Rusya'nın, Suriye rejimi tarafından Doğu Akdeniz'de hidrokarbon aramaları için yetkilendirilen yeni şirketlerle, bölgede daha önce faaliyet gösteren büyük enerji şirketlerinin isimlerini olası ABD yaptırımlarına karşı gizlediği belirtiliyor.
Capital Limited ve East Med Amrit adlı iki Rus şirkete Suriye münhasır ekonomik bölgesinde (MEB) petrol ve doğal gaz arama hakkı veren anlaşma, 16 Mart'ta Suriye resmi gazetesinde yayımlanmıştı.
Buna göre, Rus petrol arama firması Capital Limited'in blok 1'deki Tartus kıyılarında petrol arayacağı ilan edilmişti. Suriye'nin ilan ettiği MEB'e göre Lübnan deniz sınırına komşu olan blok 1, 2 bin 250 kilometrekarelik alandan oluşuyor.
Anlaşma, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren başlayan 48 aylık bir keşif dönemini ve 25 artı 5 yıllık geliştirme dönemini içeriyor. Gerek duyulması halinde keşif süresi 36 ay daha uzatılabilecek ve şirket, bu süreçteki tüm faaliyetleri için en az 13 milyon dolar harcayacak. Petrol veya doğal gaz bulunması durumunda ise paylaşım, petrol fiyatları ve üretilen miktarına göre belirlenecek.
Ayrıca rejimin resmi yayın organlarından Al-Savra gazetesi de 16 Mart'ta yayımladığı haberinde, East Med Amrit'in Tartus'un kuzeyi ile Güney Banyas arasında kalan 2 bin 190 kilometrekarelik blok 2'de üç boyutlu sismik araştırma çalışmalarına başlandığını bildirmişti.
Beşşar Esed rejimi, şu an East Med Amrit'i yetkilendirdiği bölgenin ruhsatını 2013'te 100 milyon dolar karşılığında Panama menşeli petrol ve gaz arama şirketi Soyuzneftegaz'a vermişti.
Kremlin ile yakın bağları olduğu bilinen şirketin sahibi Yuri Şafranik, 2015'te Suriye'deki riskler sebebiyle çalışmalarını durdurmak zorunda kaldıklarını ancak başka bir Rus şirketinin bölgede çalışmaya devam edeceğini bildirmişti.
Kontrat kapsamında rejim de 2017'de yayımladığı bir kararla, aynı bölgede East Med Amrit adlı yeni bir şirketle anlaşmaya vardığını duyurdu.
Öte yandan, Suriye rejimi Ekim 2019'da blok 1, 2 ve 3 için hidrokarbon arama ruhsatını, Rus güvenlik şirketi Wagner'in başındaki iş adamı Yevgeniy Prigozhin ile bağlantısı olduğu iddia edilen Mercury ve Velada enerji şirketlerine vermişti.
Rejim, duyurduğu son anlaşmayla blok 1'in ruhsatını Capital Limited şirketine devretti.
ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlık Kontrol Ofisi, 9 Kasım 2020'de Esed rejiminin petrol üretim ağına destek sağlayan kişi ve kuruluşlara yaptırım uygulanacağını açıklamıştı.
ABD'de 17 Haziran 2020'de yürürlüğe giren "Sezar Suriye Sivil Koruma Yasası"na göre, rejimin petrol üretimini geliştirmesine yardımcı olan, rejimle ticari ilişkide bulunan kişi ve kuruluşlara yaptırım uygulanıyor.
"Rusya, enerjide ağırlığı korumak için Suriye üzerinden Doğu Akdeniz'e yöneliyor"
Washington merkezli Orta Doğu Enstitüsü Enerji Uzmanı Rauf Mammadov, AA muhabirine, Rusya'nın enerji ticaretinde ağırlığı korumak için Suriye üzerinden Doğu Akdeniz'de yöneldiğini söyledi.
Mammadov, Rusya'nın sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) devi Novatek'in, Lübnan MEB'inin 4. ve 9. bloklarında Fransız Total ve İtalyan ENI ile çalıştığını, ayrıca Rus petrol şirketi Rosneft'in de Mısır'ın Zohr gaz sahasında yüzde 30 hisseye sahip olduğunu anımsatarak, ticari nakliyede Türkiye ve Karadeniz'e olan bağımlılığını kırmak isteyen Rusya için Doğu Akdeniz'in kritik öneme sahip olduğunu söyledi.
Rusya'nın bölgede faaliyetlerini artırmasının ekonomik sebepleri olduğuna dikkati çeken Mammadov, "Öncelikle Avrupa pazarına yakınlığı açısından kritik olan Doğu Akdeniz havzası Rusya'nın büyüyen kaynaklarını pazarlama açısından önemli. Jeopolitik çerçeveden bakarsak, petrol ve doğal gaz arama yarışında olan kıyı devletleri arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle Moskova, kilit rolünü korumak istiyor." diye konuştu.
Mammadov, Rusya'nın Doğu Akdeniz'de güçlenen varlığının zaten "karmaşık" olan Rusya-Türkiye ilişkilerini daha da zora sokabileceğine işaret ederek, "Ankara ve Moskova fikir ayrılıklarının ilişkilerini etkilemesine şimdiye kadar izin vermeseler de Rusya'nın bölgeye müdahalesi iki ülke arasındaki ayrılıkları artıracak." değerlendirmesinde bulundu.
Beşşar Esed rejiminin Doğu Akdeniz'de petrol ve gaz aramaları için yetkilendirdiği iki Rus enerji şirketi hakkında çok kısıtlı bilgiye ulaşılabildiğini belirten Mammadov, "Daha önceki şirketlerin ruhsatlandırıldığı bölgenin yeri ve büyüklüğü East Med Amrit ve Capital Limited şirketlerinin görevlendirildiği yerle birebir örtüşüyor. Rusya çalıştığı bölgede, olası ABD yaptırımlardan kaçınmak için büyük şirketlerin isimlerini gizleme yöntemi kullanıyor." dedi.
Lübnan'ın MEB'i, Suriye'nin blok 1 parseli ile kesişiyor
Doğal Kaynak Yönetimi Enstitüsü Ortadoğu ve Kuzey Afrika Direktörü Laury Haytayan da Lübnan'ın Birleşmiş Milletler'e (BM) bildirdiği MEB sınırlarının, Capital Limited'in çalışma yapacağı blok 1 parseli ile kesiştiğini belirtti.
Rusya'nın söz konusu ihtilaflı bölgede faaliyet göstermesinin Beyrut'u yakından ilgilendireceğini ifade eden Haytayan, "Rus şirketlerin Lübnan offshore sınırlarına yakın yerde arama çalışmaları yapması Lübnan için bir fırsat olarak görülebilir. Lübnan, Suriye ile arasındaki sınır anlaşmazlıklarının çözülmesi ve ülkeler arasında ortak arama çalışmalarının başlaması için Rusya'yı araç olarak değerlendirmek ister." diye konuştu.
Haytayan, Rusya'nın faaliyet gösterdiği bölgede büyük bir rezerv bulması durumunda, ittifakların yeniden şekilleneceğini ifade ederek, "Atılan bu imzalar, Rusya güdümlü bir düzenin yakın zamanda Suriye'de kurulacağının habercisi olabilir. Çünkü savaş sonrası dönemde ülkenin inşası için petrol ve gaz gelirlerine ihtiyaç olacak. Ayrıca Suriye'nin Doğu Akdeniz'deki pozisyonu, katılacağı bölgesel ittifaklara ve ülkenin geleceğine bağlı olarak şekillenecek." ifadelerini kullandı.