Sayıştay, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın Avrasya Tüneli’ne ilişkin muhasebe kayıtlarının gerçeğe uygun olmadığını tespit etti. Muhasebe hataları sonucu 30 milyar 870 milyon lira açık göründüğünü belirten Sayıştay, “Gelecek dönemlere ilişkin mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlamak bakımından hizmet imtiyaz varlıklarına ilişkin muhasebe kayıtlarının gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelir esas alınarak düzeltilmesi gerektiği değerlendirilmektedir” tespitinde bulundu.
Sayıştay’ın TBMM'ye sunduğu Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı 2019 Yılı Denetim Raporu’nda yap, işlet, devret modeli ile inşa edilen Avrasya Tüneli’ne ilişkin tespitler yer aldı. Rapora göre Avrasya Tüneli Projesinde hizmet imtiyaz varlığı ve gelecek dönemlere ait muhtemel vazgeçilen gelire ilişkin muhasebe kayıtlarının gerçeğe uygun olmadığı görüldü.
"YATIRIMIN MALİYETİ ESAS ALINDI"
Rapora göre Bakanlıkça Avrasya Tüneli ile ilgili muhasebe kayıtlarına esas teşkil etmek üzere hazırlanan kamu-özel işbirliği projelerine ilişkin bildirim formunda yer alan hesaplamalarda, gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelir tutarının 2019 yıl sonu itibarıyla 36 milyar 801 milyon 229 bin 142 lira olarak tahmin edildiği belirlendi. Sayıştay denetçileri raporda, projede hizmet imtiyaz varlığına ilişkin muhasebe kayıtlarının gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelir yerine, yatırımın maliyeti esas alınarak yapıldığını belirterek, şu değerlendirmede bulundu:
"Mali tablolarda 256-Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabının 32 milyar 96 milyon 289 bin 708 lira 91 kuruş, gelecek dönemlere ait gelirlerin izlendiği 380-Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabının 1 milyar 226 milyon 199 bin 45 lira 22 kuruş, 480-Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabının ise, 30 milyar 870 milyon 90 bin 663 lira 69 kuruş noksan görünmesine yol açmaktadır. Bu itibarla, gelecek dönemlere ilişkin mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlamak bakımından hizmet imtiyaz varlıklarına ilişkin muhasebe kayıtlarının gelecekte elde edilmesi muhtemel vazgeçilen gelir esas alınarak düzeltilmesi gerektiği değerlendirilmektedir” dedi.
Rapordaki Avrasya Tüneli’ne ilişkin tespitler şöyle:
-İlk yılında çift yönde yıllık 25 milyon araç geçiş garantisi verildi. Bu sayının takip eden yıllarda yüzde 0,5 artış katsayısı ile hesaplanacağı düzenlendi.
- 2026 yılından itibaren garanti edilen araç sayısına ulaşılacağı ve 2019-2025 dönemi için toplam 963 milyon 167 bin 225 lira garanti ödemesinin yapılacağı öngörüldüğü halde, söz konusu tahminlerin muhasebe kayıtlarına alınmadı.
Bakanlık bu miktarı mali tablolarına “930- Verilen Garantiler Hesabına” işlemediği için bu hesaptaki tutar 31 milyon 27 bin 74 lira 81 kuruş olarak göründü. Yani 932 milyon 140 bin 150 lira 19 kuruşluk garanti mali tabloya yansıtılmadı.
-Tünelden kaçak geçişler için de garanti verildi. 2016-19 yılları arasında 6 milyon 277 bin 825 kaçak geçiş oldu. Bunların 4 milyon 382 bin 286’sı geçiş ücretini 15 gün içinde ödedi. 15 gün içinde cezası ödenmeyen kaçak geçiş miktarı 1 milyon 895 bin 539 oldu. Bu geçişlerden 1 milyon 244 bin 969’nun cezası halen ödenmedi. Bakanlık 2016’dan 2019’un sonuna kadar kaçak geçişler nedeniyle şirkete 24 milyon 143 bin 396 lira 19 kuruş para cezası ödedi.
-Bakanlık 2019 yılında tüneldeki geçiş ücretlerinin indirilmesini istedi. İndirim miktarının şirkete ödeneceği sözü verildi. Dolar üzerinden yapılacak ödeme gecikti. Ödeme geciktiği için bakanlık fazladan 941 bin 970 lira 67 kuruş ödeme yaptı.
ÖZEL KÖPRÜ VE OTOYOLLARA DEVLET GARANTİSİ ARTIYOR
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığının verilerine göre yap-işlet-devret modeliyle gerçekleşen projeleri finansmanı için özel sektörün çektiği kredilere devletin verdiği garanti miktarı 17 milyar 200 milyon 54 bin 669 dolara yükselmişti. Önümüzdeki 7 yılda ise Dünya Bankası’ndan 10 milyar 500 milyon dolarlık kredi çekilmesi planlanıyor.
En son Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı ve Kınalı-Odayeri Kesimlerinin finansmanı için çekilen krediye 4 milyar 435 milyon dolarlık ödeme garantisi verilmişti. Geçtiğimiz cuma günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açılışını yaptığı Ankara-Niğde Otoyolu için çekilen kredinin 1 milyar 310 milyon 749 bin 341 dolarlık ödeme garantisi var.
AVRASYA TÜNELİ'NE 128 MİLYON LİRA FAZLADAN FATURA
Avrasya Tüneli’nde, bu yılın ilk 4 ayında koronavirüs salgınının da etkisi ile fatura çok ağır olmuştu. Geçen yılın aynı döneminde tünel için 64 milyon lira ödeyen devlet bu yıl aynı dönemde 192 milyon lira ödemek zorunda kalmıştı.
Avrasya Tüneli'nden 2020 ocak, şubat, mart, nisan aylarında aylarında geçmesi gereken araç sayısı 8 milyon 459 bin iken, geçen araç sayısı 3 milyon 917 binde kalmıştı. 2020'nin ilk 4 ayı için devletin kasasından firmaya ödenmesi gereken tutar 192 milyon liraya ulaşmıştı. Firmaya geçen yıl aynı dönem için 64 milyon lira ödenmişti. (ANKA, KARAR)