Libya'nın doğusundaki gayrimeşru silahlı güçlerin lideri Halife Hafter milislerinin başkente yönelik saldırılarında harekat ve ikmal merkezi olarak kullandıkları Terhune vilayetindeki toplu mezar kazı çalışmaları, kentin doğusundaki er-Rabıt tarımsal bölgesinde yoğunlaştı.
Çalışmalarına katılan Kayıpları Arama ve Tespit Kurumu Ekip Müdürü Lütfi el-Misrati, "Başsavcılığın gözetiminde oluşturulan plana göre kazı çalışmalarına devam ediyoruz. (Önceki gün) 9 ceset çıkardık. Buradaki toplu mezardan çıkarılan toplam ceset sayısı 19 oldu. Bu çalışmalarda bize adli tıp uzmanları, cinayet masası ekipleri ve sağlık çalışanları eşlik ediyor." dedi.
Toplu mezar alanı Hafter'e bağlı milislerce gasbedilmiş
Trablus Başsavcılığı yetkililerine göre, toplu mezarın bulunduğu bu arazi Hafter'e bağlı Kaniyat birlikleri isimli milis grubu tarafından gasbedildi.
Arazinin sahibinin 2018'de bu yönde kendilerine ihbarda bulunduğunu aktaran başsavcılık yetkilileri, Terhune kenti kurtarılmadan önce bu konuda soruşturma yürütüldüğünü ve bu toplu mezardan çıkartılan bazı cesetlerin arazi sahibinin milislerce öldürülen yakınlarına ait olduğu ihtimali üzerinde durulduğunu paylaştı.
Çıkarılan cesetlerden bazılarının ellerinin bağlı biçimde gömüldüğünü aktaran uzmanlar, 75 metre eninde ve 200 metre genişliğinde bir alanda zorlu kazı çalışmaları yürüttüklerini ve daha fazla cesede ulaşma olasılığının bulunduğunu aktardı.
Terhune'de insan hakları ihlalleriyle suçlanan Hafter'e bağlı yerel milis grubu "Kaniyat" birliklerinin, kent içinde kendilerine rakip gördükleri veya muhalif addettikleri aşiret ve aileleri ayrım gözetmeksizin hedef aldığına ve yargısız infaz ettiğine ilişkin çok sayıda haber çıkmıştı.
Libya'da savaş suçlarının bilançosu ağırlaşıyor
Libya'daki darbeci lider Halife Hafter başkent Trablus'u silah zoruyla ele geçirmek için milislerine 4 Nisan 2019'da saldırı emri vermesiyle ülkesini şiddet sarmalına sürükledi.
Hafter milisleri, Haziran 2020'ye kadar başkente yönelik saldırılarını aralıksız sürdürdü. Libya ordusu, 4 Haziran 2020'de başkent il idari sınırlarının tamamını, hemen bir gün sonra da Hafter milislerinin harekat ve ikmal merkezi olarak kullandığı Terhune vilayetini kurtardı.
Ancak geride Hafter'in başkenti ve ülke yönetimini silah zoruyla ele geçirmek için başlattığı savaşın yol açtığı büyük yıkım ve işlenen savaş suçlarının izleri kaldı.
Libya ordusu, Terhune'yi Hafter milislerinden kurtardığı 5 Haziran'da, kentteki merkez hastanesinde 106, hastaneye ait bir konteynerde de 26 ceset bulduğunu açıkladı. Cesetlerden bazılarının kadın ve çocuklara ait olduğu ve bunlarda işkence izlerine rastlandığı aktarıldı.
Adli tıp ekipleri 8 Haziran'da Terhune'nin güneyinde yer alan El-Avate bölgesindeki bir su kuyusunun 45 metre derinliğinden 5 ceset çıkardı.
Libya makamları, 10 Haziran'da Terhune'deki bir polis merkezinin bahçesine gömülmüş biçimde 3 ayrı cesede daha ulaştıklarını duyurdu.
Ayrıca, başkentin güneyindeki Kasr bin Gaşir bölgesinde bir konteynerin içinde kadınların da olduğu ondan fazla ceset bulunduğu bildirildi ancak kesin rakam henüz açıklanmadı.
Libya hükümetinden uluslararası topluma çağrı
Libya Başbakanı Fayiz es-Serrac, Hollanda'nın Lahey kentinde bulunan Uluslararası Ceza Mahkemesi'ne (UCM) Hafter milislerinin işlediği suçların araştırılması için ekip gönderme çağrısında bulunmuştu.
Gönderilecek ekibe gerekli her türlü desteği sunma sözü veren Serrac, yapılanların cezasız kalmasının, "Hafter milislerini, Ruanda ve Bosna-Hersek'teki soykırım ve Nazilerin işlediği suçlardan bu yana benzeri görülmemiş suçlar işlemeye teşvik ettiğini" belirtmişti.
Birleşmiş Milletler (BM), İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) Sözcüsü Liz Throssell, "BM İnsan Hakları Ofisi, Terhune ve çevresindeki toplu mezarların keşfinden dehşete düştü." ifadesini kullanmıştı.
Libya'daki insan hakları ihlalleri ve istismarlarının ortaya çıkartılması için "hızlı, kapsamlı, etkili, şeffaf ve bağımsız" soruşturma başlatılması çağrısını yineleyen Throssell, BM İnsan Hakları Konseyinin 22 Haziran'da Libya'daki ihlalleri soruşturmak üzere insan hakları araştırma misyonu kurulması kararı aldığını anımsatarak, aynı şekilde, BM Libya Destek Misyonu (UNSMIL) İnsan Hakları Servisinin de halen görevi gereği Libya'daki insan hakları ihlallerini takip ettiğini ve raporlaştırdığını aktardı.
UCM Başsavcısı Fatou Bensouda da 22 Haziran'da Libya'daki toplu mezarlar gündeme geldiği sırada bir açıklama yayınlamıştı. Libya'da soruşturmayı genişletmekten çekinmeyeceğini açıklayan Bensouda, "Libya'da çocuk, kadın ve erkeklerin gömülü olduğu toplu mezarlar hakkında güvenilir bilgiler aldık" demişti.
AA