HAKSÖZ-HABER
Türkiye’nin en önemli cari açığını oluşturan petrol ve doğalgaz ithalatı uluslararası piyasada fiyatların düşmesiyle beraber bazı anlaşmaları tekrar gündeme getirdi.
“Türk Akım” ve “Mavi Akım” olmak üzere iki ayrı hattan Rusya’dan doğalgaz temin eden Türkiye, Avrupa’nın ortalama 120 dolar ödediği 1.000 metreküp enerjiye halen 250 dolar ödüyor. Ancak BOTAŞ sıvılaştırılmış doğalgaz olarak biline LNG’yi 70 dolara piyasalardan kolayca temin edebiliyor. Türkiye şimdi ya Rusya’yı makul bir fiyata razı etmek durumunda ya da kontrat süresi 2021’de biten Türk Akım hattından gaz alım anlaşmasını iptal etmek durumunda.
Küresel enerji piyasalarındaki petrol ve doğalgaz fiyatlarının dalgalanışı ve bu iki enerji kaynağına karşı daha ucuz alternatif olarak çıkan LNG temini üzerine bir değerlendirme yapan Habertürk Gazetesi yazarı Güntay Şimşek, Türkiye’nin enerji politikalarına ilişkin mevcut sıkıntılarını ve muhtemel çıkış yollarını değerlendiren önemli bir yazı kaleme aldı.
Güntay Şimşek “Rusya ile doğalgaz sıkıntısı!” başlığıyla kaleme aldığı yazısında “Rusya ile Batı hattı (Türk Akım) üzerinden devam eden doğalgaz pazarlığından henüz bir netice” olmadığını fakat bu hattın kontratı 2021’de biteceği için senenin başından bu yana müzakerelerin devam ettiğine dikkat çekiyor. Şimşek’e göre Mavi Akım’ın kontratı da 2025’te sona ereceğinden bu müzakereler son derece önem arzediyor.
Rusya Türk Akım hattından alınan ve bin metreküpüne yaklaşık 250 dolar ödenen gazın fiyatını 10-15 yıllığına 180 dolara indirmeyi öneriyor. Türkiye’nin beklentisi çok daha aşağılar olduğu için Rusya’nın teklifi kabul görmüyor. Şimşek’e göre BOTAŞ’ın 60 - 70 dolardan spot piyasadan sıvılaştırılmış gaz (LNG) temin etmesinin muhakkak gündeme geldiğini vurguluyor.
Güntay Şimşek’in Türkiye ve Rusya arasında henüz neticeye bağlanamamış doğalgaz pazarlığı sürecine dair değerlendirmeleri şöyle devam ediyor: “Türkiye, Avrupa’daki Rus gaz fiyatlarını referans olarak göstermekle kalmamış, şu günlerde elini güçlendiren tüm unsurları masaya koymuş olmalı. Petrol fiyatları düşüyor, sıvılaştırılmış doğalgaz bol ve fiyatları çok uygun. Boru hattı gaz alım kontratları da bitiyor. Yeni kontratlarda “Al ya da öde” şartının da yüzde 85’ten 65’lerin altına çekilmesi konuşuluyor.
Mesela; Türkiye, TürkAkım üzerinden hiç Rus gazı almasa, kontratı yenilemezse ne olur? Katar’ı bile ikinci plana atan Avusturya, Endonezya gibi yeni LNG oyuncularıyla, ABD’nin rakamlarıyla piyasa etkileyen kaya gazıyla Türkiye, yıllık 43 milyar metreküp LNG kabul etme imkanları üzerinden anlaşsa neler değişir?
Küresel pazarlarda hem bol, hem ucuz olan LNG karşısında pahalı Rusya, Azerbaycan ve İran gazı ne yapabilir?
Neticede uzun dönemli doğalgaz kontratları ve fiyatların petrol endeksli olması Türkiye’nin gaz faturasını ciddi anlamda kabartıyor. Bu sebeple Avrupa’da en pahalı doğalgazı Türkiye kullanıyor. Boru hattıyla temin ettiğimiz doğalgazın çoğunu Rusya’dan alıyoruz. En fazla parayı da Rusya’ya ödüyoruz. Ancak bu seneden itibaren tablo LNG sayesinde ciddi şekilde değişecek.
Batı hattından aldığımız Rus gazı, bu senenin başından itibaren TürkAkım üzerinden akmaya başladı. Fakat bu hattan BOTAŞ ve özel sektörün aldığı toplam 8 milyar metreküplük (4+4) doğalgaz kontratları 2021’de biteceğinden, yeni kontrat diğer gaz rakamları için de önemli.
Avrupa’da gaz merkezlerinde (HUB) bin metreküp doğalgazın fiyatı 120 dolar seviyelerindeyken Türkiye, Rus gazına takriben 250, SOCAR’ın getirdiği Azerbaycan gazına da yaklaşık olarak 235 dolar ödüyor. Petrole endeksli bu fiyatlar her halükarda aşağı inecek. Rusya, İran ve Azerbaycan gaz fiyatları 3, 6 ve 9 aylık dönemlerde güncellendiği için indirimler fiyatlara gecikmeli yansıyor.
Netice itibariyle Rusya ile Türkiye gaz için masada, ama farklı konulardan etkilenen müzakerelerin nasıl biteceğini kestirmek zor.”