Akşam Gazetesi'nden Süreyya Üstünel'e konuşan Kemal Burkay, “BDP PKK'nın etkilerinden tümüyle kurtulup özgürce politika yapamıyor. Nitekim Kürt sorununun çözümü konusunda bile muhatap olarak Öcalan'ı gösteriyor.” diyor.
Röportajın konuyla ilgili bölümlerini ilginize sunuyoruz:
DEĞİŞEMEYEN GİDER
- BDP'nin anayasa taleplerine ne diyorsunuz?
Bütün partiler yeni anayasa istiyor ama herkesin istediği aynı değil. BDP'nin talepleri içerisinde olumlu şeyler olabilir katılabileceğimiz. Henüz sürecin başındayız. Tabii yeni anayasa ne kadar demokratik olabilecek veya ne olursa demokratik olur o ayrı bir konu.
- Bütün toplumun kabulleneceği bir anayasa çıkar mı bugünkü Meclis'ten?
Toplumun değişik kesimleri değişik şeyler bekliyor yeni anayasadan. Bazıları hiçbir şey beklemiyor. Mesela CHP ve ulusalcı kesim, mevcut anayasadaki bu Kemalist ideolojik kalıpların kalmasından yana. Eğer pekiştirilmesini de istemezlerse! Oysa anayasanın ideolojik kalıplardan kurtarılması gerekiyor. Değişikliği yasaklanmış üç maddenin de değişime tabi tutulması lazım. Çünkü bu statükoyu korumak için konmuş. Türkiye toplumu eğer rüştünü ispat edecekse bu tür kalıpları aşmalı. Bu ne ölçüde yapılır bilemem. Fazla iyimser değilim. Yine de yeni anayasanın eskisinden daha iyi olacağını düşünüyorum. Bana göre Türkiye'nin demokratik bir ülke olması, Kürt sorununu çözmeye bağlı. Radikal çözüm olmadan daima sorun yaşamaya devam eder.
- Çözüm federasyon diyorsunuz yani...
Size garip gelecek ama Irak Anayasası bunu çok daha önce başarmıştır. 1958'de monarşi yıkılıp cumhuriyet ilan edildiğinde anayasaya şöyle bir madde kondu; 'Irak toplumu Arap ve Kürtlerden oluşur.' Başka gruplarda vardı tabii Türkmenler Süryaniler falan ama ulusal nitelikleri olan Araplar ve Kürtlerdi. Türkiye'de de aynı şey söz konusu. Kürtçe de resmi dilin yanında anadil olarak kabul edildi. Sonra 1970 Anlaşması ile Kürtlere otonomi tanındı. 2000'li yıllarda da Irak Anayasası federal bir anayasa haline geldi. Kürdistan Bölgesel Yönetimi buna göre oluştu. Bence Kaba hatlarıyla iyi bir örnek.
- 60'larda siyasallaşan Kürt hareketi bugün nerede peki? Neden alternatif çıkmıyor?
1991 sanıyorum, Cizre, Nusaybin ve Şırnak'ta Nevruz'un kana bulanması. Orada barışçı gösteriler, devletin aşırı şiddet kullanmasıyla kana boyandı ve o bir dönüm noktası oldu. Hatta Öcalan bana aynen şunları söyledi: 'Devlet, kitleleri adeta bize hediye etti.' Bu Öcalan'ın bile beklemediği bir sürprizdi. 90'lı yıllar aynı zamanda faili meçhul cinayetlerin hız kazandığı dönem oldu. Bu ortam ister istemez kitleleri PKK'nın çevresinde topladı... Biz doğru bildiğimiz yöntemlerle çalışmamızı sürdürdük ama silahın sesi diğer bütün sesleri boğdu. Bu, sadece PKK'nın marifeti değildi. Aynı zamanda Kürt ve Türk tarafındaki demokratik sesleri boğan sistemin ürünüdür... Sorun çözüldü mü? Hayır. Hem Türk devleti ve Türk toplumu hem de Kürt tarafı PKK'da dahil bu işin silahla çözülemeyeceğini itiraf edecek duruma geldi. Generaller bile aynı açıklamayı yaptılar. 'Siyaset çözüm bulsun' dediler. Aynı şeyi PKK'nın başındaki adam söyledi.
- Sorun nerede o zaman?
Öyle bir aşamadayız ki artık eski yöntemleri bırakmamız lazım. Hem Türkler hem Kürtler olarak diyalog ve çözüm sürecini başlatmak lazım. Bu tabii kolay değil. Çünkü statükocu güçler bunu engelliyor. Her iki kesimde de var. Savaşa koşullanmış olanlar, başka türlü düşünemeyenler, kin ve nefretle yoğrulmuş kesimler ve savaşın rantını paylaşanlar, bundan güç sağlayanlar engellemeye çalışıyor. Ama hem Kürt hem Türk tarafı bence artık barış istiyor. Bu durumda iki taraf da değişmek zorunda. Değişemeyen yerini başkasına bırakır. Yani Türk kesiminde savaş yanlıları gider, barış yanlıları sahneye gelir. Kürt kesiminde savaştan ısrar edenler gider, barış ve çözüm isteyenler ön plana çıkar. Bunu önümüzdeki süreç gösterecek.
BDP, ÖCALAN'I PUTLAŞTIRDI
- BDP nasıl bir rol oynuyor bu süreçte?
Ne yazık ki PKK'nın etkilerinden tümüyle kurtulup özgürce politika yapamıyor. Nitekim Kürt sorununun çözümü konusunda bile muhatap olarak Öcalan'ı gösteriyor. Tamamen silahların susması için Öcalan görüşülmesi gereken biridir. PKK da öyle, Kandil de öyle. Ama Kürt sorununun çözümü için Öcalan ya da Kandil'i muhatap göstermek doğru değil. Bence BDP gibi bir örgüt, tek başına olmasa bile çözüm konusunda önemli bir aktör olabilmeli. Ne yazık ki bunu yapamıyor. Olacak şey değil! Bu bir insan putlaştırma olayıdır. Kendisine karşı güvensizliktir. Özgür davranamamaktır. Kürt politikasının PKK'nın vesayeti altında olduğunu gösteriyor. Bundan kurtulması lazım. BDP hem bu değişimi sağlamalı hem de Kürtlerin gerçek sorunlarına sahip çıkmalı. İmralı'dan gelen ve sık sık değişen formüllere göre siyaset yapmamalı... İnsanı putlaştırma olayı Ortadoğu'da sık görünen bir durumdur. BAAS Parti'si Irak'ta Saddam Hüseyin'i, Suriye'de Esad'ı put haline getirmişti. Ama bu demek değildir ki bütün Kürtler bu putu benimsemiştir. Bir, Kürt hareketi demokratik olmalı çok sesli olmalı. İkincisi, Kürt halkının temel taleplerini savunmalı. Ve üçüncüsü, şiddetten arınmalı. İnanıyorum ki önümüzdeki aylar güç dengelerini bu yönde değiştirecek.
KÜRTLERİN YARISI BİLE BDP'YE OY VERMİYOR!
- Kürt halkı bunu görmüyor mu?
Bütün Kürtler PKK'nın arkasından gitmiyor. BDP'ye oy vermiyor. BDP, Kürt seçmeninin yarısının bile oyunu alsaydı barajı çok rahat aşardı.
- PKK'nın sivilleri hedef alan son saldırıları tabana nasıl yansıdı?
PKK'nın silah bırakması gerektiğini söyleyen sesler Kürtler arasında yükseliyor. Türkler arasında nasıl 'başka şeyler devreye sokmak lazım, Kürt yurttaşlarımızı kazanmak lazım' düşüncesi güçlenmeye başladıysa Kürtler arasında da 'bu iş sırf silahla olmaz, PKK siyasallaşmalı' eğilimi güçleniyor. Tam da böyle bir aşamada, diyalog kurulmuşken, hükümet politikalarında beli bir değişiklik varken PKK'nın silahlı eylemi tırmandırması, Kürt kamuoyuna ters düştü. Hatta PKK'ya destek veren kesimlere de ters düştü. Bu taban bile artık tepki gösteriyor. Diyarbakır Belediye Başkanı Osman Baydemir 'Artık silahın miladı dolmuştur' dedi. Ama Öcalan haşladı onu. 'Sen kim oluyorsun' dedi. Osman Baydemir sıradan bir insan değil, sembolik bir isim aynı zamanda. Baydemir gibi birisi 'silahın miladı dolmuş' diyorsa bu sadece onun görüşü değildir. İnanıyorum ki BDP içinde açıkça söylemeseler de önde gelen pek çok politikacı 'silahın miladının dolduğunu' biliyor ama söyleyemiyor. Ya lafları ağızlarına tıkanıyor ya da susturuluyorlar. Yeterince cesur da değiller. Kürt kesiminde PKK'ya destek veren aydınlar arasında önemli tereddütler oluştu. Yani hem PKK yanlış eylemler yapacak hem de Kürtlere destek veren iyi niyetli Türk aydınlardan destek bekleyecek, buna hakkı yok. Genç insanlardan bile 'bizim için adam öldürme' diye internet sitelerinde yansımalar oldu. Bu, önemli bir gösterge.
ÖCALAN DURUMA TEK BAŞINA HÂKİM DEĞİL
- Bitlis ve Hakkari saldırılarını nasıl okuyorsunuz? Ne yapmaya çalışıyor örgüt?
PKK uzatmaları oynuyor, bunun böyle gitmeyeceğini onlar da biliyor. Ama örgüt tek başlı değil. Her ne kadar Öcalan çok etkin görünüyor ya da gösteriliyorsa da tek başına hakim değil duruma. Öcalan'ın tavrı da değişebiliyor bir günden diğerine. Mesela dün ordu hakim durumdaydı, Öcalan orduyu önemsiyordu. Şimdi askeri vesayet önemli ölçüde geriletildi, hükümet daha etkin. Öcalan askerle hükümet arasında gidip geliyor. Kandil'deki durum da öyle. Orada da tek başlılık yok. Karayılan ile örneğin Duran Kalkan kesimi. PKK içinde farklı başka eller de olabilir. Derin devletin eli, Suriye'nin, İran'ın eli. PKK yaygın bir örgüt. Böyle bir örgütün tek düşünmesi ve silahları bir anda bırakması kolay değil. Bırakmak istediğinde engel olanlar da var. Mesela Öcalan yakalandığında PKK silah bırakmaya çok hazırdı, derin devlet buna yanaşmadı. Çünkü PKK'yı kullanmak istedi. Terör bahanesinin devam etmesini istediler. Öcalan elimizde, onun eliyle PKK'ya yön verir ve kullanırız dediler.
- Türk ve Kürt halkına yansıması nasıl olur sizce?
Kaos ortamı en başta Kürt halkına zarar veriyor, diyalog ve demokratikleşme ortamını sabote ediyor, çözümü zora sokuyor. Şimdiye kadarki uyarılarımız, yanlışta ısrar edenleri bundan döndermeye ne yazık ki yetmedi. Bundan sonra yaşanacaklar onlar için öğretici olur mu, yaşayıp göreceğiz. İçerde ve dışarıda şiddeti kışkırtan güçlerin varlığını da unutmamalı. Her şeye rağmen Kürtler ve Türkler karşılıklı olarak sağduyuya uygun davranmalıyız. Uzun deneyimlerimiz şiddetin bir şeyi çözmeyeceğini bize gösterdi. Hem Kürtler hem Türkler bakımından halkın ezici çoğunluğunun barışçı bir çözümden yana olduğu kanısındayım. Kitleler silahlar sussun istiyor. Bunun için el ele vermeli ve şiddeti tırmandırıp diyalog, çözüm ve barış sürecini sabote etmek, ülkeyi 90'lı yıllarda olduğu gibi bir yangın yerine çevirmek isteyenlerin oyunlarını boşa çıkarmalıyız.
İRAN, KARAYILAN İLE ANLAŞTI
- Karayılan'ın İran'da yakalandığı, ardından bırakıldığı iddia edildi...
Karayılan yakalandı dendiğinde bir süre sessizlik oldu dikkat ederseniz. Karayılan görünmedi. Ben şahsen şunu düşündüm; bir ihtimal İran ile görüşmelere gitti ve İran onu tuttu orada. Anlaşmaya zorladı. Ama şu açık İran ile PKK arasında bir anlaşma oldu. PEJAK, İran'a yönelik eylemlerini durdurdu. Bu tam da Suriye ile Türkiye'nin ilişkilerinin gerginleştiği döneme rastladı. Bölge devletleri Kürt hareketini birbirlerine karşı bir kart olarak geçmişten bu yana kullanmaya kalktılar. İlk değil. PKK mesela 1990'lı yıllarda Güney'deki Kürtlere savaştı kaç kere. Niye savaştı buna hakkı var mı? Hatta PKK'nın Kandil'de üstlenmeye hakkı var mı? Oradaki yerel yönetimi de zora sokuyor.
- Bir çağrı yapacak olsanız...
Öyle bir noktaya geldik ki artık savaşmak kimseye yarar sağlamayacak. Çatışma sonlanmalı. Sorunu da barışçı yöntemlerle eşitlik temelinde çözmeliyiz. Yani Kürtlere haklarını tanımakla Türkler bir şey kaybetmez, çok şey kazanırlar. Bir arada barış içerisinde yaşarız.
- Şunu mu diyorsunuz, Türkler isterse Kürt sorunu çözülür...
Tabii, hem de nasıl. Türkler kendilerine yapılmasını istemedikleri şeyi Kürtlere yapmamalı.
Röp: Süreyya Üstünel / Akşam