Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla. Yüce Allah’a hamd Resulüne selam olsun. Resul kavramıyla ilgili yazı serimizin bu yazısında da, Nebi ve Resul ile ilgili iddiaları değerlendirmeye devam edeceğiz. Yazımıza başlamadan önce bu kavram ile ilgili önceki yazımızda yer verip kritik ettiğimiz iddiaları hatırlayalım. Kritik etmeye çalıştığımız iddialar şunlardı;
1-) Resul ve Nebi sözcükleri farklı olduğundan, aralarında bir fark olmalıdır. Zira Allah boş yere farklı sözcükler kullanmaz.
2-) Nebi Allah’tan haber getiren zat anlamında kullanılmakta ve nübüvveti ifade etmekte, Resul Allah’tan gelen haberi ileten elçi anlamında kullanılmakta ve risaleti ifade etmektedir.
3-)Her Resul Nebidir, ama her Nebi Resul değildir.
4-)Resul kavramı kitap verilen elçi, Nebi ise kitap verilmeyen elçidir.
5-)Resul Allah’ın vahyini ileten kişi durumunda olduğu için, Resule itaat emredilmekte, fakat Nebiye itaat emredilmemektedir. Zira Nebi’lik salt Resullükle sınırlı değil, ayrıca insani zaafları da içermektedir. Bu nedenle eleştiri ve düzeltmelerde Nebi ifadesi kullanılarak yapıldığını görmekteyiz.
6-)Nebi’lik sona ermiş ama Resullük devam etmektedir.
7-) Kur’an’da kullanılan Resul ve Nebi kavramları ciddi farklılıklar içerdiklerinden onları birbirlerinin yerine kullanmak ciddi bir yanlış olduğu gibi, onların yerine peygamber ve elçi gibi kavramları kullanmak da büyük bir hatadır.
Önceki yazımızda dördüncü iddiaya kadarki bölümü değerlendirmiş ve beşinci iddiaya gelmiştik. Şimdi de yüce Rabbimizden yardım dileyerek, beşinci iddiayı kritik edelim;
5-) (İddia şuydu;) Resul Allah’ın vahyini ileten kişi durumunda olduğu için, Resule itaat emredilmekte, fakat Nebiye itaat emredilmemektedir. Zira Resullük sadece Allah’ın elçiliği ile sınırlıyken, Nebi’lik pozisyonu, salt Resullükle sınırlı değildir. Nebi’lik ayrıca insani pozisyonları da içermektedir. Bu nedenle yapılan eleştiriler ve düzeltmelerde Resul değil, Nebi ifadesi kullanılmaktadır.
Yukarıya aldığımız tespitin eksik ve yanlış olduğu görüşündeyiz. Çünkü;
a-) Allahtan haber alan bir Nebi’nin, aldığı bu haberi muhataplarına iletme yükümlülüğünün olmaması veya bu haberleri/vahiyleri iletmemesi asla mümkün değildir. Nitekim Nebi ifadesinin geçtiği ve Nebi’nin muhatap alındığı bazı ayetlerde bu iletme sorumluluğunun ortaya konulduğunu görebiliyoruz:
“Ey Nebi! Hanımlarına, kızlarına ve Müminlerin kadınlarına de ki: (dışarı çıkacakları zaman) bedenlerini örtecek elbiselerini giysinler. Bu, onların tanınıp incitilmemelerine daha uygundur. Şüphesiz Allah çok bağışlayıcıdır, çok merhamet edicidir.” 1
“Ey Nebi! Elinizdeki esirlere de ki: Eğer Allah, kalplerinizde (iman, ihlâs, iyi niyet gibi) bir hayır (olduğunu) bilirse, sizden alınan fidyeden daha hayırlısını size verir ve sizi bağışlar. Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.”2
“İnsanlar (başlangıçta) tek bir ümmetti. Allah, müjdeciler ve uyarıcılar olarak Nebiler gönderdi. “Allah'ın kendisine kitap, hikmet ve Nübüvvet (peygamberlik) verdiği bir kimsenin, insanlara ‘Allah'ı bırakıp bana kul olun!’ demesi mümkün değildir. Aksine ‘İlâhî kelâmı derinliğine öğrenip onu başkalarına da öğreterek Rabbani şahsiyetler olun!’ der. O, melekleri ve peygamberleri Rabler edinmenizi emretmez. Siz, Müslüman olduktan sonra, size küfrü mü emredecek?” 3
“Ey Nebi muhakkak ki biz seni bir şahit, bir müjdeci ve bir uyarıcı olarak gönderdik.”4
Sadece bu ayetlerden de anlaşılabilir ki, Nebi olma vahyi iletmeyi de içeriyor. Dolayısıyla tebliğ konusunda Resul’den farklı bir durumlarının söz konusu olmadığı açıktır. Resul ve Nebi arasında ciddi bir fark gören bazı kardeşlerimiz Resul, salt Allah’ın indirdiklerini aktarıyor diyorlar. Bu tespit doğal olarak akla şu soruları getiriyor; yüce Allah’ın şahit, müjdeci ve uyarıcı olarak gönderdiği Nebileri, haşa vahyi aktarmıyorlar mı? Ya da vahyi aktarırlarken veya sonrasında hevalarından bir şeyler mi ekliyorlar? Haşa, Nebiler asla böyle bir şey yapmazlar. Şüphesiz onlarda vahyi en güzel bir şekilde alıyor, anlıyor, iman ediyor, yaşıyor ve yaşadıkları şeylere davet ediyorlar. Tıpkı Resul unvanı ile yaptıkları gibi.
b-) Yanlış iddianın aksine, Resullere olduğu gibi, Nebilere de itaat emredilmiştir.
Nebilere kitap verilmiş ve onlara indirilen vahyin somut ve görünen canlı örnekleri olmaları emredilmiştir. Ayrıca bu örneklikle beraber buna davet etme, bu davete uyanları müjdeleme, itaatten yüz çevirenleri de korkutarak uyarma sorumluluğu verilmiştir.5 Dolayısıyla yüce Allah’ın, bu görevi verdiği Nebisine itaati emretmemesi mümkün değildir. Konuyla ilgili ayeti kerimelere bakalım:
Uhud savaşı sırasında, Nebi (as.) öldü diye şayia çıkınca birçok sahabe kaçmış, hatta bazıları Medine’ye kadar gitmişlerdi. Yüce rabbimiz “(Hazreti) Muhammed (a.s.) ancak bir Resuldür. Ondan önce birçok resuller gelip geçmiştir. Şimdi o ölür veya öldürülürse siz ardınıza dönüverecek misiniz (dininizden dönecek veya savaştan kaçacak mısınız?) Kim (böyle) geri dönerse (bilsin ki), Allah'a hiçbir şekilde zarar veremez (kendisine zarar verir). Allah, şükredenlere karşılığını verecektir.”6 Diye buyurarak onları uyarmakta ve geçmişte Nebilerine tabi olarak savaşanları ve zorluklara karşı sabredenleri onlara örnek göstermektedir:
“Nice Nebilerle birlikte birçok kendisini Allah’a adayanlar da savaşa girdiler de, Allah yolunda kendilerine isabet eden (güçlük ve mihnet)den dolayı ne gevşeklik gösterdiler, ne boyun eğdiler. Allah, sabredenleri sever.”7
Görüldüğü gibi, ayetlerde Müminlerin itaatsizlikleri eleştirilmekte ve daha önce gönderilen Nebilere uyanlar övülmektedir. Ayrıca bu ayetlerde dikkat çeken bir hususta, Hz. Muhammed’in ancak bir Resul olduğuna dikkat çekildikten sonra (3/144.), geçmişte kendilerini Allah’a adayanların Nebileri ile birlikte sabrettiklerine vurgu yapılmaktadır. (3/146.) Bu ayette de yüce Rabbimizin Resul ve Nebi’yi aynı anlamda kullandığına şahitlik etmekteyiz.
“Onlar, yanlarındaki Tevrat’ta ve İncil’de yazılı buldukları Resule, o ümmî Nebiye uyan kimselerdir. O, onlara iyiliği emreder, onları kötülükten alıkoyar. Onlara iyi ve temiz şeyleri helâl, kötü ve pis şeyleri haram kılar. Üzerlerindeki ağır yükleri ve zincirleri kaldırır. Ona iman edenler, ona saygı gösterenler, ona yardım edenler ve ona indirilen nura (Kur’an’a) uyanlar var ya, işte onlar kurtuluşa erenlerdir.”8
Bu ayetten de, Resul ve Nebi’nin aynı anlamda kullanıldığını, Resul gibi, Nebiye uymanın da övüldüğünü, Resul ve Nebi’nin iyiliği emir ve kötülüğü nehiy ettiğini, temiz şeyleri helal, kötü ve pis şeyleri de haram kıldığını görebiliyoruz. Bunları gerçekleştiren Nebiye, itaatin emredilmemesinin mümkün olmayacağı açıktır.
“ (Münafıkların) İçlerinden bir grup da, “Ey Yesrib (Medine) halkı! Tutunacak bir yeriniz kalmadı, geri dönünüz” demişti. Onlardan başka bir grup da Nebi’den, “Evlerimiz korumasız kaldı” diyerek izin istiyordu. Oysa evleri korumasız değildi. Sadece kaçmak istiyorlardı. Eğer Medine'nin etrafından üzerlerine saldırılsa, sonra da kendilerinden dinlerinden dönmeleri istense, çok azı hariç hemen dinlerinden dönerlerdi. Hâlbuki onlar, daha önce geri dönüp kaçmayacaklarına dair Allah'a söz vermişlerdi. Allah'a verilen sözün hesabı mutlaka sorulacaktır.”9
“Ey Nebi! Mümin kadınlar, Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek, elleriyle ayakları arasında bir iftira uydurup getirmemek, hiçbir iyi işte sana karşı gelmemek konusunda sana biat etmek üzere geldikleri zaman, biatlarını kabul et ve onlar için Allah’tan bağışlama dile. Şüphesiz Allah, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.”10
Sonuç olarak yukarıya aldığımız sınırlı ayetlerden de, Nebi’lere itaatin emredilmediğine dönük iddianın yanlış olduğunu rahatlıkla anlayabilmekteyiz. Dolayısıyla Resulle Nebi arasında itaat konusunda bir farkın olmadığını söyleyebiliriz.
c-) Kur’an’da Nebiler, makam olarak Resullerden daha düşük gösterilmemiş, sadece nebiler de eleştirilmemiştir. Diğer yandan Nebiler, Kur’an’da ciddi bir şekilde övülmüş ve makamlarının normal insanlardan çok daha yüce olduğunun altı çizilmiştir.
Peygambere ufak tefek uyarılarda bulunulan ayetlerde, nebi ifadesinin daha çok geçtiği doğru bir tespittir. Ancak bundan Resul ifadesinin geçtiği yerlerde böylesine bir uyarının hiç geçmediği gibi bir anlam çıkarmak ve Nebi’nin konumunu, Resulün konumundan düşük görmek ve göstermek te yanlış olacaktır. Nitekim Ahzab suresinin 36---40. Ayetlerinde Resul ve Nebi ifadesi aynı anlamda beraber kullanılmakta ve ayırım yapılmadan Resul ve Nebi olan Hz. Muhammed’in sınırlı eksikliklerine işaret edilerek düzeltilmektedir.
“Allah ve Resulü, bir işe hükmettiği zaman, mümin bir erkek ve mümin bir kadın için o işte kendi isteklerine göre seçme hakkı yoktur. Kim Allah'a ve Resul’üne isyan ederse, artık gerçekten o, apaçık bir sapıklıkla sapmıştır. Hani sen, Allah'ın kendisine nimet verdiği ve senin de kendisine nimet verdiğin kişiye: 'Eşini yanında tut ve Allah'tan sakın' diyordun; insanlardan çekinerek Allah'ın açığa vuracağı şeyi kendi nefsinde saklı tutuyordun; oysa Allah, kendisinden çekinmene çok daha layıktı. Artık Zeyd, ondan ilişkisini kesince, biz onu seninle evlendirdik ki böylelikle evlatlıklarının kendilerinden ilişkilerini kestikleri (kadınları boşadıkları) zaman, onlarla evlenme konusunda müminler üzerine bir güçlük olmasın. Allah'ın emri yerine getirilmiştir. Allah'ın kendisine farz kıldığı bir şey(i yerine getirme)de Nebi üzerine hiç bir güçlük yoktur. (Bu,) Daha önce gelip geçen (ümmet)lerde Allah'ın bir sünnetidir. Allah'ın emri takdir edilmiş bir kaderdir. Ki onlar Allah'ın risaletini tebliğ eden (Resul)ler, O'ndan içleri titreyerek-korkanlar ve Allah'ın dışında hiç kimseden korkmayanlardır. Hesap görücü olarak Allah yeter. Muhammed, sizin erkeklerinizden hiç birinin babası değildir; ancak o, Allah'ın Resulü ve Nebilerin sonuncusudur. Allah her şeyi bilendir.”11
Görüldüğü gibi ayetlerde Nebi- Resul ayırımı yapılmadan hem farklı konumlarından bahsedilmekte, hem de insani boyutlarından kaynaklanan ufak tefek zaaflarına dikkat çekilmektedir.
Diğer yandan Nebi ifadesinin geçtiği yerlerde, Nebiler, insani boyutları nedeniyle sadece eleştirilmemekte, aynı zamanda, Nebiler, övülerek yüceltilmekte, makamlarının büyüklüğüne dikkat çekilmekte ve Müminlerden de Nebilerin konumlarına uygun davranmaları da istenilmektedir:
“Nebi, müminlere kendi nefislerinden önce gelir. O'nun hanımları da onların analarıdır.”12
“Ey Nebi! Biz seni bir şahit, bir müjdeleyici, bir uyarıcı; Allah’ın izniyle kendi yoluna çağıran bir davetçi ve aydınlatıcı bir kandil olarak gönderdik.”13 “Muhammed, sizin adamlarınızdan hiçbirinin babası değildir. Ama (O), Allah'ın Resulü ve Nebilerin sonuncusudur. Allah her şeyi hakkiyle bilendir.”14 “Ey iman edenler! Seslerinizi Nebi'nin sesinden fazla yükseltmeyin. Birbirinize bağırdığınız gibi, Resul'e yüksek sesle bağırmayın. Öyle yaparsanız, siz farkına varmadan amelleriniz boşa gider.”15
Biz ona (oğlu İsmail'den sonra) İshak'ı da, (torunu) Yakub'u da bahşettik. Onun soyundan gelenlere peygamberlik ve kitap verdik. Dünyada ona mükâfatını da verdik. Şüphesiz o, ahirette de iyi kimselerdendir.”16 “Allah'ın kendisine kitap, hikmet ve Nübüvvet (peygamberlik) verdiği bir kimsenin, insanlara “Allah'ı bırakıp bana kul olun!” demesi mümkün değildir. Aksine “İlâhî kelâmı derinliğine öğrenip onu başkalarına da öğreterek Rabbani şahsiyetler olun!” der.”17 “Onlar kendilerine kitap, hikmet ve Nübüvvet (peygamberlik) verdiğimiz kimselerdir. Eğer şu (inanmayan)lar bunları tanımayıp inkâr ederlerse, (bilsinler ki biz) yerlerine inkâr etmeyen bir topluluk getiririz.” 18
“Nebiler sadece dünyada değil, ayrıca ahirette de en övgüye layık makamlarda gösterilmektedirler: “Ve Kitap ortaya konulduğunda, Nebiler ve şahitler getirildiğinde''19
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz; ayetlerde de net olarak görüldüğü gibi, Nebilerin konumu, Resullerin konumundan daha düşük/farklı olarak tanıtılmamakta ve birçok yerde makamlarının yüceliğine açıkça işaret edilmektedir.
d-) Resullerin/Nebilerin insani boyutlarından kaynaklanan farklı durumlarını, Resul –Nebi ayırımı üzerinden değil, Beşer- Resul veya dini ve dini olmayan diye ayırmak daha doğru ve daha anlaşılır olacaktır. (Zira Kur’an ufak farklılıklarla beraber, Resul ve Nebi kavramlarını aynı anlamda kullanmaktadır.)
Sözgelimi, Resul (as.)’ün yemelerini, içmelerini, giyinmelerini, adetlerini, savaşlardaki stratejilerini, tarım, tıp, bürokrasi alanlarındaki uygulamalarını beşeri veya dini olmayan uygulamalar olarak görmek, İnanç, ibadet ve helal- haram gibi din adına yapılan bildirimleri ise Resul/Nebi olarak yaptığı bildirimler ve uygulamalar olarak değerlendirmek daha isabetli olacaktır. (Daha geniş bir bilgi için bakınız: https://www.haksozhaber.net/kurana-gore-resul-kavraminin-anlami-ve-beser-olmaktan-kaynaklanan-dogal-ozellikleri-33691yy.htm)
..................................................................
Şimdi de Resul ve Nebi ile ilgili altıncı iddiayı değerlendirelim:
6-) (Bu iddiaya göre;) Nebi’lik sona ermiş ama Resullük devam etmektedir.
Bu iddianın da çok yanlış olduğu, tartışılamayacak kadar açıktır. Bu iddianın niye yanlış olduğunu birkaç maddede ifade edebiliriz:
a-) Bizzat Kur’an’ı Kerim, Hz. Muhammed’in son elçi olduğunu beyan buyurmuştur: “Allah'ın kendisine farz kıldığı bir şey(i yerine getirme)de Nebi üzerine hiç bir güçlük yoktur. (Bu,) Daha önce gelip geçen (ümmet)lerde Allah'ın bir sünnetidir. Allah'ın emri takdir edilmiş bir kaderdir. Ki onlar Allah'ın risaletini tebliğ eden (Resul)ler, O'ndan içleri titreyerek-korkanlar ve Allah'ın dışında hiç kimseden korkmayanlardır. Hesap görücü olarak Allah yeter. Muhammed, sizin erkeklerinizden hiç birinin babası değildir; ancak o, Allah'ın Resulü ve Nebilerin sonuncusudur. Allah her şeyi bilendir.” 20
Ayrıca imam Buhari’nin de aktardığı şu sahih hadiste, Hz. Muhammed’in son peygamber olduğunu teyit etmektedir; "Benimle benden önceki diğer peygamberlerin durumu mükemmel ve güzel bir ev yapan fakat sadece köşelerinin birinde bir kerpiçlik yeri boş bırakan bir adama benzer. Halk, evi hayran hayran dolaşmaya başlar ve o eksikliği görüp 'Bu boşluğa bir kerpiç konulmayacak mı?' der. İşte ben bu kerpicim, ben peygamberlerin sonuncusuyum."21
b-)Kur’an’ı Kerim’den, bundan önce gönderilen Peygamberlerin sınırlı bir zaman ve sınırlı insanlar için gönderildiği açıkça anlaşılırken, Hz. Muhammed’in tüm insanlar için gönderildiğini bizzat Kur’an’ı Kerim, açıkça ilan etmektedir: “Biz, seni ancak bütün insanlara müjdeleyici ve uyarıcı olarak gönderdik. Fakat insanların çoğu bilmezler.” 22
c-) Elçilerin yeniden gönderiliş nedenlerinden birisi de kendilerine gönderilen kitapların tahrif edilmesidir. Nitekim Hz. Muhammet’ten önce gönderilen peygamberlerin kitaplarının tahrif edildiğini, bizzat Kur’an’ı Kerim bize haber vermektedir. Diğer yandan aynı şekilde Kur’an’ı Kerim, Hz. Muhammed’e gönderilen kitabın, bizzat yüce Allah tarafından indirildiğini, yine onun tarafından korunduğunu ve ilerde de korunacağını da bize açıkça haber vermektedir: “Kur'an'ı şüphesiz biz indirdik. O'nu koruyacak olan da şüphesiz biziz.”23
Dolayısıyla, Hz. Muhammed’in son elçi oluşu, tüm insanlara gönderilişi, kendisiyle gönderildiği Kitabın tamamen, çok temel meselelerdeki sünnetlerin de (namaz, hac, oruç, başörtü tesettürü, ezan ve benzerleri gibi.) mütevatir sünnet (on binlerin pratikte uygulayarak aktarması) yoluyla korunması da, elçinin gönderilmesinin gerekmediğini ortaya koymaktadır.
d-) Diğer yandan Hz. Muhammed’in son elçi olduğunun ve ondan sonra Resul/Nebi’in gelmeyeceğinin en büyük delillerinden birisi de, Hz. peygamberin zamanından başlayarak her devirde yüzbinlerce Müslüman’ın Hz. Muhammed’in son elçi olduğunun üzerinde ittifak etmeleri ve ittifak ettikleri bu hususu her devirde yüzbinlerce Müslümanın tam bir ittifak içinde bize aktarmalarıdır. (İslami literatürde, buna mütevatir haber denmektedir. Nitekim Hz. Muhammed’in Mekke’de doğduğu, Medine’ye hicret ettiği, Bedir, uhud, Hendek savaşlarının olduğu gibi haberler de, bize mütevatir haberler olarak gelmişlerdir. Dolayısıyla bu haberlerden şüphe etmemek aklın da zorunlu bir gereğidir.)
Dolayısıyla “Nebi’lik sona ermiş ama Resullük devam etmektedir.” iddiasının kabul edilemeyecek bir iddia olduğu açıktır. (Ayrıca şu da bilinmelidir ki; “Yüce Allah rahmet etmeyi kendisine yasa edinmiştir''24 Bu nedenle, ayetten de net olarak anlaşılacağı gibi, Hz. Muhammet’ten sonra Resul/Nebi göndermek Müslümanların ve insanlığın hayrına olsaydı, yüce Allah, elbette insanlığı bu rahmetinden mahrum etmeyecekti. Nitekim varsayalım ki yüce Allah yeni bir elçi göndermiş olsun ve bu elçi mesajını bugün Müslüman olanların sayısı kadar insana da duyurabilmiş olsun. Sizce bir milyar yedi yüz milyon Müslüman’ın kaçta kaçı, bugünkü parçalanmışlık ve kötü koşullar içinde Allah Resulüne tabi olurdu. Hâlbuki bugün en azından teoride, bir milyar yedi yüz milyon insan, Kur’an’ı Kerim’i kutsal kitabı olarak görmekte ve ona tabi olması gerektiğini de ilke olarak kabul etmektedir. Bu durumun ise, insanlar için (potansiyel olarak) büyük bir kurtuluş imkânını barındırdığı açıktır. Şüphesiz ki yüce Allah’ın yeni bir elçi göndermemesinin sayısız hikmeti olabilir ve bunların tümünü bilmemiz de mümkün değildir. Ama bilmemiz gerekir ki, kolaylaştırmayı ve iyilik yapmayı kendisine temel bir yasaya dönüştüren yüce zat, eğer bugün Resul/Nebi göndermiyorsa, bunun tek sebebi bugünkü şartlarda Resul göndermesinin insanlık için kolaylık değil, zorluk oluşturma ihtimali olabilir.
Ayrıca buraya kadar “Nebi’lik sona ermiş ama Resullük devam etmektedir” iddiasını değerlendirirken, yukarıda da söylediğimiz gibi buradaki Resul ifadesini kavramsal anlamda ele aldığımızı da tekrar hatırlatalım. Zira açıktır ki, Resulün sözlük anlamında devam ettiğini söylemenin tartışılacak bir tarafı yoktur. Nitekim biz de Resul kavramının Kur’an’da sözlük anlamıyla da kullanıldığını baştan zaten kabul etmiş ve bu gerçeği yazımızın en başında da açıkça ifade etmiştik. Ayrıca bizzat Hz. peygamberin de (sözlük anlamıyla) resuller/elçiler gönderdiğini, kendisine de diğer şehir ve ülkelerden elçiler/Resuller geldiğini de hatırlayalım. Hatta asrı saadette, kabile heyetlerinin çoğunun Hicri 9. yılında geldiği için, siyer kaynaklarında, hicri 9. yıla heyetler/elçiler yılı adı verilmiştir. 25
Dolayısıyla buradaki Resul/elçi ifadesini, sözlük anlamında kullanmadığımız açıktır. (Bu izahı yapmamızın sebebi, maalesef bazı âlimlerin bile, Resul ifadesini, Peygamberliğin müzakere edildiği zeminlerde, sözlük anlamıyla kullanma hatasına düşmeleridir. Hatta aynı sıkıntının tüm kavramlar için de söz konusu olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin, müteşabih kavramını izah eden bazı âlimler, Kur’an’ın tümü bir açıdan müteşabih, diğer açıdan muhkemdir diyebilmektedirler. Yanı sıra Kur’an’da ki müteşabih kelimelerinin geçtiği ayetleri (sözlük veya kavram anlamında kullanıldığını ayırt etmeden) delil olarak sunabilmektedirler. Yahut Allah yolunda savaş anlamında kavramsallaşmış cihat kavramını, sözlük anlamı olan gayret göstermek/mücadele etmek anlamında kullanabilmektedirler. Bu ise meselelerin ilmi olarak müzakeresini zorlaştırmaktadır. )
Şimdi de Resul/Nebi ile ilgili yedinci iddiayı değerlendirelim;
7-) (Bu iddiaya göre;) Kur’an’da kullanılan Resul ve Nebi kavramları ciddi farklılıklar içerdiklerinden onları birbirlerinin yerine kullanmak ciddi bir yanlış olduğu gibi, onların yerine peygamber ve elçi gibi kavramları kullanmak da büyük bir hatadır.
Bu iddiaya katılamayacağımız açıktır. Zira şimdiye kadar yaptığımız değerlendirmelerde Resul ve Nebi arasında ciddi bir farkın olmadığını, ayrıca Kur’an’ın bazı ayetlerinde elçilerin tümü için Nebi, bazı ayetlerde ise elçilerin tümü için Resul ifadesinin kullanıldığını da gördük. Ayrıca elçilerin en önemli özelliği olan şahitlik, müjdecilik ve uyarıcılığın, bazen Nebi, bazen Resulün temel görevi olarak zikredildiğini ve aralarında ciddi bir ayırım yapılmadığını da tespit ettik. Dolayısıyla Resul ve Nebi kavramlarını birbirinin yerine kullanmamak için ciddi bir neden bulamadığımızı rahatlıkla söyleyebiliriz.
Aynı şekilde, Peygamber ve elçi kelimelerinin kullanımlarının sorun oluşturduğu fikrine de katılamıyoruz. Bildiğimiz gibi, Peygamber kelimesi farsça olup sözlükte “haber getiren” demektir. Bu kelime erken dönemden beri Türkçeye geçip yerleşmiştir ve Allahtan haber getiren anlamında kullanılmaktadır. Nitekim Türk Dil Kurumu sözlüğünde, peygamber kelimesi için, şunlar zikredilmektedir; İnsanlara Tanrı'nın buyruklarını bildiren, onları Tanrı yoluna, dine çağıran kimse, yalvaç, yalavaç, elçi.26 Bu nedenle peygamber kelimesinin kullanılması sırasında bir anlam kaybı veya zihinde bir karışıklığın oluştuğunu söyleyemeyiz. Aynı şey “elçi“ kelimesi için de geçerlidir. Nitekim TDK ’ya göre elçi kelimesi; 1-) Bir devleti başka bir devlet katında temsil eden kimse, sefir. 2-) Bir uzlaşma sağlamak veya iş bitirmek için birinin yanına gönderilen kimse. 3-) Peygamber, anlamlarına gelmektedir.27 Dikkat edilirse, elçi kelimesinin anlamları, Arapçadaki Resul kelimesinin, sözlük ve kavram anlamıyla birebir uyuşmaktadır. Dolayısıyla bize göre elçi kelimesini kavram anlamıyla (Allah’ın Resulü anlamında) kullanmanın hiçbir mahzuru yoktur. Kaldı ki Kur’an’ın, o günkü toplumun dili olan Arapça ’ya sonradan giren ve genel kabul gören kelimeleri kullanması da bizim tezimizi güçlendirmektedir. Diğer yandan bizzat Yüce Allah’ın da resul kelimesini Kur’an’da, herhangi bir elçi anlamında da, Allah’ın elçisi anlamında da kullanması da, yukarıdaki iddiamızın isabetli olduğunun başka bir delilidir. Ayrıca Kur’an’ı Kerimde de Allah’ın elçisi anlamında, sadece Resul ve Nebi kelimesi de kullanılmamaktadır. Zaman zaman bazı yerlerde ‘Mürselin’, (otuz üç yerde) bazı yerlerde de (üç kez) ‘Daiyellah’ (Allah’a çağıran veya Allah’ın davetçisi) ifadesi de kullanılmaktadır.28 Dolayısıyla Kur’an’ı doğru anlamak için, tercümelerde Arapça kavramaların tümünü kullanmayı şart koşmak, Resul ve Nebi kavramları gibi.) abartılı bir tutum olacaktır.
Sözlerimizin sonu yücelerin yücesi olan Allah’a hamdtir. Bütün eksikliklerden münezzeh ve bütün yüceliklerin kendisinde toplandığı rabbimize, görüşlerimizden isabet ettiklerimiz için şükür eder, yanılgılarımız için de bağışlanmayı talep ederiz. Şüphesiz ki her şeyi doğru bilen sadece yüce Allah’tır.
---------------Dipnot------------------------------------
1- 33/59
2- 8/70.
3- 3/79,80.
4- 33/45.
5- 33/45.
6- 3/144.
7- 3/146.
8- 7/157.
9- 33/13---15.
10- 60/12.
11- 33/36---40
12- 33/6.
13- 33/45
14- 33/40.
15- 49/1,2.
16- 29/27.
17- 3/79.
18- 6/89
19- 39/69.
20- 33/38---40.
21- Buhari, Menakıp 18. Müslim, Fedail 21.
22- 34/28.
23- 13/9.
24- 6/12.
25- TDV İslâm Ansiklopedisi, C.36. S. 520-521
26- Tdk.gov.tr sozluk.gov.tr (Ayrıca bak; Dr. Mehmet Doğan, Büyük Türkçe Sözlük, Peygamber Kelimesi, S.1075.)
27- Tdk.gov.tr sozluk.gov.tr
28- Muhammed Fuat Abdulbaki, el- Mü’cem, Mürselin ve Daiyellah başlıkları.