Kenan ALPAY
Teşhirciliği Meşru ve İmrendirici Kılan Dekolte
Her ne kadar “yaka ve kol açıklığı” anlamını ifade eden Fransızca kökenli bir kelimeyse de göbeği, sırtı, göğsü, bacakları, parmakları açıkta bırakan/gösteren giyim tarzını ihtiva eder ‘dekolte’. Buna göz alıcı renkteki kıyafetleri, abartılı takıları ve aşırı makyajı ilave etmek mümkün. Vücudun normal şartlarda görünmemesi gereken yerlerinin özellikle göstermeyi amaçlayan giyim tarzının ifade edilmesidir. Ancak bu ifade tarzında “teşhircilik, cinsel kışkırtma veya kişiliğini değil dişiliğini öne çıkartma” gibi gayrı ahlaki pozisyonu örtme hatta meşru ve makul kılma isteği baskındır.
Görebildiğim kadarıyla modacılar, tasarımcılar, personel yöneticileri gibi konunun uzmanları dekolte konusunda şu iki prensipte müttefik gibiler: 1- Dekoltenin sınırı olmaz. 2- Dekolte ile müstehcenlik arasındaki çizginin ayrımı hiç de kolay değildir. Bu sebeple ‘dekolte’nin günlük hayattaki karşılığı özellikle kadınlar için ‘açık saçık’ giyinmedir.
Kadın Teşhir, Erkek Röntgen Uzmanı
Cumhuriyet döneminde devlet ve toplum arasındaki ilişki şu istikamette kuruldu: Modernleşmeyi Batılılaşma, ilerlemeyi sekülerleşme, aydınlanmayı ise dindışılık olarak kodlayan iktidar sınıfları devlet imkânlarını seferber ederek hayatın bütün katmanlarına dair kapsamlı bir mühendislik operasyonuna giriştiler.
Toplumun önüne pozitivist modernleşme idealini koyanlar için “Kur’anı Kapa, Kadını Aç” sloganı bir yol haritası mesabesindeydi. Kadını açmak, kadını modernleştirmek ve kamusal alana dâhil edip İslami geleneğe yaslanan bütün bir toplumu dönüştürmek ve ulusal kimliğe uyumlu kılmak demekti. Bu süreç kadın-erkek, aile-kültür, siyaset-iktisat, din-aile gibi bütün kurumları modernleşme ideali doğrultusunda tebdil etmek için hızlı ve buyurgan bir şekilde işletildi.
Sadece dans eden, şarkı söyleyen, rol yapmak üzere sahne alan, sanatta ama özellikle de resim ve heykelde başarılı olmak için bazı kadınlar için İslami kimlik ve duyguların bastırması önerilmedi. Kamusal alan, hassaten kadınlara tesettürden sıyrıldığı oranda açık tutuldu. Bacak güzelliği, yüz güzelliği sonrasında gelenekselleşen Türkiye güzelliği yarışmaları, sinema ve tiyatro gibi alanların ilerleyen dönemlerde radyo ve televizyon üzerinden önü alınamaz dönüşümleri, çılgınca savrulmaları kışkırttığına bizzat yaşayarak şahit olduk.