Hepimiz birçok televizyon belgeselinde ‘Afrika’da Su Savaşları’ başlığıyla belgeseller seyretmişizdir. Önemli faaliyetlerimizden biri su kuyularını açmak olduğundan sahada müşahede ettiğimiz bazı hususları paylaşmak istiyorum.
Etiyopya (Somali ve Afar eyaletlerinin bir kısmı hariç) yağmur fazlasıyla yağdığı, birçok gölet ve nehre sahip olduğu bilinmektedir. Yerüstü su kaynakları kadar, yeraltı su kaynakları açısından da zengin bir ülke.
Ancak, ülkedeki iç çatışmalar, bölgeler arasındaki gerginlikler, uzun süre krallıkla yönetilen ülkedeki idarecilerin tutumu, komşu ülkelerle olan sorunlar kalkınmasını maalesef engellemiştir.
Bugün ülkede resmi ve sivil birçok kuruluş su kuyuları açmaktadır. Sahada yaptığımız araştırmalardaki gözlemlerimizi paylaşmak istiyorum:
- Nisan ayıyla başlayan yağmur mevsimi yavaş yavaş yoğunlaşmakta olup, Temmuz’dan sonra yağmur mevsimine giriliyor. Yağmur saatlerce sürebiliyor. Etiyopya’nın Afar (deniz seviyesinin altında bir bölge) ve Somali bölgeleri, Tigray ve Amhara’nın da bazı yerleri sıcaktır. Afar’da sıcaklar 50 dereceyi buluyor. Afar ve Somali eyaletleri hariç ülkenin her tarafında yağmur yağmaktadır. Muson yağmurları aylarca sürer.
Volkanik bölgedeki tuz bölgesi en sıcak bölgedir. Elli dereceyi aşan noktalar mevcuttur
Afar bölgesindeki maden katmanlarına ‘burger’ diyorlar.
Somali eyaletinin Borena bölgesinde üç yıl yağmur yağmaması sonucu iki sene önce bir milyondan fazla hayvan telef oldu. Ülkenin su açısından en fakir bölgesi Buradaki sondajlarda beş yüz metrede bile ulaşılamıyor.
Yağmurların yağmaması sonucunda zayıflayan ardından telef olan hayvanlar…
-Ülkenin geri kalan kesimlerinde yağmur iyi yağıyor. Birçok ülkeden daha fazla yağmur yağdığını da söyleyebilir.
-Yağmur mevsimi nedeniyle insanlar bahçelerinde kazıdıkları çukurlardan sularını temin ettikleri gibi, ottan yapılmış evlerinden akan suları da kaplara doldurarak ihtiyaçlarını gideriyorlar.
Bahçede kazılan ve yağmur sularının toplandığı çukur. Sular sadece temizlikte, yemekte kullanılıyor.
-Camilerin bazılarında yaptıkları olukların altında su depolarını bırakarak abdest sorununu çözmüş oluyorlar.
Caminin çatısından akan yağmur suyu oluktan su deposuna iniyor….
-Kimi köylerin orta kesiminde toprak açılarak büyük havuz veya küçük bir gölet haline getirerek yağmur sularının birikmesini sağlıyorlar. Buradan hayvanları içtiği gibi, kendileri de buradan alıp evlerine getiriyorlar.
Açılan büyük çukurlardan hem hayvanları içiyor, hem de kendileri istifade ediyor.
-Nehirden akan sudan istifade ediyorlar. Nehir su çekilirken, yatağında sızan suyun önüne küçük çukurlar açıp toplanan suları mataralarına dolduruyorlar. Yağmur mevsiminde duru nehir akmaz. Sürekli çamurlu ve bulanıktır. Bu suları alıp evlerine getiriyorlar. Evde sabaha kadar bekledikten sonra çamuru dibe çökünce suyu alıp kullanıyorlar.
Uzun uğraşların ardından ulaşabildikleri su
- Su taşıma işini kadınlar ve çocukular yapıyor. Yolda bir iki hamile kadının başları üstünde ve sırtlarında yirmi litrelik su bidonlarını taşıdıklarını görünce hüzünlenmemek elden değil. Bazılarının kocaları tarlada ve dışarıda çalıştığını söylerken, bazıları da su işini kadınların yaptığını ifade ettiler.
Evin ağır yükünü taşıyan kadınlar ve onları izleyen kız çocukları….
-İmkanı olan suyu merkeplerle taşıyor. O nedenle yolda geçerken su taşıyan merkepleri görmek mümkündür.
Merkeplerle su taşıma en yaygın taşıma yollarından biridir.
-Onlar da suyun mikroplu veya kötü bakteri taşıdığını biliyorlar. Çaresizlikten bunu kullandıklarını, sorunu gidermek için suyu kaynattıklarını söylüyorlar. Ama çocukların şişik olan karınlarından suyun kullanılmaya elverişli olmadığını siz de anlıyorsunuz..
Bakterili sudan etkilenen çocukların karınları şişiyor…
-Bazı yerlerde dişlerinin paslandığını, sarardığını, kimilerinde deliklerin açıldığını veya kenarlarının çürümekten kırıldığını görmek mümkündür. Bunun nedeninin sudaki florür oranın çok yüksek olmasından kaynaklandığını öğreniyoruz.
-Temiz su bulamayan bazı bayanların çamaşırlarını kırmızı akan nehirde yıkadıklarına da şahit olduk.
Çamaşırlarını yıkamak için çamaşır ve leğenleriyle nehre giden kadınlar ve nehirde çocuğunu ve çamaşırları yıkayan Etiyopyalı kadın
-Basit su tulumbasıyla su bulanlar kendilerini çok şanslı hissediyor.
Şanslı bir köy…
-Köylerde kuyu açarken dinlediğimiz hikayeler, dualar, gördüğümüz sevinçler, mutluluklar görmeye değer.
TDV derin su kuyuları inşa ederken, başka sivil toplum kuruluşları burada daha çok elle çalışan ve fazla derin olmayan kuyular açmaktadırlar.
Köylerinde açılan su kuyusundan sonra arkamızda bizleri uğurlayan çocuklar
“SONRA O GÜN MUTLAKA (SİZE VERİLEN) NİMETLERDEN SORGUYA ÇEKİLECEKSİNİZ….”
Elimizdeki nimetin kıymetini bilip şükrümüzü artırma duasıyla…