İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Türkiye ve İsrail arasında imzalanan mutabakat zaptının ardından Hürriyet’e verdiği özel demeçte, İsrail gazı konusunda merak edilenleri anlattı.
İsrail karasularında keşfedilen doğalgazın, yeni bir doğalgaz boru hattı inşa edilerek, Türkiye’ye ihraç edilmesi konusunda “İsrail büyük olasılıkla Türkiye’ye gaz ihraç edecektir. Hatta gelecekte Türkiye üzerinden Avrupa’ya gaz ihraç edebiliriz. Eğer bir anlaşma sağlanırsa bu iki tarafın özel şirketleri arasında olacak. Ancak iki ülkenin böyle bir anlaşmaya bir çeşit rıza göstermesi ve Akdeniz’deki İsrail münhasır ekonomik alanından Türkiye’ye yeni bir boru hattı inşasına onay vermesi lazım” dedi.
BUGÜNKÜNDEN 6 KAT FAZLA
Türkiye ve İsrail arasında normalleşme sürecinin başlaması için varılan anlaşmayla İsrail doğalgazının Akdeniz üzerinden 500-550 kilometrelik yeni boru hattıyla Türkiye’ye, hatta ileride Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasının yolu açılabilir.
İsrail’in bugün 350 milyar metreküp (bcm) doğalgaz ihraç edebileceğini söyleyen Steinitz, bunun için de öncelikli hedeflerin Türkiye, Mısır ve Ürdün olduğunu kaydetti. Ancak geçen yıl bir Fransız firmasına İsrail karasularındaki potansiyel gaz rezervini ölçtürdüklerini anlatan Steinitz şunları söyledi:
“Onların raporlarına göre İsrail’de halen keşfedilmeyi bekleyen 2 bin 200 milyar metreküp daha var. İsrail’de önümüzdeki dönemde yeni uluslararası şirketlerin arama faaliyetlerine başlaması ile belki birkaç yıl içinde 300-400 bcm değil, 2 bin 500 bcm’e kadar gaz ihraç edebiliriz. Bu oldukça fazla bir miktar. Önümüzdeki birkaç yılda şu ana kadar keşfettiğimizden çok daha fazla gaz bulabiliriz. Tabii sadece bir tahmin fakat gerçekleşirse, İsrail’in ihraç edecek çok fazla gazı olacak. Bu Türkiye, hatta bölge için bile fazla. Böyle bir şey olursa, İsrail Batı Avrupa’ya da doğalgaz ihraç edebilir. Bu durumda İsrail, doğalgazını Türkiye üzerinden TANAP boru hattından Avrupa’ya ihraç edebilir. Bu hem Türkiye, hem İsrail için iyi olur” dedi.
EN İYİ SENARYODA 3 YILDA GELİR
İsrail’den Türkiye’ye uzanacak boru hattını Türk şirketlerin inşa etmesi bekleniyor. Projenin maliyetini sorduğumuz Steinitz, “Tahminimiz 2 milyar dolar veya biraz altı” yanıtını verdi. Steinitz, “Her şey sorunsuz ilerlerse, ilk gaz ne zaman gelebilir” şeklindeki soruyu ise şöyle yanıtladı: “Proje finansmanını hükümetlerin değil, iki tarafın özel sektör şirketlerinin gerçekleştireceğini sanıyorum. Hükümetlerin projeye onay vermesi gerekiyor. Teknik olarak, eğer her şey yolunda giderse Leviathan yatağından İsrail gazı 2019’da Türkiye’ye ihraç edilebilir. En iyi senaryoda yaklaşık 3 yıldan bahsedebiliriz. Tabii duruma bağlı olarak daha uzun sürebilir.”
İKİ AY ÖNCE BEYAZ SARAY’DA GÖRÜŞTÜLER
İsrail ve Türkiye’nin vardığı mutabakatın önemine değinen Steinitz, “Türkiye-İsrail ilişkilerinde normalleşme iki ülke için de kazan-kazan (win-win) durumu. Türkiye için de, İsrail için de iyi. Ülkelerimiz ve halklarımız bu çok önemli anlaşmayı desteklemeli ve onaylamalı. İki ay önce Beyaz Saray’daki nükleer güvenlik zirvesi esnasında kısa da olsa Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüşme imkânımız oldu. Ve mutabakatın önemi hakkında konuştuk. Birçok ortak çıkarımız var, Suriye’nin bir İran askeri üssüne dönüşmesini engellemek, genel olarak Ortadoğu’da ve bilhassa ülkelerimizde terörizmi önlemek gibi. Ayrıca ekonomik çıkarlarımız da var, doğalgaz konusunu da içeriyor” dedi.
İSRAİL’İN ÖNÜNDE 3 SEÇENEK VAR
İsrail’in Avrupa’ya gaz ihraç etmek için üç seçeneği olduğunu dile getiren Steinitz, bunları özetle şöyle anlattı:
1) Mısır’da sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) terminallerine İsrail’den gidecek gazı sıvılaştırmak ve gemilerle Avrupa’ya ihraç etmek. Fakat bu pahalı bir olasılık ve paranın bir kısmı sıvılaştırma işlemine gidiyor.
2) İsrail karasularından Kıbrıs’a, buradan Yunanistan’a uzanacak uzun bir denizaltı boru hattı inşa etmek. Bu da bir olasılık fakat bu çok büyük bir proje ve çok daha uzun süre alır. Denizin altından geçecek böyle bir boru hattını inşa etmek 5 ila 8 yıl sürebilir ve oldukça pahalı olur.
3) Avrupa’ya Türkiye üzerinden gaz ihraç etmek. Burada da iki ihtimal var: Biri İsrail gazının Türkiye’ye gelmesi. Diğer ihtimal, eğer ülkeler anlaşabilirse, İsrail ve Doğu Akdeniz havzasındaki diğer gazların da Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması. Bu İstanbul’un uluslararası bir enerji merkezine (HUB) dönüşme hedefine yardımcı olabilir.
TÜRKİYE ORTADOĞU’DAKİ EN GÜÇLÜ ÜLKELERDEN
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İsrail Başbakanı Netanyahu’nun ülkeleri ve halkları için gerçek bir başarı sağladıklarını dile getiren İsrail Enerji Bakanı, “Ben bu anlaşmanın 1 numaralı destekçisiydim ve tamamlanmasından büyük mutluluk duyuyorum. Türkiye bizim için çok önemli. Sadece İsrail doğalgazı için bir pazar olarak değil, birçok başka nedenden dolayı. Türkiye Ortadoğu’daki en önemli, en güçlü ve etkili ülkelerden biri. İsrail’in de kendine has özellikleri ve güçlü tarafları var. Ortadoğu çok istikrarsız veson birkaç yılda çok tehlikeli bir hale geldi. Böyle zor bir dünya ve böyle tehlikeli bir Ortadoğu varken, İsrail ve Türkiye’nin birbirleriyle konuşabilmeleri, koordine edebilmeleri ve aralarındaki ilişkiyi düzeltmelerinin çok önemli olduğuna inanıyorum” şeklinde konuştu.
KIBRIS KONUSUNA KARIŞMAK İSTEMEM
İsrail gazının Türkiye’ye taşınması projesinde önümüzdeki dönemde Kıbrıs da gündemde olacak. Boru hattının Güney Kıbrıs’ın münhasır ekonomik alanından geçmesi gerektiği ifade ediliyor. Bu projenin Ada’da barış sürecini hızlandırma olasılığını sorduğumuzda Steinitz, “Ben bu detaylara girmek istemiyorum ama sorunun çözülebileceğini düşünüyorum. Yunanlar ve Kıbrıslılarla görüşmelerimizde, İsrail ve Türkiye’nin ilişkilerini normalleştirmesi durumunda, iki ülkenin de böyle bir boru hattı inşasını isteyebileceği ve bunun da Kıbrıs münhasır ekonomik bölgesinin bir bölümünden geçebileceği her zaman gündeme geldi. Bence bu engel aşılabilir. Belki gelecekte boru hattı Kıbrıs gazını da taşıyabilir” dedi. Bu konuda konuşmaktan kaçınan İsrail Enerji Bakanı, buna Türk ve Kıbrıs hükümetlerinin karar vereceğini vurgularken, “Ben bu konuya karışmak istemiyorum. Bu Türkiye ve Kıbrıs arasında bir konu” dedi.