ABD Kongresi üyelerinin 2013 yılında Azerbaycan'da düzenlenen bir konferansa ve Türkiye'ye düzenlenen geziye Paralel Devlet Yapılanması'nın organizasyonuyla götürülmesine ilişkin usulsüzlükler Kongre'nin raporunda yer aldı.
Kongre Etik Ofisi Yönetim Kurulu tarafından onaylanan ve ABD Temsilciler Meclisi'nin Etik Komitesi'ne sunulan rapor, 10 milletvekili ile Temsilciler Meclisi'nde çalışan 32 kişinin Paralel Yapı'nın organizasyonuyla gittiği seyahatin düzenlenmesindeki usulsüzlükleri, verilen binlerce dolarlık hediyeleri ve yüzbinlerce dolarlık yol masraflarını ortaya koydu.
Geziye katılan milletvekilleri hakkında ayrı ayrı olarak ekim ayında kamuoyuna açıklanan raporda yer alan bilgilere göre, Bakü'de 2013 yılının mayıs ayında düzenlenen "ABD-Azerbaycan: Gelecek Vizyonu" başlıklı konferansa katılan ABD Temsilciler Meclisi üyeleri, konferansa Paralel Yapı ile bağlantılı olduğu belirtilen "Azerbaycan'ın Dostları Asamblesi" (Assembly of Friends of Azerbaijan-AFAZ) ile "Turkuaz Amerikalı ve Avrasyalılar Konseyi" (The Turquise Council of Americans and Eurasians-TCAE) başta olmak üzere ABD'de faaliyet gösteren ve Türki Amerikan İttifakı’nın (TAA) çatısı altında bulunan yedi kuruluşun organizasyonu ile gitti.
Etik kurallara aykırı
Bu organizasyonlarda milletvekillerinin yabancı devletlerden ve devletlere bağlı kuruluşlardan yasak olduğu halde seyahat yardımı ve hediye almalarından dolayı kongre etik kuralların ihlal edildiği belirtilen raporda bu durumun Temsilciler Meclisi'nin kural ve yönetmelikleri, davranış standartları ile feredal yasalara aykırı olduğu ifade edildi. Raporda, milletvekillerinin "beyanlarının aksine, katıldıkları kongrenin organizatörlerinden başka Kongre üyelerine seyahat yardımı sağlama fonu bulunmayan kuruluşların bu seyahate sponsorluk etmeleri" de etik kuralların ihlali olarak değerlendirildi.
Paralel Yapı kuruluşları görüşmeyi reddetti
Raporda, organizasyon için AFAZ'ın hesabına 13 Mayıs 2013'te 750 bin dolar yatırıldığına dair belgeler de yer aldı. Merkezi Washington'da olan AFAZ ve Houston'da kurulu TCAE'nin Paralel Yapı'yla bağlantılı Türki Amerikan İttifakı’nın (TAA) çatısı altında olduğu, iki kuruluşun da başkanlığını Kemal Öksüz'ün yaptığı ifade edildi. Raporu hazırlayan ekibin konuyla ilgili olarak çok sayıda kişiyle görüşmeler yaptığı ancak Öksüz ile dört Kongre üyesinin, ayrıca AFAZ ve TCAE'nin yetkililerinin de görüşmeyi reddettiği bildirildi.
Türkiye masrafları BAKIAD'dan
Rapora göre, seyahatin İstanbul ve Ankara kısımlarındaki masrafları İstanbul'da kurulu olarak faaliyet gösteren ve TAA'nın "kardeş kuruluşu" olarak tanımlanan Boğaziçi Atlantik Kültürel Dostluk ve İşbirliği Derneği (BAKIAD) tarafından karşılandı. Etik Komitesi'ne yapılan beyanlarda hiçbir şekilde adı geçmeyen BAKIAD'ın "Kongre üyelerinin Türkiye'ye daha önce de bu tür özel finansmanla yapılmış ziyaretlerini finanse etmiş ve düzenlemiş olabileceği" belirtildi. BAKIAD'ın harcamalarının Kongre Etik Komitesi'ne yapılan beyanlarda yer almadığı ifade edildi.
Ödemelerle ilgili ABD Kongresi Etik Ofisi’ne bilgi veren merkezi New York'taki Türki Amerikan Dernekleri Konseyi (CTAA) Başkanı Furkan Koşar, BAKIAD’ın Kongre üyeleri ve beraberindekilerin Türkiye’de kaldıkları otel dahil tüm masraflarını ödediğini kabul etti.
Yasal olarak seyahatten 30 gün önce Etik Ofisi'ne yapmaları gereken bilgilendirmede söz konusu masrafların sadece CTAA tarafından ödeneceğine dair “seyahat sponsoru formunu” imzalayan Koşar, ancak daha sonra ofise verdiği ifadede, BAKIAD’dan yardım almalarının doğru olmadığını kabul etti.
Rapora göre, Paralel Yapı ile bağlantılı Batı Amerika Türki Konseyi (WATC), Orta Atlantik Türki Dernekleri Federasyonu (MAFTAA) ve Orta Batı Türki Amerikan Federasyonu (TAFM) adlı kuruluşlar da Kongre üyelerini daha önce defalarca Türkiye’ye götürdü ve seyahatlerini ABD resmi kayıtlarında bulunmayan BAKIAD üzerinden ödedi.
Kongre üyelerinin Türkiye gezilerini karşılayan derneğin, 2010 ila 2015 yıllarında yapılan çok sayıdaki seyahatin faturalarının ne kadarını ödediği bilinmiyor. BAKIAD’ın Türk vatandaşlarından topladığı bağışlarla faaliyetlerini yürüttüğü belirtilen raporda, derneğin ayrıca Kongre üyeleri gibi önemli kişileri getirdiklerinden dolayı otel ve restoranlardan komisyon aldıklarına yer verildi.
"BAKIAD, 2006'da Kuzey Amerika ile ilişkili seyahat ve organizasyonların koordinasyonu ve yönetimi için kuruldu. Kuruluş, Türkiye'ye giden binlerce ziyaretçinin seyahatine sponsor oldu" denilen raporda, 2013'teki seyahate gelenlerin otel, yemek, ulaşım giderlerinin yanı sıra müze giriş ücreti ve bahşişlerin dahi BAKIAD tarafından karşılandığı, Kongre seyahat formlarında masrafları derneğin karşılayacağına dair bildirim yapılmadığı belirtildi.
10 bin dolarlık halı hediyesi
Raporda, ayrıca, BAKIAD’ın Kongre üyelerine verilmesi yasak çeşitli değerli hediyeler verdiği, böylece ABD Kongresi’nin etik kurallarını çiğnediği vurgulandı.
Kongre kurallarına göre sadece 50 dolar değerinde hediyeleri kabul edebilen milletvekillerine Türkiye ve Azerbaycan seyahatinde pahalı hediyeler sunulduğu, örneğin Kongre üyelerinden Leonard Lance’e 10 bin dolar değerinde halı verildiği bilgisi raporda paylaşıldı.
Bunun dışında kristal çay seti, ipek şal, çantalar, turkuaz küpeler, altın kaplamalı tabaklar da sunulan pahalı diğer hediyeler arasında sıralandı.
Seyahat acentesine 1,1 milyon dolar
Ayrıca, Paralel Yapı ile bağlantılı kuruluşların Bakü'deki toplantıya yapılacak seyahatler konusunda New York'ta faaliyet gösteren Tursan Travel adlı seyahat şirketiyle çalıştığı belirtildi ve toplantının yapıldığı Mayıs 2013'te TCAE ve AFAZ'dan Tursan Travel'a beş seferde toplamda 1 milyon 164 bin dolardan fazla para yatırıldığına dair belge raporda yer aldı.
Kongre Etik Ofisi yetkililerinin görüştüğü bir Tursan Travel çalışanı, Mayıs 2013'te iki kuruluşun da başında bulunan Kemal Öksüz ile Bakü'deki toplantı konusunda görüşmek üzere Houston'a çağırıldığını aktardı. Aynı çalışan, katılımcıların uçak biletlerinin alınmasından sorumlu olduğunu, Öksüz'ün kendisine ekonomi sınıfı biletler için kişi başı 500 dolar, business sınıfı biletler içinse kişi başı bin dolar komisyon ödemeyi kabul ettiğini anlattı.
214 seyahat ve yanlış beyanlar
Amerikan gazetesi USA Today ise Paralel Yapı ile bağlantılı kar amacı gütmeyen kuruluşların ABD Kongresi'nin üyeleri ve çalışanlarını defalarca Türkiye'ye götürdüğünü, bu seyahatlerin sayısının 2008'den beri 214'ü bulduğunu ve seyahatlerle ilgili yapılan harcamalar konusunda Temsilciler Meclisi'nin kurallarının ihlal edildiğini hatta federal yasaların da ihlal edilmiş olabileceğini yazdı.
Gazetenin araştırma haberine göre, 2008 yılından bu yana Paralel Yapı'ya bağlı değişik gruplar bu tür seyahatler konusunda Temsilciler Meclisi'ni bilgilendirdi, Meclis'in Etik Komitesi de bu grupların gönderdiği formlara dayanarak seyahatleri onayladı.
Amerika vergi dairesinde kayıtları yok
Ancak gazete haberinde bildirimlerin birçoğunun yanlış olduğu tespitine yer verdi. Buna göre, Paralel Yapı'nın bazı grupları kendini kar amacı gütmeyen kuruluş olarak nitelendirdi fakat bunlar ABD'nin vergi dairesi IRS'nin kayıtlarında ve devletin onaylanmış hayır kurumları ile ilgili oluşturduğu veri tabanında görünmüyor.
IRS'ye kayıtlı kuruluşlarsa beyan ettikleri vergi formlarında Kongre gezilerininin masrafını kendilerinin ödemediğini bildirdi. Gazete, bu gruplardan beşinin daha önce seyahatlerin masraflarının Türkiye'deki bir kuruluş tarafından gizlice ödendiğini kabul ettiğini yazdı.
800 bin doların kaynağı bilinmiyor
Gazeteye göre, Kongre'deki bildirimler Paralel Yapı destekli seyahatlerin masraflarının 800 bin doları bulduğunu gösteriyor. Ancak ülke içindeki harcamaların bildirilmemesi nedeniyle bu rakamın daha fazla olduğu düşünülüyor. Gazete, bu kuruluşların bu kadar yüksek masrafları karşılayacak kaynakları görünmediğinden 800 bin doların nereden geldiğinin bilinmediğini belirtti.
USA Today, örnek olarak TCAE'nin üç Kongre üyesi ile yedi çalışanın 2011'de yaptığı bir geziye sponsor olmasını gösterdi. Gezinin 54 bin dolarlık masrafını karşıladığını bildiren TCAE, IRS'ye aynı yıl gönderdiği vergi beyanlarında 33 bin dolar seyahat harcaması gösterdi ancak kamu görevlilerinin seyahatlerine dair harcama beyan etmedi.
"Kongre'de oluşturduğu dostuklardan çıkar sağladığı aşikar"
Bir başka seyahat ise California'yı temsil eden Temsilciler Meclisi üyesi Mike Honda'nın Türkiye'ye yaptığı 5 bin 700 dolar tutan sekiz günlük gezi. Bunun da sponsorunun Pacifica Enstitüsü adlı kuruluş olduğu, enstitünün Kongre bildirimlerinde kendini IRS'de kayıtlı kar amacı gütmeyen kuruluş olarak gösterdiği belirtildi. Ancak Pacifica Ensitüsü, IRS'de kar amacı gütmeyen kuruluş olarak görünmüyor.
Gazete, Wikileaks'in yayınladığı belgelerde, 2008 yılında ABD'nin Ankara Büyükelçiliği'nin bir yazışmasında Pacific Enstitüsü'nin BAKIAD'ın kardeş kuruluşu olarak gösterildiğini yazdı.
USA Today, gezilerin genellikle aynı yerlere düzenlendiğini, aynı tarihi yapıların ziyaret edildiğini, Paralel Yapı ile bağlantılı medya kuruluşları ya da iş örgütlerinin aynı temsilcileriyle görüşüldüğünü belirterek, "Hareketin, Kongre'de oluşturduğu dostuklardan çıkar sağladığı aşikar" ifadesini kullandı.
AA