Ahmet Varol / Yeni Akit
Sırbistan Rusya’ya mı özendi?
Kosova, 1989’a kadar Yugoslavya Federasyonu’nun altı eyaletinden biri durumundaki Sırbistan’a bağlı özerk bölgeydi. 1989’da buranın özerklik statüsü kaldırılarak tamamen Sırbistan eyaletine ilhak edildi.
Ancak Kosova halkı buna razı olmadı. Sonra Yugoslavya Federasyonu dağıldı ve Sırbistan bağımsız bir devlet oldu. Kosova da Sırbistan sınırları içinde kaldı. Ancak Kosova’nın yerli halkı buna da razı olmadı. O yüzden bir bağımsızlık mücadelesi başlattı.
Kosova 17 Şubat 2008’de resmen bağımsızlığını ilan etti. Bunda Batı desteğinin önemli rolü vardı. Ama ABD ve Avrupa bu desteği karşılıksız vermemişti. O yüzden Kosova her ne kadar Sırbistan’a karşı bağımsızlığını ilan etmiş olsa da uluslararası alanda ABD ve AB’ye eli mahkûm hale geldi. Bu yönüyle Kosova’nın bağımsızlığı biraz kapı değiştirme gibi bir sonuç doğurmuş oldu. Bu durum siyasi, diplomatik ve ideolojik alanda tüm tercihlerine yansıdı. Ancak bugünkü yazımızın konusu bu olmadığından hadisenin bu yönüyle ilgili ayrıntılara girmeye gerek görmüyoruz.
Sırbistan, Kosova’nın bağımsızlığını tanımadı. Ama askeri gücünü kullanarak bölgedeki egemenliğini sürdürmeyi değil, daha önce elde ettiği avantajlardan yararlanarak baskı gücünü kullanmayı tercih etti.
Sırbistan’ın bölge üzerinde egemenliğini sürdürdüğü dönemde elde etmiş olduğu avantajların başında ise bölgeye yerleştirilmiş olan Sırp nüfus yer alıyordu.
Kosova’daki Sırp nüfusun büyük çoğunluğunu yerli halktan olmayıp sonradan yerleştirilenler oluşturmaktadır. Sırbistan egemenliğinin sürdüğü dönemde bölgedeki Sırp nüfus imtiyazlı kesimi, bölgenin yerli ahalisinden olan Arnavutlar ikinci hatta üçüncü sınıfı oluşturuyordu. Devlet kurumlarında iş bulmaları çok zor olduğu gibi bağımsız bir şekilde iş kurma konusunda da büyük zorluklar yaşıyorlardı.
Kosova’nın bağımsızlığını ilan etmesinden sonra Sırplar bölgede yaşamalarına ve bağımsızlığını ilan eden Kosova Cumhuriyeti vatandaşlığının sunduğu tüm imkanları kullanmalarına rağmen, bu ülkeyle Sırbistan arasındaki ihtilaflı konularda Sırbistan’ın tarafında duruyor, onun Kosova içindeki vatandaşları gibi davranıyordu. Bu yönden de Sırbistan’ın sunduğu imtiyazlardan yararlanıyorlardı.
Sırbistan’ın verdiği kimlikle seyahat etme imkanlarından ve bu kimliğin sağladığı avantajlardan yararlanıyor, arabalarında da bu ülkenin plakalarını kullanıyorlardı.
Geçen Temmuz ayında, Kosova yönetimi Sırbistan kimliğiyle giriş yapanlardan aynı zamanda 90 günlük bir seyahat formu doldurmalarının istenmesine dair karar çıkardı. Ayrıca Kosova vatandaşlarından Sırbistan plakasıyla dolaşan araçların sahiplerine, Kosova plakası almaları için bir mühlet verilmesi kararlaştırıldı.
Bu kararlar Kosova sınırları içinde yaşayan Sırp vatandaşları da Sırbistan yönetimini de fena kızdırdı. Sırp vatandaşlar ülkenin kuzeyindeki yollara barikatlar kurarak trafiği engellemeye başladılar.
Gerginlik üzerine Kosova yönetimi söz konusu kararların uygulamaya geçirilmesi işlemini bir süre erteledi. Ancak bu arada yollara barikatlar kurulmasını organize etmekle, dolayısıyla terörle suçlanan eski Sırp polis Dejan Pantic tutuklanıp mahkemeye sevk edildi. Bir süre hapiste tutulan Pantic’in cezası daha sonra, Sırbistan’dan gelen baskılar ve Kosova içinde yaşayan Sırpların gerginliği artırmaları sebebiyle mahkeme kararıyla ev hapsine dönüştürüldü.
Kosova Başbakanı Albin Kurti, terörle suçlanan Pantic’in cezasının ev hapsine dönüştürülmesine tepki gösterdi. Ancak bizim tahminimize göre bu tepki siyasi bir taktikti. Çünkü mahkemenin kararı, havayı yumuşatma amacına yönelik siyasi bir karardı ve böyle bir kararın siyasi yönetimin bilgisi dışında verilmesi ihtimali çok zayıftı.
Yaşanan gerginlikler sebebiyle Sırbistan, savaş tehditlerinde bulunmaya başladı. Bu durum tabii Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısıyla ilgili senaryoları akla getirdi ve endişelere sebep oldu. Son günlerde barikatların kaldırılacağı yönünde açıklamalar sebebiyle hava biraz yumuşamış görünse de sorun bitmiş değil.