Fatih Demir / HAKSÖZ HABER
Khaled al-Khateb / AL MONITOR
Türkiye’nin malum ırkçı partilerinin körüklediği ırkçılık ve nefret dalgası ile beraber yürütülen kara propagandaları haksız çıkartacak bir olay gerçekleşiyor.
“Suriyeli gençlerin Türkiye’de neden olduğunu neden gidip ülkesi için çalışmadığı?” ve benzeri ahlaksız propagandalarda bulunan ırkçı zavallıların Suriyeli gençlerin ailelerini ve yaşamlarını sürdürmek için Türkiye’de çalıştıklarını gördüklerini sanmıyoruz. Ancak raporlar Suriyeli gençlerin Türkiye’de asıl kalma sebebini çok net bir şekilde açığa çıkarıyor: İş, aş ve ailelerini geçindirme…
Suriyeli gençlerin Türkiye’de çalışanlarının da ‘ucuz iş gücü’ olarak kötü şartlar altında Türkiyeli esnaf tarafından çalıştırıldığı kayıtlara geçmişti. Türkiyeli “ev sahibi” olanların da kiraları yüksek tutmasıyla beraber çalışamayan ve iş kaybı yaşayan Suriyeliler hayatın daha ucuz olduğu, şartların görece iyileşmeye başladığı ülkelerinin muhalif yerleşkelerine dönüyorlar.
İşlerini kaybeden ve tam kapanma döneminde mağduriyetleri artan ‘özellikle Suriyeli gençlerin’ İdlib gibi muhaliflerin kontrolünde olduğu bölgelere eskiye oranla daha fazla döndüğü rapor ediliyor.
…
Geçtiğimiz birkaç hafta boyunca, Türkiye’den gönüllü olarak ayrılan ve Suriye'nin kuzeybatısındaki muhaliflerin kontrolündeki bölgelere geri dönen Suriyeli mültecilerin sayısı arttı.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 26 Nisan'da COVID-19'un yayılmasını engellemek için tam kapanma ilan etmesinin ardından gençler Suriye'ye geri dönmeye başladı.
Tam kapanmanın ilanının ardından çok sayıda Suriyeli mülteci, Türkiye'nin güney ili Hatay Göçmenlik Bürosu’na başvurarak geçici koruma kartlarını teslim ettiler. Suriyeliler muhaliflerin kontrol ettiği Bab al-Hawa sınır kapısından Suriye'nin muhalif bölgelerine geçtiler.
İdlib vilayetinde bulunan Heyet Tahrir el-Şam, Bab al-Hawa kapısından Türkiye’de karşılaştıkları işsizlik de dahil olmak üzere zor koşullar nedeniyle gönüllü olarak geri dönen mültecileri memnuniyetle karşılayan tek kesim.
Geçtiğimiz günlerde Türkiye'den İdlib'e dönen 24 yaşındaki Suriyeli bir mülteci, kimliğinin gizli kalması kaydıyla Al-Monitor'a,
“Eskiden Türkiye'nin güneyindeki Gaziantep kentinde bir dikiş atölyesinde çalışıyordum ama önlemler sertleştirilince işimi kaybettim. Kapanma döneminde giysi talebinin olmaması nedeniyle tedbirler etkiledi çalıştığım yeri. Son yıllarda [koronavirüs pandemisinden önce] biriktirdiğim tüm parayı geçim masraflarına ve kira ödemeye harcadım."
“Bir grup Suriyeli arkadaşım ve ben Türkiye'deki son kapanma kararının ardından Suriye'ye dönmeye karar verdik. Türkiye'deki Suriyeli mülteci gençlerin çoğu, birçoğu tamamen kapanmış olan restoran, kafe, inşaat, dikiş ve nakış atölyelerinde çalışıyor. Artık barınma ve yaşam giderleri için gelir sağlayamıyoruz, bu yüzden geçici koruma kartlarımızı teslim edip Suriye'ye gitmeye karar verdik. "
İstanbul'da yeni kurulan ve Suriye muhalefetine yakın Ekonomi Araştırmaları Merkezi'nin başkanı Yahya Seyyid Ömer Al-Monitor'a,
“Türkiye'den dönen Suriyeli mülteci sayısı önemli ölçüde arttı. Veriler, 2020'de binlerce Suriyelinin gönüllü olarak geri döndüğünü ve yasadışı geçişlerle geri dönen başkalarının olabileceğini, yani sayının daha fazla olabileceğini gösteriyor. "
Geri dönüş hızındaki artışla ilgili olarak konuşan Ömer, “Bunu birkaç nedene bağlayabiliriz, bunlardan en önemlisi, özellikle Türk lirasındaki sert düşüş ve kapanma önlemleri sonrasında ekonomik baskıların artmasıdır. Mevcut tecrit, Suriyeliler için diğerlerine göre daha külfetli oluyor. Türkiyeliler, özellikle kamu ya da özel sektörde yasal olarak çalışanlar kapatılmanın şartlarına bakılmaksızın maaşlarını alabilirlerken, Suriyelilerin çoğunluğunun geliri olmayacak, bu da çoğunun kira ödediği düşünüldüğünde ciddi bir etkiye oluşturuyor. İşini kaybetmiş ve parası olmayan birisi kirasını ödeyemez."
Suriye muhalefet bölgelerindeki ekonomik ve güvenlik durumundaki göreli iyileşme, mültecileri geri dönmeye teşvik eden önemli faktörlerden biri olarak görülüyor.
Ömer, “Türkiye'nin en çok Suriyeli barındıran güney şehirlerinde artan toplumsal gerginlik, mültecileri geri dönmeye iten ek bir faktör oluyor. Örneğin, birkaç ay önce, [yerel halkı] Türkiye'deki Suriyelilere karşı kışkırtan basılı broşürler yayınlandı. Ayrıca Gaziantep'teki yerel Türk sanatçılar, Suriyelilere karşı dolaylı olarak kışkırtarak, ülkelerinde savaş bittiğinde mültecilerin neden eve dönmeyeceklerini sorgulayan konuşmalar da bulundular."
Türkiye ile Bab al-Hawa sınır kapısındaki görevlilerden Mazen Alluş, Al-Monitor'a, “Geçtiğimiz birkaç gün içinde Türkiye'den İdlib'e dönen 700'den fazla mülteci oldu. Çoğunluğu Suriyeli gençler oluşturuyordu. Gönüllü geri dönüşler yıl boyunca durmuyor, ancak son zamanlarda arttığını görüyoruz."
Alluş verilerin: ‘Ocak'ta 2290, Şubat'ta 1.549 ve Mart'ta 1.938’ Suriyeli mültecinin geri döndüğünü gösterdiğini söyledi.
Suriye muhalefetinin kendine özgü geçici hükümetinin ekonomi ve maliye bakanı Abdul Hakim el-Masri, Al-Monitor'a, “Türkiye'den Suriye'ye dönen mülteciler mahsur kaldı. Bazıları çalışmayı bıraktı ve artık bir gelir kaynağına sahip değiller ve diğerleri gibi Avrupa'ya sığınma talebinde bulunamadı. Sonuç olarak Suriye'ye geri dönmeleri kaçınılmaz bir seçenek. Mesela muhalefetin kontrolündeki bölgelerde harcama oranı Türkiye'den daha düşük ve insanların burada yaşamak için fazla bir şeye de ihtiyacı yok. Teşkilatlara ve polis saflarına katılmak gibi ne kadar kıt imkânlar olursa olsun iş fırsatları bulabileceklerine ve üniversite diplomasına sahip olanların da eğitim ve insani yardım kuruluşlarında çalışabileceklerine inanıyorum." dedi.
İstanbul'da yaşayan Suriyeli muhalif araştırmacı Rıdvan Dibs, “Geri dönen mülteciler muhalefetin kontrolündeki bölgelerde iş buluyor; [Hala Türkiye'de bulunan] birçok genç mülteci aynı kararı alıp Suriye'ye geri dönmeyi cazip bulabilir."