Başbakan Binali Yıldırım pazartesi akşamı yapılan Bakanlar Kurulu toplantısının ardından, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın muhafet partileri CHP ve MHP lideriyle yaptığı zirvede yargı ile ilgili bir anayasa değişikliği için birlikte çalışma kararı alındığını söyledi. Öncelikle parti kurmaylarının biraraya gelerek üzerinde çalışacakları değişikliğin temeli, askerî ve adlî yargı arasındaki ayrımın ortadan kaldırılması olacak.
Al Jazeera’nin AK Parti kaynaklarından edindiği bilgilere göre, mevcut durumda askerî yargı ve adlî yargının kendi içlerinde de ikiye ayrılmasından oluşan tablo ortadan kaldırılacak.
Temyiz mahkemeleri askerî yargıda Askerî Yüksek İdare Mahkemesi ve Askerî Yargıtay, adlî yargıda ise Yargıtay ve Danıştay olarak ikiye ayrılıyor. Dört ayrı ve birbirinden farklı usûlleri, hâkim ve savcıları olan bu yapı kaldırılacak. Onun yerine tek bir temyiz mahkemesi olacak.
Kaynaklar, askerî mahkemelerin disiplin mahkemeleri olarak görev yapacaklarını belirtti.
65. Hükûmet programında da bu konuda düzenleme yapılması öngörülmüştü. Programın “Adalet Sistemi” başlıklı bölümünde şu ifadeler yer almıştı:
“Anayasal değişikliklere bağlı olarak yüksek yargıda içtihat düzeyinde dağınıklığı gidereceğiz. Bu çerçevede, askerî yargı disiplin mahkemeleri çerçevesinde faaliyet gösterecektir
Temyiz mahkemelerinin, alt derece mahkemeleri üzerindeki hukukîlik denetiminin ötesine taşan etkilerini azaltacağız ve temyizi, hukukî denetim ile sınırlandıracağız.
Yargı üst yönetimi ile temyiz mahkemelerinin oluşumunda TBMM’nin rolünü güçlendireceğiz, böylece yargının toplumsal meşruiyetini artıracağız.”.
Anayasa’nın 145. maddesi Askerî Yargı’yı, 154. maddesi Yargıtay’ı, 155. maddesi Danıştay’ı, 156. maddesi Askerî Yargıtay’ı, 157. maddesi ise Askerî Yüksek İdare Mahkemesi’ni düzenliyor.
HSYK’nın Yapısının Değiştirilmesi Planlanıyor
Yapılması planlanan ikinci temel değişiklik ise Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısının değiştirilmesi. Hükûmet, kendi programında HSYK’nın Hâkimler Yüksek Kurulu ve Savcılar Yüksek Kurulu olarak ikiye ayrılmasını öngörmüştü.
Ancak üzerinde asıl durulan, kurula üye seçimi sisteminin değiştirilmesi olacağı ifade ediliyor. 2010 yılında yapılan anayasa değişikliği ile, 22 asıl ve 12 yedek üyeden oluşan HSYK üyelerinin 4 asıl üyesi Cumhurbaşkanı, 3 asıl–3 yedek üyesi Yargıtay Genel Kurulu, 2 asıl–2 yedek üyesi Danıştay Genel Kurulu, 1 asıl–1 yedek üyesi Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulu tarafından, geriye kalan üyeler ise hâkim ve savcılar tarafından kendi aralarında yapılan seçimle belirlenmeye başladı.
Ancak özellikle hâkim ve savcıların kendi aralarında yaptığı seçimler, Fethullah Gülen örgütü ile bağlantılı isimlerin kurulda ağırlık kazanmasına neden oldu. AK Parti kurmayları daha demokratik olacağı varsayımı ile getirilen yöntemin istenmeyen sonuçlar ortaya çıkardığını savunuyor. Bu nedenle HSYK üyelerinin bir kısmının TBMM tarafından seçilmesi üzerinde duruluyor. Üyelerin bir kısmının Cumhurbaşkanı tarafından atanabileceği, bir kısmının ise Meclis’te grubu olan partiler tarafından gösterilen adaylar arasından seçilebileceği belirtiliyor.
Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nu Anayasanın 159. maddesi düzenliyor.
Kaynak: Al Jazeera