Siber güvenlik alanında çalışan Ersin Çahmutoğlu (@ersincmt) twitter üzerinden yapılan yalan ihbarların nasıl başladığını ve yayıldığını yönelik bir araştırma yayınladı.
"Birkaç gündür depremle ilgili Twitter'daki dezenformasyonun boyutunu inceliyordum. Bazı örnekler üzerinden yaptığım sosyal ağ analizleriyle meselenin ne kadar ciddi olduğunu gördüm. Twitter'da çok yayılan yardım çağrılarından iki örnek keywordler inceledim. Sonuç şaşırtıcı!
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'taki deprem sonrasında paylaşılan bazı yardım tweetleri, 20 Şubat'taki Hatay depreminin ardından da aynı şekilde paylaşılmış. 1. ve 2. görseldeki, "Akhenir mahallesi no 11" kelimelerini içeren tweetler, analiz için incelediğim ilk keywordlerdir.
Burada yer alan 3. ve 4. görseldeki "Koyunoğlu mahallesi 133" kelimelerini içeren tweetler ise ikinci olarak incelediğim keywordler. Yine hem 6 Şubatta'ki depremde hem de 20 Şubat'taki depremde, onbinlerce etkileşim alan yardım çağrıları arasında bu aldatıcı içerikler de var.
Bu içerikleri tespit ettikten sonra, ilgili tweetlerin Twitter'da nasıl yayıldığı ve etkileşimlerle ne kadar sayıda insana ulaştığını analiz etmeye çalıştım. SN analizi üzerinden, tweetler, retweetler, beğeniler, alıntılar ve yorumlarla çeşitli etkileşim kümeleri oluştu.
İşte bu etkileşim kümelerinin en büyüğü, bu içeriklerin Twitter'da en fazla yayılmasına neden olan @solcugazete 'ye ait Bu kümedeki ağ analizi, ilgili hesabın paylaştığı (yukarıdaki keyword'ü içeren) tweet'in ulaştığı insanları ve onların da diğerleriyle etkileşimini gösteriyor.
İkinci en büyük küme ise @yirmiucderece hesabına ait. Burada da yukarıdaki gibi benzer durum var. İki ayrı tarihlerdeki depremlerde de atılmış ve doğru olmayan tweetler söz konusu. Bununla birlikte solcugazete'ye ait küme ve diğer kullanıcılarla da etkileşim söz konusu.
Üçüncü, dördüncü, beşinci ve altıncı en büyük kümeler ise @ATAISIK_, @nesibekiris, @sercanhamzaolu ve @PesindeyizApp hesaplarına ait. Önceki tweetlerde anlatılan her şey burada da geçerli. İlgili atılan tweetleri yukarıdaki görsellerde görebilirsiniz.
Çeşitli araçların bu içerikleri analiz etmesiyle çıkan etki gücü ve frekanslara bakıldığında da ilgili tweetlerin en çok yayılma sağladığı hesaplar yine bunlar olarak görülüyor. Liste daha da uzun ve dolayısıyla ağ analizinde çok sayıda başka büyük-küçük kümeler de var.
Buradaki görsel ise analize dahil olan verilerde en çok kullanılan Twitter etiketlerini ifade ediyor. #AFAD, #Babala, #Ahbap, #deprem gibi etiketlerin bu tweetlerde kullanılması sayesinde ilgili paylaşımların milyonlarca kişiye ulaşması, yayılması sağlandı.
Bu görsel de depremlerde yardım çağrısı adı altında yapılan dezenformasyonun gerçekten ciddi seviyede olduğunu anlatıyor. Sadece 24 saat içerisinde "Koyunoğlu 133" ifadesinin geçtiği 4000'den fazla tweet atılmış ve Twitter'da milyonlarca etkileşim almış.
Bu tweet zincirindeki görseller ve bilgiler, sadece Twitter'daki dezenformasyonun boyutunu çok net gösteriyor. Bu arada özellikle belirtmek isterim; İncelediğim örneklerde bot hesapların sayısı oldukça az. Yani maalesef neredeyse tümü gerçek hesaplarla yayıldı.