Zazaca yapılan seminerin yine Zazaca yapılmış haberi:
Dua
Çekuya dua yena manayanê; Vengdayiş, waştene, vengê xo resnayiş ûsn. (û sey nînan)
Goreyê Quranê Kerîmî wexto ke kes Ella(h)î ra zerrî ra çîyêk biwazo o wext na waştene sey(zey) dua yena qebûlkerdiş.
Her merdimo ke bawerîya xo Ella(h)î rê arda xo rê babetêna duayî keno.
Labelê zafê însanan wexto ke kewnê tenganeyî Ellahî anê xo vîrî û wextê tenganeyî de duayî kenê.
Ey tepya Alla tengey ci serra gênose, finna Alla’yi kennê xo vîrî.
Û qet nîyanê xo vîrî.
Û wexto ke Ellah na tenganeyî înan ser ra hewadano fina ey kenê xo vîrî.
Quranê Kerîmî de Rebbê ma sureya Qafî ayeta 16in de wina vano: bi sond bo ke, însan ma xelq kerdo û ma zanê ke nefsê însanî ci rê çî weswese dano. Ma însanî rê damara ci ya rihî ra nezdîyêrî yê.
Rebbê ma vano ke; şîma rê zaf nezdî ya û o yo ke sîneyanê şîma ra ravêreno ez ey zî zana.
Qandê coyoki kes qayilbo venê xo biresno Alla’yse wa xorê du’ay bikerro. Du’a resenna Alla’y.
Qandê coyo ke keso ke qayil bo vengê xo biresno Ellayî duayî keno. Duayê însanan resenê Ey.
Furqan 77: “Eke duayê şima çînê bê ez kena şima sekera? Wexto çi qîymetê şima beno ke?”
Sûreta Alî Îmran ayeta mabênê ayetanê 191 û 195î de Rebbê ma wina vano; Ê, wexto ke pay ra benê, ronişenê û kiştên ser ro rakewnê Ellahî anê xo vîrî û xelqkerdişê erd û azmînî ser ro fikirinê... (û vanê) Rebbê ma, to no çî betal xelq nêkerdo şanê to zaf berz o, ma ezabê adirî ra bisitarne.
Rebbê ma, bêguman ti kamî dekerê adirî mîyan, ti ey rezîl kenê. Hetkarê zaliman zî çîn o.(çinyo)
Rebbê ma! (pêxemberanê to ra) Jewî mare va: “Rabbdê xorêbawerî bîyarê. Û ma, ûca de îman kerde.
Rebbê ma! Gûnayanêma aff bike. Gûnayanêma binûmni.
Û ê yê ke rindey kenê ma înan ra ke û rihêma ey ra tepîya bigî.
Rabbê ma! W’edo ke to pêxêmberan rê kerdo ey bide ma zî(ma rê zî).
Roja qiyametî de ma meşermayne.
Bê guman ti qisada xo ser ro vîndenê.
Û na du’a tepîya.
Rabbê ma vano ke: “ Bêguman; şima ra, camêrd bo yan zî cinî bo, çîyo ke şima xo rê kerdo ez ey betal nêkena.
KES SENÎ DUAYÎ BİKERO?
E … Qur’anî o zî kerdo eşkera.
VENGÊNO NERMA, TENYA Û ZERRÎ RA DUAYÎ BIKERÊ
Yeno şima vîrî? Ma wexto ke kewnê tengey ma cayêno senîn geyrenê?
Bê şûpheyo ke bol merdimî geyrenê cayêno bêkes û bêveng…
Na mesela rê duaya Hz. Zekeriyayî nimûneyêna weş a.
Sûreya Meryem mabênê ayetanê 3 û 4î : “Kanî ey (Zekeriya) Rebdê xo ra wexto ke tenya mend wina waşt : “Rabbê mi! Bêguman esteyê mi bîyê sistî û ez bîya kal…
Arâf 55 “ Rabbdê xo ra zerrî ra biwaze. Bêguman kamo ke heddê xo de nêvindero Ellah ey ra hes nêkeno.”
Araf 205-206 “Rabbê xo, roj û şew vengê xo berz meke, tenya, bi tersa û zerrî ra zikir bike. Şaşbîyayeyan ra zî mebe.
Bêguman, o yo ke bawerîya Ellah’î keno, o qandê îbadetanê xo girdey nêkeno.
…………………………Pakîstan de hekîmên est bîyo. Nameyê ci Îşan Huseynî yo. No merdim, hekîmêno bol ercîyaye bîyo. Qandê coy kes nêşeno xo biresno ci. Tim û tim konferansî tertîp keno. Konferansan de qalê nêweşî û dermananê nêweşîyan keno… Fina rojê nişeno teyareyê xo û keno şiro welatêno dûrî de konferans bido.
Teyareyê ci xeylê şino tepîya biruskî adeyenê. Pîlotê teyarî vano ma gerek bêrê cêr. Û teyareyî ano cêr. Hekîm vano: “Ez gerek biresa konferansê xo.
No kar qandê mi bol ercîyaye yo.”
Jew vano: “ Tîyadi jew vesayîtê xo rê tepêşi winî şo.”
O zî winî keno. Heqê wesayîtî dano û kewnê ray. Wahîrê wasayîtî vano tîya ra rayê est a. Ma wexto ke na ray ra şire, mayê rew biresê.
Hekîm vano kam ray nezdiya mi ûcaa ra bere.
Nê xeylê şine… Yaxero (varan) xeyle vareno. Hewrî zaf (bol) benê tarî…
Raya ci jew pirdî ser ra ravêrena labelê winîyenê ke pirdî ser ra awa şîna.
Hekîm vano mayê sekkerê?
Wahîre wasayîtî vano ma nêşenê çîyêk bikerê .
Hekîm vano ma şirê nê keyekî û uca de nimazê xo bikerê. Beno ke ma tayn zî nan bûrê.
Şinê kêberî cenenê.
Pîrekê vejîyena. Hekîm, pîrek rê vano ma tebera mendê.
Bêrê zere ez şima rê çay bida, nan bida.
Pîre, nan ana ronena. Çay ana. Meymanê ci nan wenê û nimazê xo kenê .
Uca de bêşîk mîyan de vengênê bermayîşî yeno.
Hekîm: No kam o?
Pîrê: O torinê min o.
Hekîm: Maya ci û pîyê ci kotîdê?
Pîrê: Maya ci û pîyêci wefat kerdo.
Hekîm: Ê no qeçeko bol bermenno, çi çîyê ci est o?
Pîrê : Bol û bol nêweşo.
Hekîm: To qet nêbe hekiman?
Pîrê: Mi be. Labelê hekîman pêrunan zî nêşa ci rê derman bivîno. Înan nameyê jew hekîmî da mi. Labelê mi nêşa xo biresno ey. Qandê coy ez şew û roj Ellahî rê duayî kena. Vana: “Rebbê mi! Ti, mi biresnê ey; yan zî ti ey biresnê mi?”
Hekîmî çiman ra hêrsî yenê û vano: Pîrê duayê to qebûl bîyê. Ez hekîm İşan Huseyîn a.
A duaya to, biruskî adeynay, teyareyê mi ardi cêr. Û yager(varan) varna, pirdî ser ra awe şî, raya mi girot û ez arda kêberdê to ver.
Tîyade gerek ma neyî xo vîr ra nêkerê.
1). Gerek ma bi vengêno berza duayî nêkerê.(Ne pet ne zî bol kemî) Xora Ellah hemme çî aşnawenno.
2). Duayanê xo zerrî ra bikerê.
3). Eke ma tenîya manenê duayanê xo bikerê.
(Wexto ke kes tenya maneno şenno Rabbdê xo ra heme çi biwazo.)
Ma muslumanî, gerek vengê xo tim û tim nizm tepêşê.
Lokman 19 : “Ray şîyayişê xo de cayêno weş tepêşê. Vengê xo zî pêt mekerê.
Vengo tewr nêbîyaye ê herî yo.”
Jewna ayet (Îsra 110): “ Vaje ke: Rabbê xo, Ellahîya veynde, Rahîmîya veynde. Çi çîya veyndanê veynde. Nameyê tewr weşî ê Ellahîyê. Û nimazde vengê xo bol vêşî meke, bol kemi zî meke. Wa mabênê înan de bo.”
Zek Ellah vano ke zanayişê kesî îcap nêkeno. Zanayişê mi icap kenno.(Yanê gerek kes rîyakarey ra dûrî vindero)
Maûn 4-6 : “Nî yê ke taynî nimaz kennê way haldê nînarê, nî nimazdê xod şaşbiyayîşêdê. Î nimazanê xo qandê mûsnayişî kennê.”
Tayn kesî yê ke nimaz kenê weyl bo halê înan rê, ê nimazê xo de şaşbîyayişên mîyan de yê. Ê nimazanê xo qandê qurrebîyayişî (rîyakareyî) kenê.
(Vanê ke, wa milet bivîno)
ELLAH’Î TIM Û TIM MA BÎYARÊ XO VÎRÎ
Dua mîyande çîyo tewr ercîyaye bawerîkerdişê Ellahî yo.
Wexto ke dua mîyan ra Allay vejê ûca de çîyêk nêmaneno.
Ma gama verî zî va; kes kewno tengeyî Ellahî ra hetkarî wazeno…
Raştê ci no nîyo.
Çi çîyo raştê ci ?
Kes roja tengeyî de Rabbê xo senî ano xo vîrî; gerek roja hera de zî Rebbê xo bîyaro xo vîrî.
Kes şeno ney tayna herakero.
(Nîsa 103) Rabbê ma vano ke: “Ellahî , pay ra , ronişten ra, rakewten de bîyarê xo vîrî.”
Awe şimitende.
Nan werdende.
Çina xoradayende
Rakewtende
Wesayîtî mîyande
Û qiseyî kerdende…Kesî ra çîyê kemî nêbeno.
Wexto ke Dua mîyan ra Ellah vejo;
Kes dara wişk ra zî çîyê wazeno.
Mezelî ra zî çîyê wazeno.
Herr ra zî çîyê wazeno.
Û ey tepîya kes raya raşt ra vejîyeno.
ELLAHÎ RA BI TERS Û REHMA BIWAZÊ
(Enbîya 83) Rebbê ma vano ke: “Rehma Ellahî hera ya.... (Merhemetê ey bol o.”
(Nîsa 110) Rabbê ma vano ke: “Jewî xirabey kerdi tepîya tewbe bikero, eff biwazo ez ey kena eff…”
Qandê coyo ke kes gerek ney bizano û qet rehma Ellahî ra qet omidê xo nêbirno.
Kamo ke rehma Ellahî ra fek verado o beno kafîr…
(Yusuf 87) Rabbê ma vano ke: “Rehmaa Ellahî ra fek meveradê. Çunke; bê kafîran keso ke Rehmaa Ellahî ra fek verado çinyo.”
Labelê, semedo ke Rehma Ellahî bol a gerek kes nêvajo cayê mi cinnet o.
Wa şeytan şima rehma Ellahî ya nêxapeyno.
Kes senîn cinnetî wazeno gerek winîzî cehnimî ra dûrî vindero. (guna û xetayan ra xo bipawo)
(Araf 56) Rabbê ma vano ke: “Erdî ser ro fesadey mevejê. Bi ters û rehma, ey ra biwazê.
Bi raştî; Rehma Ellahî, o yo ke rindey keno ey ra nezdîya.”
(Secde 16) Rabbê ma vano ke: “ Ê, cayê xo ra şew qandê nimazî werzenê, ters û Rehma Rebbdê xo ra wazenê. Riziqo ke ma dayo ci, ey raya Ellahî de kenê vila.”
VERNAMEYANÊ (SIFETANÊ) ELLAHÎ BÎYARÊ XO VÎRÎ
Namey Allay ma rê Ellahî danê naskerdene…
Nimûne:
Reb : Ray musneno/ Kesî rê çîyê mûsnenno
El Hakîm : Bi hukum o/ Wahîr o
El Rezak : Çimeyê riziqî yo./ Riziq dano qulanê xo.
Keso ke riziq wazeno gerek bi nameyê Rezzaqî ya duayî bikero.
Wexto ke kes vernameyanê Ellahî bizano gûnayanê xo Ellahî ra nênumneno, zano ke Ellah El Basîr o.
Hz Îbrahim, (Îbrahim 38) “Rabbê ma! Bêguman çîyo ke ma numnenê zî, çîyo ke ma kenê eşkara zî ti pêrunan zanê.
Erd ra heta azmîn to ra çîyê nênumneyeno.”
JEW BABET(ÇEŞÎT) DUA ÇINÎ YA
Dua gerek zerrî ra bo, o wext kesî rê çiçî lazim bo kes şeno ey biwazo.
Hz Yakup (Yusuf 86): “Kul û derdanê xo ez tenya Ellahî rê şîkayet kena. Û çîyo ke şima nêzanê ez ey Ellahî ra zana. (Ellah mi rê xeber dano)
Jew Dua mirê zî, torê zî, ey rê zî tim û tim jew babet nêbena.
Yan zî kes mecbûr nîyo eynî babeta biwazo.
Jew vano ke : Rabbê mi! Pa beno şa.(kêfweş)
Jew vano ke : Ellah. Pa beno şa.(kêfweş)
Jew vano ke :O yo ke nefsê mi destanê xo de tepêşeno. Pa beno şa.(kêfweş)
GEREK MA DUAYA XO REW(ECELE) NÊKERÊ
Fitratê însanî de esto, qayilo ke heme çî rew bibo.
(Enbîya 37): “Ma însan ecelakr xelq kerdo.
Na ecelekarî tewr vêşî zî malê dinyayî ser ro ya.
Bi no sebeba yo ke însan wexto ke duayî keno, qayilo ke o çîyo ke waşto hema bêro ci ver.
Û ey tepîya vano ke: “Eza duayî kena, labelê nebeno, duayê mi nînê ca…”
Na bê sebrey fin-fin kesî kena gunakar.
Na bê sebrey fin-fin bena sebebê terkkerdişê duayan.
Labelê mumîn zano ke, o yo ke xeyro bê Ellahî kes nêzano.
(Bakara 216) : “Jew çi şima rê xeyr aseno, labelê şima nêzanê ke o bêxeyr o; jew çi zî esto şima rê bêxeyr aseno labelê tede rindeyî est a. Şima nêzanê Ellah heme çî zano.”
Eke duayê kesî nêre ca gerek kes bizano ke xeyrê kesî nîyo ke Ellahî o çî nêdayo…
( Bakara45) : “ Bi sebira û nimaza duay bikerê. Ê yê ke nînan zerrî ra nêkenê, înan rê no çetin yeno.”
Eke kes çîyê biwazo û waştena ci nîro ca gerek duayan ra fek nêverdo.
Bi sabira, nimaz de waştena xo tim û tim biwazo.
Pêxemberanê ma zî Ellahî ra bol çî waşto. Nê waştişan ra taynê ci finêra nêbî yê. Serrî kewtê are ey tepîya waştişê ci ameyê ca.
Mesela:
Hz. Yakup, serran ra tepîya resayo Hz. Yusufî.
Hz. Yusuf , serran ra tepîya zindan ra vejîyayo û biyo serdarê Misirî.
Û îmtîhanê Hz. Eyyûb’î…
*Ellah ge-ge waştena kesî nêdano û bi sebirê kesî ya maqamê kesî a dinî de keno berz.
7)GEREK DUAYAN DE KES TENYA NÎMETANÊ NA DINÎ NÊWAZO
Wexto ke kes duayî bikero gelo (eceba) kes nîmetanê na dinî biwazo yan zî tenya nîmetanê axret biwazo?
Zek şima pêro zî zanê, duaya “Rebbena Atîna” de ma wina vanê: “Rebbê ma, ma rê dinya de zî axret de zî rindeyî bide. Ma ezabê adirî ra zî bisitarne.” (amîn)
[Bakara 200-202] ‘ Tayn merdimî estê ke wina vanê :
Rebbe ma marê dinya de bide. Înan rê axret de pay (xeyr) çinyo. Û taynî zî estê ke wina vanê mare na dinya de zî , axret de zî.. .
Îşte nînan rê goreyê cefayê ci ecir est o.
Ellah hesaban bol rew vîneno.
(Alî îmran 14) ‘Cinî , lajî, altunî , sîmî , estorî, heywanî, erdî kesî rê weş asenê . Nî malê dinya yê .
Labelê ca yo tewr weş , qatê Ellahî yo. (Ellahî het de yo)
8) GEREK KES QANDÊ XO TENYA DUAYÎ NÊKERO Û DUAYANÊ XO DE MÛMÎNAN RÊ ZÎ CA ABİRNO.
Nêweşîya cahîlan a ya ke; ê wazenê rindey tim raştê înan bêro û xirabeyî tim raştê jewnay bêro.
Qayilo rindeya ke esta pêro ê ey bo.
Meselaya vajêna.
Rojê jewî rê vanê; ti çi çî biwazê mayê bidê to. Labelê ma do emrîyanê to rê di qatî bide.
Ey çîçî waşto ?
Waştena mi, jew çimê mi vejê!(Ê emrîyandê mi di çimanêci vejê)
(Haşr 9) ‘ ... kemaneya înan bibo zî ê wazenê ke verê kemaneya birarandê ci temam bo. Û ê biraranê xo nefsê xo rê tercîh kenê, ê yê ke nefsê xo çikoseyî ra bireynê ê do bireyê.
Di birayî benê , şine erdê xo karenê embar………………Rojê di birayî est bîyê. Nameyê înan Xelîl û Îbrahîm bîyo.
Nê şinê erdo k pêrdê ci ra mendo ser û wazenê ke xelle bikarê. Wextê i cikerdişî yeno. Nê şinê ciwîngê xo kom kenê û pêrê par kenê. Her fin jew bira çiwalê beno embarê xo. Birayo gird, Xelîl, wexto ke para xo beno kişta xo; di çiwalan ra jewî beno çekeno kişta birardê xo Îbrahîmî.
Û vano ke birayê mi ezeb o, boka xo rê bizewijîyo.
Birayo werdî Îbrahîm zî di çiwalan ra jewî beno çekeno kişta birardê xo. Û vano ke: kom û kulfetê birardê mi est o. Qande coy kêmaneye ey hîna vêşîya. Nê, bê xebera pê, tim wina kenê. Wahîrê heme çî ney vîneno. Û pa beno bol kêfweş.
9 HEMÊ CA DE Û HEMÊ WEXT DE DUAYÎ, BİKERÊ
Çi çax zêrrîya kesî nermbo o wext dua bena.
Kes şeno wesayitî mîyande duayî bikêro, meymaneyde duayî bikero, jew çi xo vîra nêkero besso:
Ellah heme ca der o…
(Kasas 24) “(Musayî) Heywanê înan rew kerdî awe. Ey tepîya şi bindê serseyê û vat ke: Rebbê mi, çi xeyro ke to ra bêro ez muhtacê ê xeyrî ya.
Dua est a bi vatişa bena. Dua esta bi kara bena.
Mavajê ke ; jew merdim bi nêweş. Û ronişt va ke:
‘Rebbê mi, mi rê şîfa bide, na bena duaya vatişî.
Û ey tepîya şiro nêweşxane û ilacanê xo bûro na zî bena duaya fîîlî. Şîfa zî gerek Ellahî ra bipaweyo.
Duaya Hz. İbrahîmî, şuara (78-79-80-81) : “Ey , mi ardi dûnya û îman da mi. Şimitiş û werden zî ey da mi. Wexto ke ez bena nêweş o yo mi rê şîfa dano.
Rihê mi zî o do bigîro. Ey tepîya o do roja qîyametî de fina rih bido mi.
(gerek dua verê bi feka vajeyo dima zî bi karî ya bêro destekkerdiş.)
Meselana….
Jewî gunayên kerd û bi poşman û tewbe kêrd, na beno dua; eke no merdim fina ê gunayî nekero, no hal zî beno duaya fîîlî.
10) DUA ELLAHÎ TENYA RÊ BENA
Kes wexto ke duayî keno yan zî çî yê wazeno gerek Ellahî ra biwazo.
(Fatîha de: ma tenya to ra yardim pawenê û to rê tenya îbadet(quleyî) kenê.)
Wajê ke ya filankes.
Ya! Silêman
Ya! Zîyara dedan
Ya Zîyara Elîyan …
No wext kes kewno şîrk. Û şîrk çîyêno bol xirab o.
Nîsa 48: Ellah keso ke Ci rê şerîk bivîno, ê kesan eff nêkeno.
Bê ey çi çî biwazo ey keno eff. Kamo ke Ellahî rê şerîk bivîno ê kesî gûnayêno bol gird(pîl) giroto xo mil’
11) WESWESEYANÊ ŞEYTANÎ RA SİTAREYA ELLAHÎ BİWAZÊ.
Mehluqatan mîyan de o yo ke karê xo tewr weş keno çi heyfo ke şeytan o. (kaşka wina nêbîyayê)
-O qet nevano ez şeytan a
-Nevano ez qayîla to ray ra bifîna…
Sûreya Nîsa 4-5 ‘Şeytan sîneyan rê û qelban rê weswese dano, xo veş numneno .
Jewo ke şeytanî nasnêkero; nî wesweseyan rê temah keno …
Kes gerek se kero?
(Araf 200-201):’Wexto ke şeytan to rê wesweseyana yeno hema sitareya Ellahî biwaze. Çunkei; o aşnaweno û heme çî vîneno. Wexto ke wesweseyê şeytanî resenê muttakîyan ê hema fikirênê (Ellahî anê xo vîrî) û teqez çimanê xo akenê.
12) DEWRÊ CAHÎLAN DE DUA SENÎN BÎ YA?
Ê cahilan, bê Ellahî xo rê rebî viraştî bî. Wexto ke kewtê tengeyî Ellah ardê xo vîrî û Ellahî ra waştên. Eke Ellahî tengeyî ci ser ra hewadayê fina rebbê ke bi destanê xoya viraştê înan ra waştên.
Ê, nankorî bî, ê bêbextî bî. Ê dirîy bî…
Yûnûs 12: “Wexto ke zirarê reseno merdiman roniştên ra û pay ra ma rê duayî kenê; Wexto ke, ma a tengeyî ci ser ra hewadenê ê vanê belkî a tengey ma ser ra nçhewadaya. Danê piro û şinê
Nê bêheddî yê, û çîyo ke êyê kenê înan rê weş yeno mojnayiş.
Mavajê ke ; jew kewto çal mîyan , û ma ra hetkarî wazeno . Ma zî destê xo danê cî û ey çal mîyan ra vejenê. O zî vejîyeno tepîya çinaye xo keno pak û qet çîyê nêvano. Û peyê xo keno şima ra û zey kuvîyana şino.
O wext kesî rê çend çetin o?
Qandê coyo ke gerek kes rojanê herayan de duayî bikero, şukur bikero ke rojanê tengan de wa rîyê kesî bibo.