Fransa'nın Büyük Okyanus'taki kolonisi Fransız Polinezyası'nın bağımsızlık yanlısı hükümet başkanı Moetai Brotherson, ülkenin bir diğer kolonisi olan Hint-Pasifik'teki Yeni Kaledonya'da yaklaşık 3 aydır yaşanan olayları değerlendirirken, Fransız hükümetinin bölgedeki kolonilerine karşı diplomatik yaklaşımını değiştirmesini istedi.
Radio Free Asia'nın haberine göre, Tonga'nın başkenti Nuku'alofa'da yapılan 53. Pasifik Adaları Forumu (PIF) Zirvesi'nde konuşan Fransız Polinezyası'nın bağımsızlık yanlısı hükümet başkanı Brotherson, Yeni Kaledonya'daki duruma ilişkin değerlendirmede bulundu.
Brotherson, Fransa'nın, Yeni Kaledonya, Fransız Polinezyası ve Wallis ve Futuna kolonilerinin olduğu Pasifik'teki "sömürgesizleşme süreciyle her zaman sorunu olduğunu" belirtti.
Yeni Kaledonya'da Ada'daki bağımsızlık yanlıları ile daha önce yapılan anlaşmaya aykırı olarak yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltacak bir anayasal reformu hayata geçirmeye çalışmasının huzursuzluk yaratacağı yönünde son dönemlerde Fransa'yı uyardıklarını bildiren Brotherson, "Bizi dinlemediler." dedi.
Brotherson, Fransa'nın, bu gibi bölgesel konularda "kendi diplomasisinden çok Pasifik'in sesine" kulak vermesi ve Pasifik'teki kolonilerine yönelik yaklaşımını değiştirmesi gerektiğini vurguladı.
Fransa'nın, 17 bin kilometre uzağındaki kolonisi Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlıları ile 1998'de imzaladığı anlaşmaya aykırı olarak yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltacak bir reformu hayata geçirme girişimi tepkiyle karşılanmıştı.
Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanakların aylarca süren barışçıl protestolarına rağmen Fransız hükümeti anayasal reformu hayata geçirmekte ısrarcı olmuş ve tasarının mayıs ayında Ulusal Mecliste onaylanması üzerine tepkiler büyümüştü.
Fransız yönetimi, 13 Mayıs'ta harekete geçen bağımsızlık yanlılarını bastırmak için Ada'ya 3 bine yakın güvenlik gücü sevk etmişti.
Fransız güçlerinin Ada'daki bağımsızlık yanlılarına yönelik operasyonları sürerken, 13 Mayıs’tan bu yana 11 kişi hayatını kaybetmiş, yüzlerce kişi yaralanmıştı.
BM Raportörleri, Ada’da son 3 ayda keyfi gözaltılar dahil 2 bin 235 Kanakın tutuklandığını, 500'den fazla da kaybolma vakası yaşandığını bildirdi.
Yerli halk anayasal reforma karşı
Yeni Kaledonya’nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetin söz konusu anayasal reform girişimini 1998'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı buluyor.
Anayasal değişiklik tasarısı ile hükümet, en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açıyor.
Yeni Kaledonya, 1998'de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmış ve anlaşmada yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998'den önce Ada'da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı.
Tepkiler üzerine Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransız Ulusal Meclisinden geçen ancak henüz Senatoda oylanmayan anayasal reformu askıya almış ancak geri çekmemişti.
Ada'daki Fransız seçmenlerin sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre'de kabul edilmesi gerekiyor.