HÜSEYİN İSTEMİL / KARAR
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) tarafından uygulanan Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) 2018 sonuçları yayımlandı. Türkiye’de 15 yaşındaki öğrencilerin yüzde 73’ünü temsil eden 186 farklı okuldan 6 Bin 890 öğrenci PISA testine girdi. Milli Eğitim Bakanlığı de (MEB) PISA 2018 sonuçlarına ilişkin ilk kez detaylı bir değerlendirme raporu hazırladı. Buna göre, OECD tarafından 15 yaş grubundaki öğrencilerin kazandıkları bilgi ve becerileri değerlendiren ve üçer yıllık periyotlarla yapılan uluslararası bir araştırma programı olan PISA araştırması, 15 yaş grubunda örgün eğitime devam eden öğrencilerin matematik okuryazarlığı, fen okuryazarlığı ve okuma becerilerini değerlendirmek ve ülkeleri karşılaştırabilmek için yapılıyor. Türkiye PISA araştırmasına 2003’ten bu yana katılıyor. PISA araştırmasına 2003 yılında 41, 2006 yılında 57, 2009 ve 2012 yıllarında 65, 2015 yılında ise 72 ülke katılım gösterdi. Bugün açıklanan PISA 2018 araştırmasına ise 79 ülke katıldı.
2015’E GÖRE PUANLAR YÜKSELDİ: Türkiye’nin okuma becerileri alanında 2015 yılında 428 olan ortalama puanı, 2018 yılında 38 puanlık artışla 466’ya yükseldi. 2015 yılında 420 olan ortalama matematik puanı 34 puanlık artışla 454’e çıktı. Benzer şekilde 2015 yılında 425 olan ortalama fen puanı 43 puanlık artışla 468’e yükseldi. Üç alanda da puanların 2015 yılına göre yükseldiği PISA 2018 sonuçlarında en büyük iyileşme fen okuryazarlığında elde edildi.
MATEMATİKTE 8 SIRA ARTTI: Türkiye tüm OECD ülkeleri içerisinde her üç alanda da puanlarını istatistiksel olarak anlamlı artıran üç ülkeden birisi oldu. Ayrıca Türkiye, matematik ve fen puanlarını OECD ülkeleri içerisinde en çok artıran birinci ülke, okuma puanını en çok artıran ikinci ülke oldu. PISA 2018 araştırmasına katılan ülke sayısı PISA 2015 araştırmasına göre artmasına rağmen Türkiye her üç alanda ülke sıralamasında daha üst sıralarda yer aldı. PISA 2015 araştırmasında okuma becerilerinde 50. sırada yer alan Türkiye, PISA 2018 araştırmasında 40. sıraya yükseldi. PISA 2015 araştırmasında matematik okuryazarlığında 50. sırada yer alan Türkiye, PISA 2018 araştırmasında 42. sıraya yükseldi.
EN BÜYÜK İYİLEŞME FENDE: PISA 2015 araştırmasında fen okuryazarlığında 54. sırada yer alan Türkiye, PISA 2018 araştırmasında 39. sıraya yükseldi. Sıralamada en büyük iyileşme fen okuryazarlığında elde edildi. PISA 2015 sıralamasında üç alanın en düşük sırasında yer alan fen okuryazarlığı, PISA 2018 araştırmasında üç alanın en üst sırasında yer aldı. PISA 2018 sonuçlarına göre okuma becerileri alanında ülkelerin aldığı puanlar 340 ile 555 arasında değişti. 79 ülkenin bu alandaki ortalama puanı 453 olarak gerçekleşti. Türkiye bu alanda ortalamanın üzerinde aldığı 466 ortalama puanı ile katılan ülkeler arasında 40. sırada yer aldı. PISA 2018 sonuçlarına göre matematik okuryazarlığı alanında ülkelerin aldığı puanlar 325 ile 591 arasında değişti. 79 ülkenin bu alandaki ortalama puanı 459 olarak gerçekleşti. Türkiye bu alanda 454 ortalama puan ile katılan ülkeler arasında 42. sırada yer aldı.
TÜRKİYE İYİLEŞME EVRESİNE GİRDİ: OECD ülkeleri içerisinde okuma puanını en çok artıran ikinci ülke olan Türkiye’nin ortalama matematik puanı 2003’den bu yana en yüksek düzeyine ulaştı. PISA araştırmasında her üç alanda farklı seviyelerde yeterlilikler ölçüldü. PISA 2018 sonuçları 2015 sonuçları ile karşılaştırıldığında temel düzey becerilerdeki öğrenci oranlarının arttığı görüldü. Yeterlilik düzeylerindeki en fazla iyileşme yüzde 19.2’lik oranla fen okuryazarlığında kaydedildi. Her üç alanda da temel ve üst yeterlilik düzeylerindeki artış oranları artık Türkiye’nin PISA araştırmalarında iyileştirme evresine girdiğine işaret etti. Raporda Türkiye’nin eğitimdeki başarısına dair bir değerlendirme yapılabilmesi için kısa dönemli değişimlere değil, uzun vadeli değerlendirmelere ihtiyaç duyulduğu ifade ediliyor.
YÜKSELİŞ OLSA DA TÜRKİYE ORTALAMANIN ALTINDA
Öte yandan her ne kadar 2015 sonuçlarına göre Türkiye’deki öğrencilerin puanlarında yükseliş yaşansa da PISA 2018 sonuçlarına göre Türkiye ‘okuma, matematik ve fen bilimi’ alanlarının tamamında OECD ortalamasının altında kaldı. Türkiye 2003’den bu yana her üç yılda bir yapılan PISA sınavında tüm branşlarda OECD ortalamasının altında kaldı. Bu sonuçlara göre Türkiye, PISA testine katılan 37 OECD ülkesi arasında; Slovakya, Yunanistan, Şili, Meksika, Kolombiya ve İspanya’yı geçerek 31. sırada yer aldı. PISA kapsamında öğrenciler ‘okuma, matematik ve fen’ alanlarında verdikleri yanıtlara göre 1’den 6’ya kadar gruplara ayrılıyorlar ve en üst düzey ‘5 ve 6. seviye’ olarak tarif ediliyor. PISA sonuçlarına göre Türkiye’de 15 yaş grubundaki öğrencilerin sadece yüzde 3’ü yüksek başarı seviyesinde (5 ve 6. Seviye) okuma becerilerine sahip. OECD ortalaması ise yüzde 9. Türkiye’de öğrencilerin yalnızca yüzde 5’i matematikte seviye 5 ve üzerine çıkabilirken, OECD ortalaması yüzde 11. Fen alanında da Türkiye’de öğrencilerin yüzde 2’si en yüksek performansı gösteren seviye 5 veya seviye 6 gruplarına dahil olabilirken OECD’de bu ortalama yüzde 7.
KIZLAR DÜNYADA DAHA BAŞARILI
PISA 2018’e katılan tüm ülkelerde ve ekonomilerde, okuma alanında kız öğrenciler erkeklerden daha iyi bir performans sergiledi. OECD ülkeleri ortalamasına göre okuma alanında kız öğrenciler erkeklerden 30 puan fazla aldı. Türkiye’de ise kızlar okuma branşında erkeklerden 25 puan ileride. Türkiye’nin matematik sonuçlarında kız ve erkek öğrencilerin puanlarıysa benzer. Fen bilimleri alanında OECD ülkeleri ortalamasında kızlar erkeklerden iki puanlık daha iyi bir performans ortaya koyarken, Türkiye’de kızlar fen bilimlerinde erkeklerin yedi puan önünde. Türkiye’de matematik ve fen bilimlerinde yüksek başarı gösteren öğrenciler arasından her üç erkek öğrenciden birisi 30 yaşına geldiğinde mühendis ya da bilimle ilgili bir meslek isterken, kızlar arasında bu oran her beş öğrenciden birisi şeklinde seyrediyor. Yüksek başarı gösteren her iki kız öğrenciden birisi sağlıkla ilintili bir meslek sahibi olmayı beklerken, erkekler arasında bu alanı isteyenlerin oranı dörtte bir. Türkiye dahil olmak üzere neredeyse tüm eğitim sistemlerinde kızlar, başarısız olma korkusunu erkeklerden daha çok dile getiriyor ve iki cinsiyet arasındaki bu ayrım en yüksek başarıyı gösteren öğrenci grubu içinde çok daha belirgin.
SOSYO-EKONOMİK DURUM BAŞARIYI 9’A KATLADI
Raporda, tüm PISA katılımcısı ülkelerde öğrencilerin sosyoekonomik durumunun özellikle matematik ve fen bilimlerindeki performanslarında güçlü bir gösterge olduğunu belirtiliyor. Örneğin sonuçlar, Türkiye’de sosyoekonomik olarak avantajlı öğrencilerin dezavantajlı olanlara göre okuma alanında 76 puan daha fazla yaptığını ortaya koyuyor. OECD ortalamasına göre avantajlı ve dezavantajlı öğrenciler arasında okuma alanında 89 puan fark bulunuyor. Öte yandan Türkiye’de avantajlı öğrencilerin yüzde 9’u, dezavantajlılarınsa yüzde 1’i okuma branşında yüksek başarı gösterdi. OECD ortalamasında bu; avantajlı öğrencilerin yüzde 17’si ve dezavantajlı öğrencilerin yüzde 3’ü şeklinde seyretti. Rapora göre Türkiye’deki başarılı öğrencilerin avantajlı okullarda, başarısız öğrencilerin de dezavantajlı okullarda olduğunu da ortaya koydu. Bu arada PISA 2018 sonuçlarına göre Türkiye’de okul idarecileri OECD ortalaması ile benzer seviyede personel açığı OECD ortalamasının altında bir materyal eksiği raporladı. Fakat dezavantajlı okulların idarecilerinin avantajlı okulların idarecilerinden daha fazla personel açığı raporladığı dikkat çekti.