Suriye'de 2011'de rejimin direnişçilere yönelik baskılarını artırması ve silahlı katliamlara başvurmasının ardından başlayan savaşta, Rusya rejime uzun yıllardır sağladığı silah yardımını sürdürüyor.
Askeri desteğinin uluslararası hukuka uygunluğunu savunan Rusya'nın Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Bogdanov ve Bakanlık Sözcüsü Mariya Zaharova, Suriye'ye uzun zamandır silah ve askeri teçhizat sevkıyatında bulunduklarını belirtmiş, gönderilen askeri ekipmanla ilgili eğitimi sağlamak için bu ülkede Rus askeri uzmanların bulunduğunu teyit etmişti.
Rusya'nın Esed'e yardımları hava ve deniz yoluyla ulaşıyor. Zira Rusya, Karadeniz'den gönderdiği askeri ve ticari gemilerle Suriye'nin Tartus limanındaki üssünden Şam'a silah yardımlarını teslim edebiliyor.
Diğer yandan Rus askeri ve kargo uçaklarının erişimi için üç ana güzergah bulunuyor. En elverişli yol Türkiye hava sahası olarak öne çıkarken, Balkanlardaki Karadeniz-Bulgaristan-Yunanistan-Akdeniz seçeceği ve doğuda Hazar Denizi-İran-Irak alternatifi mevcut.
Türkiye'nin, İran ve Rusya gibi ülkelerin Suriye rejimine askeri yardımlarına karşı çıktığı biliniyor. 11 Ekim 2012'de Moskova-Şam seferini yapan Suriye Havayolları'na ait bir yolcu uçağı, askeri kargo taşıdığı şüphesiyle Türkiye savaş jetlerinin eşliğinde Esenboğa Havalimanı'na indirilmiş ve aranmıştı.
Karadeniz-Balkanlar-Akdeniz güzergahında ise son günlerde Yunanistan ve Bulgaristan'dan gelen haberler, Rusya'nın bu güzergahta da engellerle karşılaşacağına işaret ediyor.
Bulgar yetkililer önceki gün, Rusya'dan Suriye'ye giden uçaklarda askeri malzeme taşındığı şüphesiyle geçişlere izin verilmeyeceğini açıklamış, Rusya'dan gelen baskılar üzerine ise dün, geçişlerin uçakların iniş yapıp aranmasından sonra mümkün olabileceğini duyurmuşlardı.
Yunan medyasında 7 Ağustos'ta yer alan haberlere göre, ABD’nin 5 Ağustos'ta Rus uçaklarının Suriye’ye silah taşıdığı iddiasıyla Atina hükümetinden Yunan FIR hattından geçişleri engellemesini istediği belirtildi. Atina ve Washington yönetimleri konuya ilişkin net açıklamalar yapmaktan kaçınıyor.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov dünkü açıklamasında, Bulgaristan ve Yunanistan'da karşılaştığı engellerin sebebi olarak, "Washington ve Brüksel'in baskılarını" göstermişti.
Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşin, Bulgaristan ve Yunanistan'ın tutumuna ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Egemen bir devlet olarak Bulgaristan, hava sahasını kapatabilir. Sadece Avrupa Birliği değil NATO da bu konuya müdahil olacak ve Yunanistan’a, Rus uçaklarına hava sahasını kapatması yönünde baskı yapacaktır" dedi.
Irak'ın tavrı ne olacak?
Türkiye'nin ardından Karadeniz-Balkanlar güzergahındaki sorunların da artması Rusya'nın doğuya yönelmesine neden oluyor.
Bulgaristan ve Yunanistan'daki gelişmelerin ardından dün Rus yetkililerden alternatif doğu güzergahına ilişkin açıklamalar geldi. Rus Dışişleri yetkilisi Ryabkov'un alternatif yollar bulunduğunu duyurmasının ardından Rusya'nın resmi haber ajansı TASS, Tahran'daki Rus diplomatlara dayandırarak verdiği haberde, İran'ın Rus uçaklarının geçişine izin verdiğini bildirdi.
Rusya için Suriye'ye bağlanacak alternatif hava koridorunun, Hazar-İran'dan sonra Irak ile devam etmesi gerekiyor.
Irak ile son dönemde özellikle IŞİD'e karşı askeri işbirliğini artıran, Bağdat hükümetine askeri uçak teslimatlarına başlayan Kremlin'in, Başbakan Haydar İbadi'den istediği yanıtı alıp alamayacağı henüz belirsiz.
Irak'ta konuyla ilgili bir diğer soruna dikkati çeken Caşin, Rusya'nın İran'dan izin alsa bile Irak üzerinden Suriye'ye sevkıyat yapabilmesi için ABD ile çatışmayı göze alması gerektiğini savunarak, "Koalisyon hava kuvvetleri, Irak üzerinde uçuşa devam ediyor. Rusya, onlarla çatışmaya girer mi, bilemiyorum" değerlendirmesinde bulundu.
Milli güvenlik ve dış politika uzmanı Mesut Ülker de AA muhabirine yaptığı açıklamada, mevcut durumda Rusya’nın hava sahası kullanımı açısından çok alternatifi bulunmadığını, en iyi seçeneğin Hazar Denizi üzerinden İran-Irak güzergahı gibi göründüğünü kaydetti. Ülker, ancak Irak yönetiminin Rusya'nın talepleri karşısında ABD'nin baskısıyla karşılaşacağına dikkati çekti.
Türkiye'nin de NATO'ya üye bir ülke olarak, kendi hava sahası üzerinden Rusya'nın Suriye'ye silah taşımasını onaylamadığını söyleyen Ülker, Türkiye'nin de buna karşı çıkacağını ifade etti.
(AA)