Tunus'ta ayaklanmanın fitilini ateşleyen ve diktatör Bin Ali'in ülkeden kaçması ile sonuçlanan yakma olayı Cezayir'den sonra, Mısır'a da sıçradı. Firavun Hüsnü Mübarek yönetimini protesto eden bir gencin, Parlamento binası önünde kendisini yaktığı bildirildi. Öfke ateşinin büyümesinden korkan birçok baskıcı Arap liderin devrilme korkusu yüzünden paniğe kapıldığı gelen haberler arasında. Bu ülkelerin başında Mısır, Cezayir, Ürdün, Fas ve Libya geliyor.
Tunus'ta diplomalı bir seyyar satıcının işsizlik, zam ve hükümetin baskıcı politikalarını protesto etmek için kendini yakması ile başlayan ve diktatör Zeynelabidin Bin Ali'nin Suudi Arabistan'a kaçması ile sonuçlanan "öfke ateşi" giderek diğer baskıcı-halktan uzak liderlerin işbaşında olduğu Batı yanlısı Arap ülkelerine de yayılıyor. Önceki gün Cezayir'de bir işsizin protesto için kendini belediyenin önünde yakmasından sonra dün de Firavun Hüsnü Mübarek yönetiminin baskıcı ve Amerikancı politikalarına tepki gösteren Mısırlı bir gencin Parlamento binası önünde kendini yaktığı bildirildi. İçişleri Bakanlığı sözcüsü, sağlık durumu net olarak bilinmeyen gencin küçük bir lokanta işlettiğini ve ekonomik sıkıntı içinde olduğunu belirtti.
FİRAVUN HÜSNÜ'YÜ TELAŞLANDIRAN ÖFKE ATEŞİ!
Tunus'ta sokak protestolarının ardından diktatör Bin Ali'nin Suudi Arabistan'a kaçarak 23 yıllık iktidarı bırakmak zorunda kalması, bölgedeki diğer Amerikan-Batıcı Arap ülkelerinde de büyük paniğe yol açtı. Sıranın kendilerine gelmesinden korkan baskıcı Cezayir, Mısır, Ürdün, Fas, Libya gibi Arap ülkesi liderleri, yeni ayaklanmaların önüne geçebilmek için yapılan zamları geri almaya başladılar. Ancak bu göstermelik girişim ve tavizler halk nezdinde itibar görmüyor. Tıpkı Cezayir, Mısır ve Ürdün'de gelişen protesto gösterilerinin sürmesi gibi..
Tunus'taki benzeri olayların patlak vermesinden endişe edilen ülkeler arasında ülkesini 30 yıldır demir yumrukla yöneten Firavun Hüsnü Mübarek'in Mısır'ı da bulunuyor. Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Ebul Geyt, Batı'yı Arapların iç işlerine karışmamaları konusunda uyardı. Bu hafta Mısır'ın Şarm el Şeyh kentinde Arap dışişleri bakanlarını ağırlayacak olan Ebul Geyt, Arap Birliği'nin bu konuda bir bildiri yayınlamasını talep ettiklerini söyledi. Mısırlı bakan, Tunus'taki ayaklanmanın diğer Arap ülkelerine de yayılacağı yönündeki tahminler için ise "saçmalık" ifadesini kullandı.
CEZAYİR'DE GERGİNLİK SÜRÜYOR: 5 günde 4 kişi kendini yaktı
Tunus'un komşusu Cezayir de patlama noktasında. Batı yanlısı Abdülaziz Buteflika'nın 10 yıldır devlet başkanı olduğu Cezayir'de hükümetin uyguladığı ekonomi politikalarına karşı protesto için 5 günde 4 kişi daha kendini yaktı.
Önceki gün belediyenin önünde kendisini yakan işsiz bir Cezayirli dün hayatını kaybetti. Muhsin Buterfif adlı Cezayirli, Bukhadra şehrinde iş ve ev istemek için belediye başkanıyla görüştükten sonra üzerine benzin dökerek kendisini ateşe vermişti. Ağır derecede yanan Buterfif, önceki gün öldü. Buterfif'in ölümü üzerine, başkent Cezayir'in 700 kilometre doğusundaki Tebessa vilayetine bağlı şehirde 100 kadar kişi protesto gösterisi yaptı. Vali de belediye başkanını görevden aldı. Cezayir'de yayımlanan El Vatan ve El Haber gazeteleri, Senuci Tovat adındaki bir kişinin başkent Cezayir'in 350 kilometre batısındaki Motaganem kentinde, üzerine benzin dökerek kendini ateşe verdiğini, ancak Tovat'ın hayati tehlikesinin bulunmadığını yazdı. Cezayir'de geçen haftalarda işsizlik ve hayat pahalılığına karşı isyan çıkmış, resmi rakamlara göre isyanda 2 kişi ölmüş, çok sayıda kişi yaralanmıştı. Cezayir yönetimi protestocuları sakinleştirmek için şeker ve yemeklik yağ fiyatlarını düşürmüştü.
SIRADAKİ ÜLKE AMERİKANCI KRAL HÜSEYİN'İN ÜRDÜN'Ü MÜ?
Tunus'ta çıkan olaylarla birlikte sancılı bir döneme giren bölgede Ürdün'de de başta başkent Amman ve bazı şehirler olmak üzere yönetime karşı önceki gün başlayan protestolar sürüyor.
Tunus ve Cezayir'deki gösterilerin bir benzeri de Amerikancı ve İsrail yanlısı Kral Hüseyin'in yönetimindeki Ürdün'de yaşanıyor. 10 yıldan bu yana işbaşında olan Kral Hüseyin yönetimine karşı önceki gün başlayan protestolar sürüyor. Başkent Amman'da İslami gruplar ile bazı solcu göstericilerin oluşturduğu yaklaşık 5 bin kişilik grup, 7 milyon nüfuslu ülkede yoksulların durumunu kötüleştirmekle suçladıkları serbest piyasa reformlarını ve fiyatlardaki artışı protesto etmek için parlamento binası önünde gösteri düzenledi. Ülkede etkili Müslüman birliklerinin çağrısıyla düzenlenen gösteride, Başbakan Samir Rifai'nin hükümetinin devrilmesi çağrısı yapıldı ve Tunus örneği gösterildi.
Ürdün Müslüman Kardeşleri'nin lideri Şeyh Hammam Said, ''Zorbalık ve adaletsizliğe karşı birlik olan Tunuslular, tüm Arap halkları için bir örnek'' derken, gösteri yapan kalabalık tekbir getirdi.
''Devletin parasının çalındığı'' ve ''yolsuzluğun şahlandığı'' yönünde sloganlar yazılı pankartlar taşıyan göstericiler, hayat pahalılığını kınadı. Ürdün'de önceki gün de hükümetin akaryakıt ve gıda fiyatlarını sınırlamak için önlemler aldığını açıklamasına rağmen ülkenin güneyindeki Karak kentinde yaklaşık 400 kişi hayat pahalılığını protesto etmiş, gösteride Başbakan Samir Rifai aleyhinde sloganlar atılmıştı. Benzer gösteriler başkent Amman, kuzeydeki İrbid ve Amman'ın güneyindeki Diban kentlerinde de düzenlenmişti.
FAS'ta da huzursuzluk var
"Ayaklanma ve devrilme" endişesi yaşayan ülkelerin biri de Fas. Kral Muhammed ve eşi Prenses Selma'nın ultra lüks yaşamı fakir halkın büyük tepkisini çekiyor. Kral Muhammed ile eşi Prenses Selma yolsuzlukla suçlanıyor. Tunus'taki olayların bu ülkeye de sıçrayabileceği dile getiriliyor.
ARAP HALKLARINA İSYAN ÇAĞRISI
Petrol zengini Suudi Arabistan'da da geçen haftalarda öğretmenler işsizliği protesto etmek için sokaklara dökülmüştü.
Siyasi kargaşanın ve ekonomik zorlukların hüküm sürdüğü Yemen'de de devletin çökmesinden korkuluyor. Yemen'in başkenti Sana'da önceki gün toplanan çok sayıda öğrenci Araplara liderlerine isyan etme çağrısı yaptı. Öğrenciler Yemen'in 32 yıllık Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih'i kast ederek "Devrilmeden bırak" pankartı açtı.
Suriye'deyse halk siyasi özgürlüklerin genişletilmesini istiyor. Halkın tepkisinden korkan Esad yönetimi, kamu çalışanlarının yakacak ödeneğini yüzde 72 artırmak zorunda kaldı.
Moritanya'da da bir işadamı kendini yaktı
Mısır ve Cezayir'in ardından Batı Afrika ülkesi Moritanya'da da bir kişi kendini yaktı. Polis, ülkede varlıklı bir aileden gelen 40 yaşındaki işadamının, hükümetin, kendi aşiretine kötü davranmasını protesto etmek amacıyla devlet başkanlığı sarayı önünde kendini ateşe verdiğini açıkladı. Görgü tanıkları, adamın, kilitli bulunan aracında üzerine benzin dökerek kendini ateşe verdiğini, yoldan geçenlerle güvenlik güçlerinin, aracın camlarını kırarak adamı dışarı çıkardıklarını söylediler. Kendini yakan işadamının, hastaneye kaldırıldığı belirtildi.
Umman'da da halk, hayat pahalılığını protesto etti
Körfez'deki Arap monarşilerinden Umman'da hayat pahalılığını protesto gösterisi düzenlendi. Yaklaşık 1200 kadar kişinin katıldığı gösteride, "Hayat pahalılığı sade vatandaşın hayallerini yıkıyor" yazılı pankart taşıyan protestoculara, Umman Bayındırlık Bakanlığı önünde barikat kuran polis müdahale etmedi. SMS ve internet üzerinde mesajlaşarak bakanlık binası önünde toplanan göstericiler, hayat pahalılığını ve yolsuzluğu protesto eden sloganlar attı. Sokak protestoları, sendikalar ve siyasi partilerin resmen yasaklandığı Körfez'deki petrol monarşilerinin çoğunda olduğu gibi Umman Sultanlığı'nda da bu tip gösteriler çok ender görülüyor. Umman'daki protesto gösterisinde, Tunus'ta diplomalı bir seyyar satıcının kendisini yakmasıyla başlayan ve devlet başkanının ülkeyi terketmesiyle sonuçlanan ayaklanmaların etkisi olabileceği belirtiliyor.
FEYZA AKYIL / YENİ AKİT