıyoruz.
16.01 – Yazılımcının programın tuşuna basmasıyla bot hesaplar dakikada binlerce tweet atmaya başlıyor.
16.16 – Etiket 15 dakika içinde Türkiye ve Dünya gündemine giriyor.
16.30 – Botlar tweet atmaya devam ederken gündemde etiketi gören gerçek kullanıcılar da tweetler atmaya başlıyor.
17.15 – Etiket TT listesinden düşüyor. Bu süreçte kampanya için kullanılan 4 bin 438 bot toplam 31 bin 900 tweet atıyor.
Nasıl yapıyorlar?
Kampanyamızın başarıyla sonuçlanmasının ardından yazılımcıyla biraz daha sohbet ediyoruz. Sistemin nasıl çalıştığını anlamak istiyoruz. Yazılımcı, Twitter’da Trending Topic kampanyaları için geliştirdikleri özel bir yazılım olduğunu söylüyor. Yazılıma gerçek kullanıcı görünümlü, fotoğraflı ve yeterince takipçisi olan binlerce bot kullanıcı tanımlı. Her şey ana kumandadan yönetiliyor. Yazılımcı sadece bir tuş ile binlerce kullanıcıyı harekete geçiriyor. Yapılacak TT çalışması için belirlenen metinler, gerçek kullanıcı görünümündeki botlar tarafından tweet olarak gönderiliyor. Böylelikle dakikalar içinde etiketiniz Türkiye ve Dünya gündeminde kendine yer buluyor.
Siyaset dünyasından yoğun rağbet
Botların siyaset dünyasında da kullanıldığı iddialarını yazılımcıya soruyoruz. Yazılımcı, kendilerine en çok talebin siyaset dünyasından geldiğini söylüyor. Siyasi TT kampanyalarında fiyat tarifesinin daha farklı olduğunu anlatıyor. Eğer belirlenen etiket siyasi içerikliyse fiyat bin TL’ye kadar çıkıyor. Bunun nedeni olaraksa siyasi kampanyalarda gizliliğin daha önemli olduğunu gösteriyor. Ayrıca kampanyanın botlarla gerçekleştirildiği anlaşılmasın diye çok daha fazla sayıda bot ve içerik kullanılıyor.
Karalama kampanyaları yolda
Twitter’da ‘Trending Topic hizmeti’ veren yazılımcılar şu sıralar farklı bir uygulama üzerinde çalışıyor. Yapım aşamasında olan yazılımla, müşterilerin belirleyeceği siyasetçilere karşı karalama kampanyaları düzenlemek mümkün olacak. Hedef ismin kendi hesabından yazdığı her tweet, botlar tarafından manipüle edilecek. Botlar, otomatik olarak attıkları tweetlerle hedef siyasetçiyi eleştiri yağmuruna tutacak.
"Botlar Haziran 2013’te sektöre girdi"
Sosyal medya uzmanı Emre Budak, botların sektöre 2013 yılının Haziran ayında birkaç yazılımcının bulduğu bir yöntem olarak girdiğini söylüyor. Botların sanal alemde son günlerde sıkça tartışma konusu olmasını siyasi iklime bağlayan Budak, "Seçimlerin de yaklaşmasıyla birlikte siyasi çevreler oluşturdukları etiketlerin TT listesine girmesine çok önem veriyor. Bu yüzden hashtag çalışmalarında artık botlar da devreye sokuluyor. Diğer taraftan gerçek kullanıcılar bazı uygulamaların Twitter hesaplarını kullanmasına bilinçli ya da bilinçsiz şekilde izin veriyor. Onlar da bu izni verdikten sonra birer bot haline geliyorlar. Kullanıcıların izinleri olmaksızın hesaplarından takip, tweet, retweet gibi işlemler gerçekleştirmek yazılımcı için çok kolay bir hal alıyor. Yapılan işlemin illegal olduğunu söyleyebilirim. Fakat bazı küçük uyarılar ile yazılımcıların bu işi legalleştirme çabaları var. Kullanıcılardan şikayet gelmesi durumunda, "Biz uyarmıştık" diyebilmek için bu tür önlemler alıyorlar" diyor.
Yazılımcı ile yaptığımız yazışmaların tamamı aşağıda: