Fatih Demir/HAKSÖZ HABER
Suriye’nin rejim kontrolündeki bölgesi Şam’da, elektrik, yakıt, yiyecek ve değersiz para birimi sıcaklıklar düştükçe daha az erişilebilir hale geliyor.
Şam’da akaryakıt ve gıda fiyatlarının aşırı pahalılaşması nedeniyle yaşam gittikçe güçleşiyor. Esed rejimine içerden eleştiriler gelirken rejim ve halk ne yapacağını bilemiyor.
Dondurucu soğuk hava Suriye'yi kasıp kavururken, giderek kıt olan yakıt kaynaklarına ulaşmak için mücadele eden Şam halkı, Esed’in harap ettiği ülkede tarihte eşi benzeri olmayan bir ekonomik kriz yaşanıyor.
Geçtiğimiz haftalarda etkisini iyice arttıran kar yağışı ve dondurucu soğuklar nedeniyle Şam’da insanlar dizel yakıta getirilen sübvansiyona rağmen yeteri derecede yakıta ulaşamayarak soğuk evlerinde rejimi eleştiriyor.
Yakıt kaynaklar üzerindeki muazzam baskı o kadar ağır bir seviyeye geldi ki, Esed hükümeti "mümkün olduğunca fazla enerji tasarrufu" için 23-27 Ocak tarihleri arasında beş günlük bir resmi tatil ilan etti. Tüm kamu binalarındaki çalışmaları askıya alan hükümet yakıttan tasarruf etmeye çalışırken, yaptığı zamlar ile de soğuktan etkilenen insanları adeta kıskaca aldı.
Şam’da ikamet eden Mona adlı kadın Middle East Eye verdiği röportajda rejim kontrolündeki bölgelerde yaşadıkları zorluklara değindi. “Şam sakinleri için sıcak kalmak imkansız” diyerek yaşadıkları sorunları ifade eden Mona, “Suriye kabus gibi bir kış yaşıyor.” dedi.
Mona, “Bir ülkenin kıstırılmış bölgesinde yaşıyoruz. Fiyatlar o kadar yüksek ki, evden her çıktığınızda harcama açısından ölüm cezası gibi oluyor. Bu yüzden soğukta evde kalıyorum” ifadeleriyle rejim kontrolündeki bölgelerde yaşanan pahalılıktan dert yanıyor.
Esed’in hükümetinin zalimliği milyonlarca insanın zorunlu bir şekilde göç etmesine, yüz binlercesinin ölümüne sebep olduğu bilinirken Esed, iktidarı uğruna ülkesini yok etmeyi göze aldı.
Şam ciddi bir enerji krizi yaşarken, çoğu Şam ve çevre köylerde yaşayan insanlar, evlerini ısıtmak için dizel yakıta ulaşamıyor. Şam’da ısınmak için dizel yakıt kalorifer sistemleri için kullanılırken, dizel gibi yakıtlara gelen zamlar sonrası fiyatların yüzde 180 arttığı belirtiliyor.
Daha önce Suriyelilere yetkililer tarafından her kış iki kez 200 litre sübvansiyonlu mazot veriliyordu. Şimdi ise bu 50 litreye düştü. Bu durumda da Şam vatandaşlarının 37.000 Suriye sterlini yani 10 dolar karşılığında dizel yakıt alması gerekiyor.
Dizelin sokaktaki değeri, sübvansiyonlu miktarının yaklaşık on katı ediyor. Bu nedenle fazladan 50 litre almak 100 dolara mal oluyor. Zaten geçinmek için mücadele eden yoksul Şam ahalisi için bu çok büyük bir miktar.
Artan maliyetler ve artan hayal kırıklıklarına Esed rejiminin çözüm bulması ise pek mümkün görülmüyor. Bu durumda da insanlar bu konuda daha çok eleştiri de bulunmaya başladı.
Suriyeli ünlü aktör ve yönetmen Ayman Zeidan kısa bir süre önce Suriye'nin günlük zorluklarından yakınmak için Facebook'ta paylaşımlarda bulundu. Zeidan, "Artık burada yaşama dayanamıyorum. Etrafımdaki her şey ruhuma ağır geliyor, yorgunum. Bu yaralı ülkede hayat dayanılmaz hale geldi." dedi.
Şam sakinlerinden orta yaşlı bir ev hanımı olan Mona, yaşadıkları zorlukları anlatırken duygulandı. Mona, “Bir haftada kullanacağınız 50 litre yakıt için aylarca beklemek zorunda kalmayı nasıl açıklarsınız?” diye sorarak yetkililerin etkisizliğine atıfta bulundu.
Mona, kimi zaman dizel olmadan ısınmaya çalıştıklarını ancak bunun çok zor olduğunu çünkü elektriğin de sürekli kesildiğini belirtiyor. Isınma problemleri için Mona, “Elektriğe güvenemezsiniz, bu özellikle soğukta gerçek bir mücadeleye dönüşüyor.” diyor.
Yakıt krizi Esed hükümetini zor durumda bırakıyor
Geçtiğimiz Esed hükümeti, "mümkün olan en büyük miktarda mevcut enerji taşıyıcılarını güvenceye almaya ve onları hava koşulları ışığında vatandaşlara hizmet etmek için tahsis etmeye" dair bir söz vermişti.
Ancak Şam, yetkililerinin yanlış yaptığı herhangi bir şeyden ziyade, Avrupa ve ABD’nin ekonomik yaptırımlarına atıfta bulunarak, krizin “Suriye'ye yönelik haksız ekonomik ambargolardan” kaynaklandığını iddia etti.
Bugün Suriye'de ortalama maaş ayda 70.000 Suriye poundu, takriben 20 dolar kadar. Günlük ihtiyaçların sürekli fiyat artışlarına ayak uydurması için oldukça az bir meblağ.
Birçok kişi yakıtın yetersiz kalması nedeniyle soğukla savaşmak için daha ilkel ve biraz da tehlikeli yöntemlere başvuruyor. 45 yaşında beş çocuk babası olan Mazen isimli Şam sakini, kendisine ve ailesine kısa bir sürünme ısınma sağlayan bir "alkollü soba" kullanıyor.
Mazen, “Pamuk tutuşturmadan önce bakır bir kaba, alkol ile pamuğu koyuyoruz. Yanma işlemi yaklaşık iki saat devam ediyor. Bu tabi ki yeterli ısınmayı sağlamaktan oldukça uzak ancak başka seçeneğim yok” diyor ve ekliyor, “50 litre dizel zar zor 20 gün dayandı.”
Dizel sorunlara neden olan tek yakıt türü değil
Aralık ayında, sübvansiyonlu benzin fiyatı da yüzde 47 artırıldı. Haliyle nakliye ücretleri de arttı. Bununla beraber gıda fiyatları da yüzde 15 arttı.
Bu değişken ve zor ekonomik ortamda, düzenlemelerin uygulanması, faaliyete alınması da oldukça güç bir hale geldi. Yönetim sorunları yaşayan rejim vergileri toplamakta da zorlanıyor.
Taksi şoförü Emad da Şam'da zorunlu kalanlardan. Yakıt eksikliği nedeniyle yaşadığı sıkıntıları aktaran Emad, "Zamanımın çoğunu ya benzin, gaz ve mazot için kuyruğa sokarak ya da müşterilerle ücretler konusunda tartışarak geçiriyorum. Fiyatları yükseltmek zorundayım çünkü serbest piyasada yakıt çok pahalı” diyor ve ekliyor, “Burada hayat giderek daha zor hale geliyor. Ama ne yapabilirim? Ayrılacak param yok, bakmam gereken bir karım ve çocuklarım var. Bu benim için en zor zaman, gitmezsem hayatımın değişeceğini sanmıyorum.”
Kötüleşen ekonomik iklim yeni bir göç başlattı
Şam hükümetinin İçişleri Bakanlığı Temmuz ve Aralık ayları arasında 75.000 pasaport çıkarıldığını ve bu zaman zarfından on binlerce Suriyelinin ülkeyi terk ettiğini iddia etti.
Artan ekonomik sorunlar, gıdaya ulaşımda yaşanan problemler, yakıt krizi ve ambargolar ile beraber Esed hükümetinin kötü yönetimiyle kriz daha da derinleşiyor.
BM'ye göre, yaşam kalitesi bozulduğu için on Suriyeliden dokuzunun yoksulluk içinde yaşadığı düşünülüyor. Tahminler, nüfusun yüzde 60'ının aç kalma riski altında olduğunu gösteriyor.
Dünya Gıda Programı da 12,4 milyon Suriyelinin artık gıda güvenliğinden yoksun olduğunu ortaya çıkardı. Bu durum geçen yılki 4,5 milyonluk bir artışla katlandı. Ve şimdiye kadar kaydedilen en yüksek rakam olarak kayıtlara geçti.
Bu rakamlar, şu anda Suriye'nin Esed hükümeti kontrolündeki bölgelerinde meydana gelen sosyo-ekonomik ve insani felaketin büyüklüğünün bir yansıması. Suriyeliler en çetin kış mevsimlerine katlanmak zorunda kalırken, ufukta bir çözüm olmadığı tahminleri yapılıyor.