Işın Eliçin, Medyascope.tv sitesinde Rusya’nın sınırötesi katliamlarını yürüten ordusu Wagner’i yazdı:
Türkiye, Suriye‘de olduğu gibi Libya’da da Rusya ile karşı cephelerde yer alıyor. Ankara, Libya’da, Fayez Mustafa Al-Sarraj liderliğindeki, Birleşmiş Milletler’in de tanıdığı Ulusal Uzlaşı Hükümeti‘ni destekliyor. Moskova ise Libya Ulusal Ordusu Komutanı General Hafter’in yanında.
Türkiye, 27 Kasım’da yapılan anlaşma ile asker göndermek de dahil olmak üzere Sarraj’a desteğini genişleteceğini duyurdu. Rusya ise henüz doğrudan sahaya inmiş değil. Ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Wagner adlı Rus özel güvenlik şirketinin adını anarak, Moskova’nın ulusal ordusuyla değilse bile paralı askerler vesilesiyle cephede olduğunu ima etti.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in gözde oligarklarından –Putin’in aşçısı lakaplı– Yevgeni Prigozhin’in kurduğu Wagner Group, ABD Hazine Bakanlığı‘na göre Suriye’de savaşan Rusya vatandaşlarını finanse eden en büyük şirketlerden biri.
Yevgeni Prigozhin, Rus Savunma Bakanlığı yetkililerinin Libya Ulusal Ordusu Komutanı General Hafter’le yaptıkları toplantıya katılırken görüntülendi.
Amerikan Dış Politika Araştırmaları Enstitüsü’nden Alexander Rabin, Rusya lideri Vladimir Putin’in, özel danışmanı Prigozhin’e kurdurduğu Wagner adlı “özel ordu” aracılığı ile bazı ülkelere ve bazı siyasi liderlere nüfuz, jeostratejik yayılma fırsatı ve doğal kaynaklarla ilgili ayrıcalıklar karşılığında askeri destek veya ülkede siyasi istikrarın teminine yardım sağladığını söylüyor.
Wagner’in şu ana kadar dördü Afrika‘da olmak üzere toplam yedi ülkede faaliyet gösterdiği tespit edildi. Bu ülkeler ve buralarda görülen işler şöyle:
Wagner Group Afrika, Avrupa, Ortadoğu ve Latin Amerika’da en az yedi ülkede faaliyet gösteriyor.
Ukrayna: Wagner ilk olarak 2014’te Rusya’nın Kırım’ı ilhakı sırasında, “tanımlanamayan Rus askeri birlikleri”ne toprakların kontrol edilmesinde ve Ukrayna’nın askeri tesislerinin silahsızlandırılmasında destek veren “küçük yeşil adamlar” olarak ortaya çıktı. Sözkonusu taşeron askerler daha sonra Donbas bölgesinde Rusya yanlısı ayrılıkçı milislerle beraber savaştı. 2014 yılının Nisan ve Mayıs aylarında bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk ve Luhansk bölgelerinde varlığını sürdürmeye devam eden Wagner, bölgedeki bir dizi suikasttan sorumlu tutuluyor. 2015 yılında Debaltseve Muharebesi‘nde savaştıkları kaydediliyor. Bellingcat adlı sivil araştırma platformu, Malezya Havayolları‘na ait MH17 sefer sayılı yolcu uçağının Ukrayna’da Rus yapımı füzeyle vurulmasının arkasında da yine Wagner’in olabileceğine işaret eden bulgular yayınlamıştı.
Suriye: Rusya’nın 2015 yılından itibaren Beşar Esad rejimine desteğini artırmasıyla birlikte Wagner, Suriye’de de faaliyet göstermeye başladı. Amerikalı kaynaklar, personel sıkıntısı çeken Esad yönetiminin enerji santralleri, askeri tesisler gibi önemli mekanların korunmasında Wagner’in paralı askerlerini kullandığını söylüyor. 2016 yılında IŞİD’in Palmira’dan püskürtülmesinde yine adı geçen özel ordunun etkili olduğu kaydediliyor. Yine Yevgeni Prigozhin’in sahip olduğu Evro Polis adlı bir başka şirket de, 2018’in Ocak ayında, Suriye’nin devlet petrol şirketi ile sahada çıkacak petrolün yüzde 25’ini Evro Polis’e bırakan bir anlaşmaya imza attı. Bu anlaşmadan bir ay sonra, Deyr ez Zor’da, ABD ve müttefiki Suriye Demokratik Güçleri tarafından korunan Conoco petrol tesisine yönelik saldırı tesadüf değildi. ABD istihbaratının dinlediği telefon görüşmeleri, Prigozhin’in saldırıyı bizzat planladığına işaret ediyor. ABD, dört saat süren hava ve kara operasyonuyla yüzlerce (Reuters 300 olarak duyurdu) “paralı asker” öldürdüğünü duyurmuş, ölenlerin de Wagner çalışanları olduğu ileri sürülmüştü. Rusya ise olayda ölen Rus vatandaşlarının sayısını beş olarak duyurdu ve özel ordu iddialarını reddetti. Bu olayı araştıran bir Rus gazeteci ise geçen yıl nisan ayında şaibe uyandıran bir şekilde hayatını kaybetti.
Prigozhin Rusya Devlet Başkanı Putin’in gözde oligarklarından.
Sudan: Rusya, Afrika’ya gitgide daha fazla müdahil olurken, Wagner de Prigozhin’in bu kıtadaki yatırımlarını koruyan bir şirket olarak karşımıza çıkıyor. 2017 sonunda Rus özel güvenlik şirketi çalışanlarının Sudan ordusuna eğitim verirken çekilmiş görüntüleri ortaya çıkmıştı. Prigozhin’in Sudan hükümetinden madenler konusunda birtakım ayrıcalıklar elde ettiğine dair doğrulanmamış haberler var. Bu yıl başkent Hartum’daki gösterilerin bastırılması sırasında Rus paralı askerlerin kullanıldığı da iddia edilmişti.
Orta Afrika Cumhuriyeti: Rusya 2018 yılında Orta Afrika Cumhuriyeti’ne uygulanan Birleşmiş Milletler silah ambargosunda bir istisna elde ederken, Wagner’in askerleri de Devlet Başkanı Faustin-Archange Touadera’ya güvenlik sağlamak üzere ülkede beliriverdi. Orta Afrika Cumhuriyeti elmas, altın, petrol ve uranyum rezervleri bakımından zengin bir ülke ve Wagner’in bu madenlerin güvenliğini üstlendiği belirtiliyor. 2018 yazında Wagner’in bu ülkedeki icraatını araştıran üç Rus gazeteci öldürüldü.
Madagaskar: 2018 yılında Rusya’nın bu ülkedeki seçim sonuçlarını etkilemeye çalıştığı iddiaları arasında, Prigozhin’in Wagner’in koruması eşliğinde Moskova’nın desteklediği siyasetçilere danışmanlık hizmeti verdiği biliniyor. Madagaskar’daki kromları çıkaran devlet şirketi KRAOMA da, nitekim, Prigozhin’in şirketlerinden Ferrum Madencilik ile ülkede tartışma yaratan bir ortaklığa girmiş durumda.
Libya: Prigozhin’in Kremlin’le stratejik ilişkisine dair şüphesi olanlar için kanıt niteliğindeki bir durum da Kasım 2018’de Libya’da fotoğraflandı. Rus Savunma Bakanlığı yetkililerinin Halife Hafter’e bağlı güçlerin komutanları ile yaptıkları toplantıda Prigozhin de bulunuyordu. Kısa süre sonra Wagner’in askerleri, Hafter güçleri ile birlikte cephede de görülmeye başladı.
Wagner için çalışan Rus paralı askerler.
Venezüela: Rus devlet petrol şirketi Rosneft’in multi milyon dolarlık yatırımları ve devasa silah anlaşmaları bulunan Venezüela’da da Wagner’e bağlı mini bir ordu, Devlet Başkanı Nicolas Maduro’ya güvenlik sağlıyor.
Wagner’in mali kaynakları da şeffaf değil. Prigozhin’in yemek ve inşaat şirketlerinden kazandıkları ile bu yatırımı yaptığı iddia ediliyor. Şirketin 2016 yılında sadece Suriye için hesapladığı yıllık maliyet 150 milyon dolar civarında. Ukrayna istihbaratı tank, roketatar, zırhlı araç gibi askeri malzemelerin Wagner’e Moskova tarafından tedarik edildiğini iddia ediyor. Yine aynı kaynaklara göre, Rusya Savunma Bakanlığı ile Prigozhin’in şirketi arasında askeri uçakların kullanımına dair kiralama anlaşmaları yapılmış durumda. Keza Wagner çalışanlarının Suriye’ye giderken Rus ordusuna ait askeri uçaklara bindiği söyleniyor. Wagner’in askerlerinin eğitiminde kısaca GRU olarak bilinen Rus istihbarat servisinin önemli bir rolü olduğu da belgelenmiş durumda.