Yeni Şafak / Yaşar Süngü
Salgınla neler değişti
Tüccarın biri bir gün yolda Veba’yla karşılaşır.
Endişeyle Veba’ya bakar ve “Nereye gidiyorsun?” diye sorar.
Veba, “Bağdad’a” diye cevaplar.
“Kaç kişinin canını alacaksın?” diye tekrar sorar tüccar.
Veba, “Çok değil, sadece 5 bin kişi” der.
Aradan zaman geçer ve tüccar yolda yine Veba’yı görür.
Fakat duymuştur ki Bağdad’da vebadan dolayı 60 bin kişi ölmüştür.
“Bana 5 bin kişiyi öldüreceğini söylemiştin. Oysa 60 bin cana kıymışsın” diye hiddetlenir Veba’ya.
Veba ise gayet sakin ve kendinden emin, “Ben 5 bin kişi öldürdüm. Geriye kalanı korkudan öldü” der.’’
Geçmişte çok sık yaşanan salgınlarla ilgili anlatılan bu hikaye, bugünkü dünyanın durumunu da özetliyor.
**
Sağlıkçı bir akademisyen salgına neden olan Covid-19 virüsünü Amerikan filmlerinde gördüğümüz derin adamlara benzetmiş; Virüs vücuda girince tetikçilik, suikastçılık yapıyor. Kendisini öldürecekleri sakatlıyor veya öldürüyor. Diğer vücut muhafızlarını da kendine yardım ve yatakçılık yapacak şekilde ayartıyor. Sonra da kendisi istirahate çekiliyor. Çıldırttığı beden işçileri organları tahrip ediyor.
Daha önce benzeri görülmemiş bir mikrop bu.
Sağlığımızı, sosyal hayatımızı, iş hayatımızı, eğitim anlayışımızı da değiştirecek kadar güçlü.
Neden güçlü?
Hala tanımadığımız için.
Hala karanlık bir virüs.
Bilim insanlarının virüs hakkındaki düşünceleri de hala net değil.
Her gün virüsün yeni bir özelliği çıkıyor.
Ve her belirsizlik korkuyu artırıyor.
Artan korkuyla bağışıklık zayıflıyor ve virüse yakalanma ihtimali güçleniyor.
**
Sadece bedenimizi değil, bundan sonraki sosyal hayatımızı da değiştirdi.
Uzaktan eğitim ve çalışma, ulusal market zincirleri, sağlıklı ürünler ve hobi sitelerinin etkileşimleri artarken, salgın en fazla, özel sağlık kurumları, hava yolu şirketleri ve konaklama şirketlerini vurdu.
Deloitte’un hazırladığı “Küresel Covid-19 Salgını’nın Türkiye’de Farklı Kategorilere Etkileri Raporu”na göre tüm dünyayı etkisi altında alan, sosyal ve ekonomik hayatı durma noktasına getiren Kovid-19 salgını, dünyada ve Türkiye’de yaşam tarzı, iş yapış şekilleri ve alışkanlıklarını ciddi oranda değiştirdi.
Rapora göre, virüsün yayılımını durdurmak için alınan önlemler sonrasında eğitim ve çalışma hayatının eve kaymasıyla beraber Skype, Zoom ve EBA gibi video konferans ve uzaktan eğitim sistemleri 15 katlık bir büyüme ile diğer kategorilerden ayrıldı.
**
Evde yaşamanın bir diğer gereksinimi olan online alışveriş sonrasında, uzaktan gıda alışverişleri arttı.
Sağlıklı beslenme ve bağışıklığı güçlü tutmanın daha da önemli olduğu bu dönemde, tüketicilerin, vitamin, bal ve aktar ürünlerine yönelmesi sonucunda sağlıklı ürünler kategorisi de yükselişte olan kategoriler arasında yer aldı.
Örgü ve el işi gibi hobi siteleri evde daha fazla vakit geçiren tüketicilerden yüksek ilgi gördü.
**
Salgın sonrasında en hızlı yükselen kategori internet-TV oldu.
e-ticarete erken uyum sağlamış firmalar, yaşanan süreçten daha az etkilendi.
Çocuk ve bebek ürünleri kategorisiyse, bez, mama, ıslak mendil gibi hızlı tüketim ürünleri özellikle büyük boy paketlerle ilgi görürken; bebek arabası gibi dayanıklı ürünlerin tercihinde düşüş yaşanıyor.
**
Pozitif büyüme gösteren son bölümdeyse kişisel bakım, iç giyim, kozmetik, kitap, akaryakıt ve indirim marketleri yer aldı.
Son yıllarda ulusal zincirlere karşı agresif mağazalaşma atağıyla hızlı büyüme sürecine giren indirim marketleri, salgın döneminde talebin hızlıca dijital kanala kaymasına hazırlıksız yakalandı.
**
Geleneksel medya kanallarından 3 kattan daha fazla etkileşime sahip sosyal medyanın, salgın dönemindeki performans artışı küreselleşen dünyada artarken bizde sınırlı oldu.
Genç nüfusu ile sosyal medya penetrasyonu zaten yüksek olan Türkiye’de, salgın döneminde Twitter en pozitif ayrışan platform olarak öne çıktı.
**
Karantinada geçen şu bir ayda insan olarak ne kadar aciz olduğumuzu, sağlığımız olmadan her şeyin boş olduğunu, tedbirin ne kadar gerekli olduğunu, temizliğin ne kadar önemli olduğunu öğrendik.
Salgın sonrası sosyal ve ekonomik hayat bu öğrendiklerimizin üstüne kurulacak; İnsana, çevreye, sağlığa, gıdaya, güvenliğe ve temizliğe yatırımlar artacak.