Ülkesindeki olaylardan kaçıp gelen Suriyeliler, 2011 yılının Mart ayında başlayan olayların bu kadar uzayacağını düşünmüyordu. Ancak savaş uzadı, Türkiye’ye sığınan Suriyeliler geçici de olsa yeni bir yaşam kurmak zorunda kaldı. Bu da, günlük hayatta birçok sorunu beraberinde getirdi, özellikle kampların dışında kalanlar için. Suriyeliler de, kendi aralarında örgütlenerek kurdukları dayanışma ve yardım dernekleriyle sorunlara çözüm bulmaya çalışıyorlar.
Dernek sayısı zamanla 30'u buldu. Hatta Suriyeli Sivil Toplum Kuruluşları Birliği (SSTKB) adıyla üst bir birlik de kuruldu. Derneğe başka birçok ülkede kurulan Suriyeli dernekler de bağlı.
İstanbul’da şubesi olan derneğin başkanı Muhammed Ala, Al Jazeera'ye derneklerin faaliyetlerini anlattı. Kendilerine bağlı Lübnan, Ürdün ve Türkiye’deki Suriyelilerin dernekleri de dâhil yaklaşık 150 derneğe ulaştıklarını söyleyen Ala, Türkiye'de Suriye için kurulmuş ve farklı alanlarda çalışan yaklaşık 30 dernek olduğunu, bu dernekleri buluşturmak amacıyla Gaziantep’te Suriye içinden 40, yurtdışından da 30 derneğin bulunduğu bir forum düzenlendiğini anlattı.
Amaçlarının derneklerin birbirleriyle tanışması ve Suriye konusunda birbirleriyle dayanışma içerisinde olmalarını sağlamak olduğunu söyleyen Ala, “Bizim bir koordinasyon ağımız var. Biz bu dernekleri birbirleriyle tanıştırıyor, birlikte hareket etmelerini sağlıyoruz. Tabii her biri kendi uzmanlık alanında çalışacak ancak koordineli hareket edecek şekilde çalışıyor” diyor.
Suriye'de tıp merkezi açtılar
Derneklerden biri Suriye Nur Derneği. Suriye’de olaylar başladıktan sonra kurulan ilk derneklerden biri. Tıp eğitimi aldığı Türkiye'de yaşayan Suriyeli Methi Davut, derneği Suriyeli arkadaşları ile birlikte kurmuş. Davut, derneği kurarken savaşın bu kadar uzun süreceğini tahmin etmediklerini, amaçlarının evlerden topladıkları ilaçları değerlendirmek olduğunu söylüyor. Şimdi Suriye içinde 14 eczaneleri, dört tıp merkezleri var. Bunun dışında Suriye’de muhaliflerin elinde kalan bölgelerdeki hayatı canlandırmak istiyorlar. Bu nedenle muhaliflerin elindeki bölgelerde eğitim, tarım, fırıncılık, gıda dağıtımı gibi faaliyetler yürütüyorlar.
"Amaç Suriyeli doktorların Avrupa'ya kaçmasını engellemek"
Dernek, Türkiye'de de sağlık alanında çalışmalar yapıyor. Fatih’teki derneğin binasında Suriyelilere sağlık ocağı hizmeti veriyorlar. Davut, Türkiye’deki Suriyelilerin hastanelere gitme şansı olduğunu ancak dil sıkıntısı yaşadıklarına dikkat çekiyor. Bu nedenle Suriye’den Türkiye’ye sığınan doktorlar dernekte Suriyelileri muayene ediyorlar.
Davut “Dernek merkezinde üç sağlık polikliniğimiz var. Burada doktor ve hasta arasındaki dil problemini çözüyoruz ve yakın tarihli ilaçları değerlendiriyoruz. İlaçları ücretsiz veriyoruz. Günde 100 civarında hasta geliyor. 300’e yakın aile aylık ilaç alıyor. Amacımız aynı zamanda Suriye’den kaçan doktorların Avrupa’ya kaçmaması için onlara da bir meşguliyet bulmak. Su an dâhiliye, çocuk, kadın hastalıkları, dermatoloji, ortopedi, diş kliniklerimiz var. Yerimiz dar olduğu için bir program çizdik. Belli saatlerde belli polikiliniklerle hizmet veriyoruz” diyor.
Suriyeli kadınlara psikolojik destek
Dernekte ayrıca kadınlara yönelik özellikle psikolojik destek konusunda çalışmalar var. Suriyeli psikologlar kadınlara seminerler veriyor. Bu seminerlerde ayrıca Türk adetleri, çalışma prensipleri, kültürleri anlatılıyor. Bundan sonraki hedefleri, kadınları daha aktif hale getirmek için kadın kolları kurmak. Bunun dışında bir de okulları var. Fatih’te açtıkları merkezde hem Suriyeli çocuklara eğitim veriyorlar hem de yetişkinlere Türkçe kursu veriyorlar.
Davut, kaynaklarını Libya’dan sağladıklarını anlatıyor: “Libya’daki devrim sürecinde oradaki yaralılarla ilgilendim. Orada çevre edindim. Oradaki işadamları ve yardım kuruluşlarından kaynak sağlıyoruz.”
Okullara kaynak sağlıyorlar
Merkezi İstanbul’da olan, Hatay ve Urfa’daki Suriyelilere insani yardım ve temel ihtiyaç maddeleri dağıtımı yapan Ata İnsani Yardımlaşma Derneği ise, Antakya ve Reyhanlı’da 6 okulda 6 bin öğrencinin kitap defter gibi ihtiyaçlarını karşılıyor.
Derneğin başkanı Halid İsa “Bu okulların bazılarının her şeyini üsleniyoruz, bazılarının eksiklerini tamamlıyoruz. Bina kiraları, öğretmen maaşlarını ödüyoruz” diyor. Ayrıca Körfez ülkelerinden ya da Suudi Arabistan’dan deniz yoluyla Hatay’a gelen ayni yardımların dağıtımını yapıyorlar.
Suriye içinde bir yardım ağı kurmuşlar. Kaynaklarını ise Körfez ülkelerindeki derneklerle işbirliği yaparak sağlıyorlar.
İzcilik kulübü kurdular
İstanbul merkezli Himmet Derneği de, resmi olarak geçen ay kuruldu, bir yıldır aktif olarak çalışmalar yapıyor. Derneğin başkanı Hüsam Gadban Himmet Türkiye’de çok fazla Suriyeli genç olduğunu, amaçlarının gençlerin birbirlerini tanımalarını; onların kişisel, sosyal ve kültürel gelişimlerine destek olmak istediklerini belirtiyor.
Gençlere düzenli ve disiplinli bir çalışmaya alıştırmak amacıyla izcilik kulübü kurmuşlar, İstanbul’da iki büyük izci kampı açmışlar. Gençlere yönelik spor faaliyetlerinin yanı sıra geziler düzenliyorlar. Amaçları Suriyeli gençleri bir araya getirmek, birbirlerini tanımalarını sağlamak. Ayrıca gençlerin Türkiye’de yaşamaya ayak uydurabilmeleri için Türk kültürünü, gelenek ve göreneklerini anlatan seminerleri var. Bu konuda kitapçık basmayı bile düşünüyorlar.
Üniversite öğrencilerine burs
Dernek eğitim alanında da çalışmalar yapıyor. Gençler arasında İslami kültürü tanıtmak amacıyla seminerler veriyorlar. Türkiye’deki Suriyeli öğretmenlere yönelik de geçen ay bir program düzenlemişler. Bir haftalık programda Türkiye’nin güney bölgelerindeki altı şehirden öğretmenlere Suriyeli gençlerin kişisel gelişimine katkıda bulunmaları amacıyla seminerler vermişler.
Derneğin başkanı Hüsam Gadban “Amacımız öğretmenlerin bu gençlerle daha yakından ilgilenmelerini sağlamak. Sadece matematik öğretmesin, aynı zamanda bu çocukların sorunlarını çözmeye çalışsın” diyor.
Kayıtlı 20 resmi üyesi olan Himmet Derneği’nde gönüllü faaliyetlerinde bulunan gençlerin sayısı 40-50 civarında. Ancak giderek artıyor bu sayı. Dernek ayrıca üniversite öğrencilerine liderlik eğitimi veriyor ve şirketler vasıtasıyla burs sağlıyor. Bu zamana kadar 20 öğrenciyi Türkiye’de faaliyet gösteren bir firmaya yönlendirip burs almalarını sağlamışlar. Suriyeli gençlerin üniversite eğitimine katkıda bulunmak için desteği artırmayı amaçlıyorlar.
7 bin aileye gıda yardımı
İstanbul’da faaliyet gösteren bir diğer dernek ise Şam Âlimleri Derneği. Aralık 2012’de kurulan dernek İstanbul’da yedi bin aileye gıda yardımı yapıyor.
Bazı ailelere ev eşyası, kullanılmış kıyafet yardımı yapan derneğin Fatih’te ecza depoları var. Kronik hastalığı olan Suriyelilere ücretsiz ilaç yardımı da sağlıyorlar.
(Sümeyye Ertekin/Al Jazeera)