HAKSÖZ HABER
Türkiye’deki Rus propaganda araç ve isimleri tepki çekmeye devam ederken, Çin’de de benzer bir durum olduğu gözlendi. Çin medyasında da benzer bir şekilde; “bir düşmanı unutturup başka bir düşmanı hatırlatma” propagandasına başvurulduğu aktarılıyor.
Devlet haber ajansı Xinhua, Rusya’nın Ukrayna’daki işgalini “özel askeri bir operasyon” ve “Rusya-Ukrayna krizi” olarak adlandırıyor üstelik bundan asla bir işgal olarak bahsetmiyor.
Çin devlet yayıncısı CCTV, Rusya'nın işgali başladıktan sadece üç hafta sonra ilk kez Ukrayna’da sivil kayıplar olduğundan bahsetti. Yine Çin medyası ABD'nin, Ukrayna'da kuş virüslerini yayabilecek göçmen kuşlar da dahil olmak üzere biyolojik silahların geliştirilmesini finanse ettiğini iddia eden Rus komplo teorisini kendi kamuoyuna sundu.
Ayrıca Çin, Rusya'yı Pekin'in güçlü ekonomik bağları olan egemen bir ülkeyi işgali nedeniyle kınamadı, bunun yerine “tüm taraflar” için “meşru güvenlik endişelerinden” bahsetti.
Buça'da Rus birlikleri tarafından sokaklarda elleri bağlanmış şekilde öldürüldüğü iddia edilen sivillerin keşfi Batı'da öfke duyulmasına neden olurken, Çin devlet medyasında ise bu yaşananlar ‘insan zayiatı’ olarak görüldü.
Sivillerin öldürüldüğüne hafifte olsa değinen Çin sivil kayıpların savaşlarda normal olduğunu belirterek kendi kamuoyunu Rusya aleyhine yönlendirmemeye çalışıyor.
Rusya Ukrayna Savaşı’nın başlamasının üzerinden bir aydan fazla bir süre geçti. Bu süre boyunca farklı söylemler ile siyasi arenada savaşa dair farklı yorumlar ileten Çin için değişmeyen tek bir şey var: “Amerika Birleşik Devletleri kötü adam”
Çin'in, Rusya ile ilişkileri iki ülkenin Şubat ayı başlarında "sınırsız" bir ortaklık ilan etmesinden bu yana daha da yakın hale geldi.
Çin devlet kurumları ile Sputnik ve Russia Today gibi Rus ajansları arasında uzun bir işbirliği geçmişi olduğunu belirtilirken iki ajansın tek kalemden çıkmış gibi yaptıkları yanlı haberler ile dünya kamuoyunda tepki çektikleri görülüyor.
Çin devlet medyası Rus propagandasını güçlendirmek için dijital medya platformlarını adeta Rusya’ya ödünç verdi. ABD merkezli iki dilli bir haber sitesi China Digital Times'a göre, devlet kurumları Kremlin yetkililerini ve Rus devlet medyasını haber kaynakları olarak gösteriyor ve raporlarına rehberlik eden düzenli devlet direktifleri alıyor.
Benzer bir şekilde, sahada haber yapan birkaç Çinli gazeteci, Rusya'nın tercih ettiği haber yapılarını Çin’in papağan gibi tekrar ettiğinden yakınıyor.
Analistlere göre Çin devlet medyasının kapsayıcı bir başka propaganda teması da Çinli diplomatlar ve hükümet propaganda araçları tarafından pazarlanan daha geniş bir anlatının parçası olan ABD'nin ‘çatışmanın kışkırtıcısı’ olarak tasvir edilmesi.
Çin merkezi yönetimi dezenformasyon kampanyasına kendisini adeta adamış bir şekilde yayın yapıyor. Çinli gazetecilere göre, “Çin'in burada yürüttüğü bir vekalet savaşı. Uzun vadede, ABD ve ABD liderliğindeki uluslararası sistemin güvenilirliğini baltalamakla ilgili.”
Çin hükümetinin dezenformasyon uzmanı Wu Min Hsuan da aynı fikirde. Tayvan merkezli Doublethink Lab'in kurucu ortağı, “Bu krizi Çin içinde uzun süredir devam eden anlatılarını güçlendirmek için mükemmel bir fırsat olarak kullanıyorlar, ABD ve NATO'ya saldırıyorlar” dedi.
Çinli muhalif gazeteci, “Çarpık yayınlar büyük ölçüde Rus yanlısı yerel bir kamu söylemine katkıda bulundu” diyor ve ekliyor, “Ortak görüş, savaş kötü olsa da Çin'in çıkarlarını savunmak için bu savaşta Rusya desteklenmelidir. Çünkü “Rusya, Batı'yı tutmadığı takdirde Çin bir sonraki hedef olacak!” deniliyor.”
Böyle bir görüşün bir günde oluşmadığını yıllardır ısrarla vurgulanmasından ötürü kamuoyuna aşılandığı görüşünü paylaşan gazeteciler, Çin’in bugün Rus yanlısı propagandalarının geniş anlamları olduğunu ifade ediyor.
Gazeteci Wu Min, “Devlet medyası bilgiyi ve propagandayı sürekli beslemiş olabilir ancak halkın duyarlılığı her zaman oradaydı. İnsanlar Putin'e çok seviyor. Çünkü o, Xi Jinping ile uyumlu. Aynı güçlü adam imajını ve yönetim tarzını paylaşıyorlar” dedi.
Buna karşılık, birçok Çinli vatandaşın, Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky’i oyunculuk geçmişi ve siyasi bilgelikten yoksun olduğu iddiasıyla alaya alıyor. Çin Komünist Partisi'nin basındaki amiral gemisi olan ‘Halkın Günlüğü her gece Ukrayna halkına hitap etmesine rağmen Zelensky’in hiçbir konuşmasına, yorumuna yer vermiyor.
Devlet medyasının Zelensky'den alıntı yaptığı yerler ise Zelensky’in Batı'yı eleştirdiği zamanlar oluyor.
Çin, dünyanın en kısıtlayıcı medya ortamlarından birine sahip ve devlet destekli medya kuruluşlarının hakimiyeti ülkenin tamamında etkin. İnternet ve sosyal medya platformları da hassas olduğu düşünülen tüm bilgileri kaldıran geniş bir sansür aygıtı tarafından izleniyor.
‘Büyük Güvenlik Duvarı’nı lisanssız yollarla aşmak ise büyük bir suç. Herhangi bir VPN kullanımı da yasa dışı sayılıyor. Bu durum Çin hükümetine kamuoyuna erişebileceği ve tüketebileceği bilgiler üzerinde önemli bir kontrol sağlıyor. Yine de nüfusunun her zaman aynı çizgide olduğunu, aynı görüşleri paylaştığını söylemek oldukça güç.
İnsanların rasyonel ve açık fikirli bir dünya görüşü oluşturmak için doğru uluslararası haberlere erişmeleri gerektiğine inanarak China Fact Check'i kuran deneyimli bir gazeteci olan Wei Xing, çatışma başladığından beri çalışmalarına eşi görülmemiş bir ilgi olduğunu söylüyor.
Wei, bunun Çin halkı arasında artan bir dezenformasyon farkındalığı olduğunu ve internette gördüklerini ve okuduklarını doğrulama ihtiyacı olduğunu gösterdiğini söyledi.