Irak’ın Selahattin iline bağlı Tuzhurmatu ilçesinde Türkmen Şii güçler ve Kürt güçler arasındaki çatışmalar sürerken, iki taraf arasında bugün ateşkes görüşmeleri yapılması bekleniyor. Türkmen siyasiler, Kerkük’ün güneyinde kalan bu bölgede etnik bir savaş çıkarılmak istendiğine dikkat çekerek, hedefin kendileri olduğunu söylüyor.
Irak Türkmen Cephesi (ITC) Başkanı ve Kerkük milletvekili Erşed Salihi Al Jazeera’ya Tuzhurmatu olaylarını değerlendirdi:
“Çatışma artık sokağa inmiş durumda. Halk elindeki silahla evini, dükkanını koruyor. Görüşmeler Haşd El Şabi ile peşmerge arasında yürütülüyor. Siyasilerin bu sürece müdahil edilmemesi büyük sıkıntı. Etnik bir savaş çıkarılmak isteniyor. Bölgedeki Haşd El Şabi güçleri Türkmenlerden oluşuyor. Ama Kerkük ve diğer bölgelerdeki halkımız tamamen savunmasız ve silahsız. Bu olaylar diğer Türkmen bölgelerine sıçrarsa felaket olur.”
‘IŞİD için verilen silahlar bize karşı kullanılıyor’
ITC Başkanı Salihi, batılı ülkelerin IŞİD’a karşı kullanılması için verdikleri silahların kendilerine doğrultulduğunu savundu:
“Bugün IŞİD’e karşı eğitilen özel peşmerge birlikleri, onlara verilen tanksavarlar ve ağır silahları Tuzhurmatu’da Türkmen halka karşı kullanıyor. Başta Amerika ve Almanya olmak üzere, batılı ülkeler, IŞİD’i vurmaları için peşmergeye verdikleri silahların nerelerde kullanıldığının takipçisi olsunlar. Bu silahlar Iraklılar öldürülsün diye verilmedi, iç savaş ve etnik temizlik yapılsın diye verilmedi.”
‘PKK ve diğer çeteler de Tuzhurmatu’da’
ITC Başkanı Salihi, çıkan ilk çatışmalardan sonra bölgeye gelen takviye peşmerge güçlerinin yanında silahlı yağma çetelerinin ve PKK’nın da olaya müdahil olduğunu ileri sürdü:
“Peşmerge ağır silahları ile gelince Tuzhurmatu’nun bazı mahallelerine girdiler. Bu mahallelerdeki Türkmenlerin evleri belde dışından gelen çeteler tarafından yağmalanıyor. Süleymaniye’nin köylerinden gelen bu çetelerin yanında bir de PKK unsurlarının bulunduğu bilgisi de bize ulaştı. Her ateşkes sağlandığında bu gruplar evlere saldırıyor. Halk da evlerini korumak için davranınca çatışma yendine başlıyor. Kürt yetkililer etnik tansiyonun düşürülmesi ve iç savaş provakasyonlarının bertaraf edilmesi için devreye girmeli.”
‘Stratejik hedefler için etnik gerilim yükseltiliyor’
Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi’inde (BİLGESAM) Ortadoğu ve güvenlik çalışmaları bölümünde araştırmacı olan Ali Semin, Irak konusunda da uzman. Semin’in görüşüne göre hedef stratejik Tuzhumatu bölgesinin ele geçirilmesi:
“Bugün Kürtlerin en zayıf oldukları bölge Tuzhurmatu’dur. Kürtler Şii hükümet ile çatışmak istemiyor. Öte yandan Bağdat-Kerkük ve Bağdat-Kürt bölgesi arasında stratejik bir konuma sahip olan Tuzhurmatu’yu da ele geçirmek istiyorlar. Ama burada yaşayan Şii Türkmenlerin çoğunlukta olması ve askeri olarak Bağdat’tan dstek almaları nedeniyle bunu yapamıyorlar.”
Semin, Kürtlerin Tuzhurmatu’da yaşanan olaylarla ilgili olarak etnik vurgu yaptıklarına dikkat çekiyor:
“Çatışmalarla ilgili olarak Kürt televizyon kanallarındaki haberleri izliyorum. Kürt-Şii çatışması hiç telafuz edilmiyor. Sürekli Kürtler ve Türkmenler çatışıyor vurgusu yapılıyor. Buradaki amaç olaya etnik bir havaya sokarak Şii hükümet güçleri ile karşı karşıya gelmeden bölgeyi ele geçirmek. Türkmen siyasilerin bu noktada çok dikkatli olması lazım. Kürtlerin etnik gerilim stratejisi tutarsa, başta Kerkük olmak üzere, silahsız Sünni Türkmen bölgeleri bundan çok zarar görür. PKK ve düzensiz silahlı Kürt güçlerinin çatışmaya dahil edilmesi etnik bir iç savaş senaryosunun parçası gibi görülüyor.”
‘Peşmerge IŞİD’i bıraktı, sınırlarını çiziyor’
Semin, Kürt yönetiminin IŞİD ile mücadeleden ziyade, tartışmalı bölgeler üzerinde egemenlik kurmaya çalıştığını düşünüyor:
“Irak Kürt yönetimi IŞİD konusunu çok iyi değerlendirdi. Irak hükümetinin izin vermediği silahları, IŞİD ile savaş gerekçesi altında batılı ülkelerden aldı. Bugün Kerkük, Kifri ve Mahmur gibi bölgelerde peşmergeler arzu ettikleri sınırlara ulaşmış durumdalar. Buralarda Kürt güçler askeri olarak ağrılıklarını koymuş durumda. Ama yapılan son yasal düzenleme ile Irak ulusal güvenlik teşkilatının bir parçası haline gelen Haşd El Şabi gönüllülerinin 16.Tugayı tamamen Türkmenlerden oluşuyor ve merkezleri Tuzhurmatu. Kürtlerin en zayıf oldukları bölge Tuzhurmatu’dur. Buradaki Şii Türkmen güç nedeniyle Tuzhurmatu etrafındaki Süleymanbeg ve Amirli’de de etkili olamıyorlar. Şii damarına dokunmadan, etnik gerilimi yükseltirlerse Tuzhurmatu’yu kontrol etmek ve Kerkük gibi diğer tartışmalı bölgelerde de Türkmenleri tamamen sindirmek hedefleniyor. Tuzhurmatu’da etnik iç savaş provası yapılıyor. Önümüzdeki dönemde Kerkük gibi Sünni Türkmenlerin yaşadığı bölgelerde şiddet olaylarının yaşanması çok şaşırtıcı olmaz.”
Dört gündür süren çatışmalar Tuzhurmatu'da bulunan Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne (KYB) yakınlığı ile bilinen Goran Cevher adlı yetkilinin evinin bahçesine bir el bombası atılması ile başladı. El bombasını Şii Türkmen güçlerin attığını söyleyen Cevher'e bağlı silahlı grup, mahalledeki Haşd El Şabi gönüllülerinin karargahına saldırdı. İlçedeki üç peşmerge zırhlısının tahrip edildiği ilk çatışmalardan sonra bölgeye takviye Kürt güçleri sevk edildi. Yerel kaynaklara göre, ateşkes sağlandığı yönündeki haberlere rağmen çatışmalar devam ediyor.
Can Hasasu / Al Jazeera