Fatih Demir / HAKSÖZ HABER
ABD dünyanın teknoloji üssü olarak çip piyasasının kontrolünü elinde bulunduruyor. Çin dev ticaret gemileri, limanlar ve konteynerler ile ticarette büyük ortak olarak yer alıyor. İngiltere ise aşı tehdidi ile Brexit sonrası AB'ye ayrılık sonrası ekonomik sorunların bedelini ödetmeye çalışıyor.
Yarı iletken cihazlar olan teknolojik “çip”leri tedarik etmekte zorlanan teknoloji şirketleri, teknolojik cihazların fiyatlarını arttırarak küresel ticaretin yavaşlamasına neden oldu.
Dünyadaki neredeyse tüm elektronik cihazlarda bulunan çiplerin piyasasının kontrolünü ABD elinde bulundururken pandemi koşulları nedeniyle çip tedarikinde zorlanan büyük teknoloji firmaları sorunu az ürün üretmekte ve fiyatları arttırarak azalan gelirlerini arttırmaya çalışarak çözmeye çalışıyor.
Yarı iletken ve üretimi patentlere bağlı bulunan çipler; Tv'lerden cep telefonlarına, arabalardan oyun konsollarına kadar neredeyse tüm dijital aygıtlarda kullanılıyor.
Dünyadaki her elektronik cihazın "beyni" olarak bilinen çiplerin bulunması ve üretilmesi; Taylan, ABD, Çin ve Güney Kore tarafından sağlanıyordu. ABD pazarda en az üretim ile en çok karı alan ülke olarak öne çıkarken, Çin en çok üretimle en az gelir alan ülke konumunda bulunuyor.
Geçtiğimiz yıl “Sony” şirketine ait Playstation ürünleri küresel çapta tedarik edilemedi. Pandemi koşulları nedeniyle evlerine kapanan insanların “oyun ihtiyacını” karşılayamayan Sony firması zarar ettiğini açıklamıştı. Sony firması çiplere erişemediğini ve bu yüzden üretimi azaltmak zorunda kaldığını belirtmişti.
Geçtiğimiz yıldan bu yana dünya siyasetindeki değişimler yeni savaş stratejilerini ortaya çıkardı.
İngiltere aşı ile Avrupa Birliği ülkelerini tehdit ederken, ABD çip patentleri ile Çin’i tehdit ediyordu. Çin de dünyadaki tüm boş konteynerleri satın alarak uluslararası ticarette çok önemli bir amaca hizmet eden konteynır tedarikini zorlaştırarak ABD ve diğer ülkelerin boş konteyner bulmasında zorluk çıkarıyor. Yeni bir savaş yöntemi icat eden ülkeler hem küresel ölçekte ticarete darbe vururken hem de üretimleri aksatarak mali kayıplara neden oluyorlar. İngiltere ise aşı tedarikini durdurma kararları ile mal kayıplarından da öte insan hayatını riske atmaya devam ediyor.
Kapitalist pazar ekonomisinin insanlığı getirdiği son durum oldukça ürpertici. Ülkelerin güç yarışlarında bireyleri umursamadığı ve çıkarları için her şeyi göze alabildiklerini yeni savaş stratejileri ile yeniden görebiliyoruz.
Koronavirüs pandemisi ilk kez ortaya çıktığında fabrikalar kapanmaya başladı. Yüzbinlerce insan işinden oldu. Çip ve boş konteyner tedarikinin zorlu hale gelmesi başlarda pandemi koşullarına bağlanmış ancak zaman geçtikçe asıl etken varlığını göstermeye başlamıştı: Ülkelerin rekabetleri ve güç yarışları.
Pandemi ile beraber tüketim oranları da artmaya başladı. Tüketimin hızlanması ile beraber “ürünler”de de talep artışı yaşanıyor. Bu süreçte ekonomistler yeni bir ekonomik krizin bizi beklediğini düşünüyorlar.
Gelişen teknolojik ürünlerin talebi karşılayamama noktasına varması, piyasaların daralmasına neden olmaya devam edecek gibi görünüyor.