Rusya'nın Ukrayna'ya olan işgali 26. günde devam ediyor. Dünyadaki en büyük ve güçlü orduya sahip olan Rusya, buna rağmen Ukrayna'da bugüne kadar ki istediği ilerleyişi sağlayamadı. Batılı birçok askeri uzman, Rusya'nın sahadaki performansı karşısında şaşkınlığını saklayamıyor.
Sahadaki ilerleyişin yavaşlığı, bazı askeri uzmanların "Rusya kayıplarının üstesinden gelebilecek mi?" sorusunu sormasına neden oldu. Bu hafta BBC'ye konuşan üst düzey bir NATO askeri görevlisi, "Rusya açıkçası hedeflerine ulaşamadı, muhtemelen nihayetinde de ulaşamayacak" dedi.
BBC'nin haberine göre, yanlış giden neydi? Batılı üst düzey ordu ve istihbarat yetkililerine, Rusya'nın hataları soruldu. Yetkililer, BBC Savunma Muhabiri Jonathan Beale için değerlendirdi.
KARŞISINDAKİ GÜCÜ HAFİFE ALMASI
Rusya'nın ilk hatası Ukrayna'nın çok daha küçük olan ordusunun savunma kapasitesini hafife almak oldu. Rusya, yıllık savunma bütçesine 60 milyar dolar ayırırken Ukrayna 4 milyar dolar ayırıyor. Bu da Rusyulaa'nın karşısındaki gücü hafife almasına yol açtı.
Rusya, tıpkı diğer birçok güçlü orduya sahip ülke gibi, kendi askeri gücünü de gözünde fazla büyütmüş olabilir. Devlet Başkanı Vladimir Putin uzunca bir süredir Rusya ordusunun modernizasyon programı için hırsla çalışıyor ve bu çalışmaların karşılığında ordusunun gerçekte olduğundan çok daha fazla güçlendiğini düşünmüş olabilir.
İngiltere ordusundan üst düzey bir yetkilinin verdiği bilgiye göre Rusya'nın savunma yatırımlarının büyük bir kısmı nükleer kapasitesini geliştirmek ve bu konuda deneyler yapmak için kullanılıyor. Buna hipersonik füzeler gibi yeni silahlar üretmek de dahil.
Rusya'nın Kızıl Meydan'da düzenlenen Zafer Günü Geçit Törenleri'nde sergilenen ve dünyanın en gelişmiş tankı olarak tanıtılan T-14 Armata'yı da bu savaşta henüz kullanılırken görmedik. Rusya'nın sahaya çıkardığı tankların çoğu daha eski T-72 tankları, zırhlı personel taşıyıcılar, top ve füze fırlatıcıları...
HAVADA ÜSTÜNLÜK KAZANACAĞI DÜŞÜNÜLMÜŞTÜ
İşgalin başlangıcında Rusya'nın havada çok belirgin bir avantajı vardı, sınıra gönderilen savaş uçaklarının sayısı Ukrayna'nın savaş uçaklarının üç katı kadardı. Bu sebeple birçok askeri uzman Rusya'nın havada hızlı bir üstünlük kazanacağını düşünmüştü; ancak öyle olmadı. Ukrayna'nın savaş uçaklarına karşı yürüttüğü savunma, bugüne kadar Rusya'nın manevra alanını kısıtlamaya yetecek kadar etkili olabildi.
Moskova, özel kuvvetlerinin çok hızlı ve belirleyici bir rol oynayabileceğini de öngörmüş olabilir.
UKRAYNA SALDIRIYI PÜSKÜRTTÜ
Üst düzey Batılı bir askeri yetkilinin BBC'ye verdiği bilgiye göre Rusya, Ukrayna'nın hava savunmasının 'güçsüzlüğüne' güvendiği için Spetsnatz ve VDV gibi paraşütçüler göndermenin yeterli olacağını ve bunun Ukrayna savunmasını saf dışı bırakacağını düşündü. Ancak ilk günlerde Kiev yakınlarındaki Hostomel Havalimanı'nda yapmayı planladıkları helikopterlerin yok edilmesi saldırısı geri tepti, Ukrayna savunması saldırıyı püskürttü. Bu da Rusya'nın asker, mühimmat ve destek göndermek için kullanacağı bir havalimanını ele geçirmesini önlemiş oldu.
Hostomel Havalimanı saldırısı püskürtülünce Rusya, tüm destekleri karayoluyla göndermeye başladı. Bu da belli bir trafikte ilerleyen araçların ve konvoyların Ukrayna tarafından daha kolay şekilde hedef alınmasına yol açtı. Bazı ağır silahlar bunun önüne geçmek için yoldan çıkınca çamura saplandı ve ilerleyemedi.
Bu sırada Rusya'nın kuzeyde uydular tarafından görüntülenen uzun zırhlı araç kuyruğu henüz Kiev kuşatmasına katılmadı.
En önemli ilerlemeler güneyden geldi; burada hem mühimmat hem asker sevkiyatı için tren yolları kullanılıyor.
Tüm bu gelişmeler üzerine BBC'ye konuşan İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, "Putin'in güçlerinin momentumu kaybettiğini" söylüyor:
"Takılıp kaldılar ve yavaş da olsa çok önemli kayıplar veriyorlar"
RUS ORDUSUNUN MORALİ DÜŞÜK VE YORGUNLAR
Rusya, Ukrayna'nın işgali için sınıra 190 bin asker yığdı ve bunların önemli bir kısmı da çatışma hattına gitti, yani aktif olarak savaşa katıldı. Ancak Batı'nın istihbaratına göre bu sayının yüzde 10'unu sahada kaybettiler. Rusya veya Ukrayna'nın kayıpları için güvenilir ve teyit edilmiş net bir bilgi yok ancak Ukrayna 14 bin Rus askerinin hayatını kaybettiğini iddia ediyor. ABD istihbaratı ise bu sayının yarısının doğru olabileceğini düşünüyor.
Batılı yetkililer de Rusya ordusundaki askerlerin morallerinin "çok, çok düşük olduğuna dair" işaretler olduğunu savunuyor. Bir yetkili, haftalardır Belarus'ta bekleyen askerler için "Üşüyorlar, yorgunlar ve açlar" dedi.
Rusya, kayıplarını karşılayabilmek için şimdiden ülkenin doğusundan ve Ermenistan'dan Ukrayna sınırına yeni asker takviyesi yapmaya başladı bile.
Batılı yetkililer, Suriye'den de savaşçı taşındığı ve bunların da yakında savaşa katılacağı haberleri için "büyük olasılıkla doğru" ifadelerini kullanıyor.
RUSYA'DA MÜHİMMAT EKSİK OLABİLİR
Rusya aslında çok temel alanlarda zorluklar yaşıyor. Eski bir askeri söylem vardır; "Amatörler taktik konuşurken profesyoneller lojistik çalışır." Rusya'nın bu savaşta lojistik üzerine yeterince düşünmediğine dair kanıtlar var. Zırhlı ve silahlı araç konvoyları benzin, gıda ve mühimmat eksiği yaşıyor. Bozulan araçlar terk ediliyor ve Ukrayna traktörleri tarafından çekiliyor.
Batılı yetkililer Rusya'nın bazı mühimmat eksiklerinin de olabileceğini söylüyor. Şimdiye kadar uzun menzilde 850-900 hedefe kilitli mühimmat, mesela güdümlü füzeler kullanıldı. Bunların yerini de yönlendirilmeyen silahlarla doldurmak mümkün değil.
ABD'li yetkililer, Rusya'nın bu konudaki eksiklerini gidermek için Çin'den yardım isteyebileceği uyarısında bulunuyor.
Tüm bunlara karşın Ukrayna'ya Batı ülkelerinden düzenli bir silah ve askeri mühimmat akışı var. Bu aynı zamanda morallerin de yükselmesine yol açıyor. ABD çok kısa bir süre önce 800 milyon dolarlık daha savunma desteği vereceğini açıkladı.
Daha fazla tanksavar ve uçaksavar füzesinin yanı sıra ABD'nin Switchblade isimli insansız hava aracı da vereceği biliniyor. Bu insansız hava aracına patlayıcı yüklenebiliyor ve hedefe ulaştığı noktada patlatılabiliyor.
Batılı yetkililer hâlâ Putin'in Ukrayna şehirlerini uzunca bir süre daha bombalamaya yetecek askeri gücü olduğu konusunda da uyarıda bulunuyor.
PUTİN, SALDIRILARI ARTIRABİLİR
Bir istihbarat yetkilisi de, bugüne kadarki kısmî hayal kırıklığına rağmen Putin'in vazgeçmeyeceğini ve büyük olasılıkla saldırılarını artıracağını söylüyor. "Putin Rusya'nın askeri anlamda Ukrayna'yı yenebileceğini hâlâ inanıyor." diyor.
Ukrayna ordusu bugüne kadar etkili bir savunma göstermiş olsa da, çok ciddi anlamda bir destek ve tedarik gelmediği sürece ellerindeki malzemenin hızla bitebileceği konusunda da uyarıda bulunuyor Batılı uzmanlar. Çünkü savaşın başındaki kadar olmasa da üstünlük hâlâ Rusya ordusunda.