ABD Başkanı Barack Obama'nın Kongre'den IŞİD konusunda istediği yetki, "uzun vadeli taarruz kara muharebelerine" izin vermese de metindeki bu tanımlama, "kısa vadeli" ve "savunma" ifadeleri kara operasyonları için açık kapı bırakıldığı izlenimi oluşturuyor.
Obama, Kongre'den, ABD güçlerinin sahada kullanılmasına izin vermeyen, ancak özel operasyon yürütmesine imkan tanıyan ve faaliyet alanını Suriye ve Irak ile sınırlamayan üç yıllık yetki istedi.
Obama yetkinin, Irak ve Afganistan'daki gibi uzun vadeli ve büyük muharip güç gerektiren saldırı yetkisi vermediğini, ama rehine kurtarma, IŞİD liderlerini ele geçirmek için özel operasyonlar, istihbarat toplama gibi sınırlı durumlar için ABD'nin sahaya asker göndermesine esneklik sağladığını belirtmişti.
Ancak, yetkide, ABD’nin sahada asker kullanmasına izin verilmediği belirtilirken, "uzun süreli taarruz kara muharebe operasyonları" tanımlaması yapılması, yetkinin sınırları noktasında bazı soru işaretleri uyandırıyor.
Bu sorulardan ilki, yetkinin, örneğin Irak güçlerinin IŞİD'e karşı yardım talep etmesi gibi kara operasyonlarına açık kapı bırakma ihtimali yaratması. Kara operasyonlarına yönelik diğer bir soru ise "uzun süreli" ifadesinde ortaya çıkıyor. Bu durum da yetkinin, "kısa süreli" muharip güçlere izin verip vermediği ve uzun süre kavramından tam olarak ne kastedildiği konusunda belirsizliğe neden oluyor.
"Kalıcı olmasa da bazı kara operasyonlarına girişmek için yetki istiyor gibi"
AA muhabirinin bu konulardaki sorularını yanıtlayan Amerikan Üniversitesi öğretim üyelerinden Chris Edelson, "Taarruz amaçlı operasyonu tanımlarken benim dikkatimi çeken 'kalıcı, uzun vadeli' ifadesi ve açıkçası bunun ne anlama geldiğini anlamadım. Belki Kongre farklı davranabilir ama bu, Beyaz Saray, kalıcı olmasa da bazı kara operasyonlarına girişmek için yetki istiyor gibi görünüyor" diye konuştu.
Edelson, yetkinin olası muharip güç kullanımına kapı açıp açmadığıyla ilgili soru üzerine de yetki metninde kullanılan bu terminolojinin "sınırlı ve uzun süreli olmaması kaydıyla kara operasyonuna yer açıldığı" şeklinde kaygı uyandırdığını dile getirdi.
Normalde ordunun savunma için Kongre yetkisine ihtiyacı olmadığını ifade eden Edelson, "Ancak Beyaz Saray'ın teklifi, hem savunma operasyonları hem de 'kalıcı' olmadığı müddetçe taarruz operasyonlarına izin veriyor görünüyor" değerlendirmesinde bulundu.
Edelson, bu dilin Senato Dış İlişkiler Komitesi'nden geçen bir önceki tasarıda yer almadığına işaret ederek, "Ayrıca uzun süreliden kasıt nedir? 5 yıl, 10 yıl?" sorusunu yöneltti.
"Amaç, esneklik sağlamak"
Düşünce kuruluşu Center for American Progress’te ulusal güvenlik uzmanı Ken Gude da metnin dilinin, Obama yönetimine, rehine kurtarma operasyonları, istihbarat toplama ve özel operasyonlar gibi sahada sınırlı varlık gösterebilmeleri için yeterli esneklik sağlaması gerektiğini söyledi.
Gude, "Dolayısıyla, bu tasarıda çok sert kısıtlamalar getiren dil kullanımı görmeyeceksiniz. Çünkü sahadaki gelişmeler değişiyor ve farklılaşıyor. Buradaki niyet, Irak’ta ve daha öncesinde Afganistan’da gördüğümüz büyük çaplı askeri işgali yasaklarken, yine de sahada bazı durumlarda varlık göstermeye olanak sağlayan yeterli esneklik imkanı da yaratmak" değerlendirmesinde bulundu.
Operasyon ihtimali olması halinde bunun büyük çaplı asker konuşlandırmanın önünü açıp açmayacağına yönelik soru üzerine Gude, "Bu politikayla ilgili bir durum. Ama sonuçta durumlar değişebilir. Bu Başkan'ın iki yıl süresi kaldı ama yeni gelen Başkan farklı düşünebilir. Ama buradaki önemli nokta şu ki; yönetim, büyük çaplı bir askeri harekata girme yoluna gitmeyecek" diye konuştu.
Gude, bir soru üzerine, bu yetkinin Obama yönetimine "kurtarma gerekçesiyle binlerce asker konuşlandırma yolunu açtığını ama bunun için arkasında kamusal desteğin olması gerektiğini" dile getirdi.
"Şimdi Kongre topun ucunda"
Bağımsız dışişleri ve savunma uzmanı Mark Perry, "Bilinçli olarak (dilinin) belirsiz tutulduğuna katılıyorum ama yine de bu yetkinin, bir savaş için Kongre'nin iznine ihtiyaç olması gerektiği noktasında iyi bir ilke ortaya koyduğunu düşünüyorum" dedi.
Obama'nın yetkiyi sınırlı tuttuğunu ama tasarı üzerinde Kongre’deki tartışmaları görmek gerektiğini belirten Perry, "11 Eylül saldırılarından bu yana var olmayan, terörle mücadeleye yönelik bir kamuoyu tartışmasının önünü açacaktır. İlk defa Kongre üyelerinin de kamuoyunun hassasiyetine ne kadar önem verdiğini görmüş olacağız. Kamuoyunun Ortadoğu veya başka bir yerde herhangi bir saha gücünü isteyeceğini sanmıyorum. Kongre üyelerinin bunu yansıtıp yansıtmayacağını görmek ilginç olacak" ifadesini kullandı.
Obama'yı daha etkin savaşmamakla eleştiren Kongre üyelerinin şimdi "askeri güç kullanımı" ile "kötü sonuçlar" arasında kalacağını dile getiren Perry, "Şimdi de Obama Kongre’yi topun ucuna koymak istiyor. Örneğin Senatörler John McCain ve Lindsey Graham Obama’nın Suriye’de birşeyler yapması gerektiğini söylüyorlardı. Merak ediyorum, Senato’da Suriye’de bir şeyler yapmaya yönelik bir oylama olursa, gerçekten geçer mi? Konu kendi onaylarını içermediğinde insanların askeri güç kullanımı konusunda yumruğunu masaya vurması kolay. İşte şimdi ayağa kalkmaları ve görüşlerini savunmaları lazım" dedi.
Beyaz Saray: "Bilerek muğlak dil kullandık"
Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest da yetki taslağındaki ifadelerin "belirsiz" olduğunu kabul etti ve bunu bilinçli olarak yaptıklarını söyledi. Earnest, ABD Başkanı’nın elinde spesifik olasılıklara yönelik esneklikler bulunması gerektiğine inandıklarını kaydetti.
Earnest, "Belirttiğimiz sınırlamalar dahilinde bir askeri eylem durumu ortaya çıkarsa, Başkomutan ek yetki onayları gerekmeden hızlı biçimde hareket edebilmeli ve askeri eyleme girişebilmeli" dedi.
AA muhabirinin konuyla ilgili sorularını yanıtlayan bir Pentagon yetkilisi de yetkinin, IŞİD liderlerinin ele geçirilmesi için Özel Güçler ekibinin operasyon düzenlemesi veya rehine kurtarma operasyonları gibi "daha sınırlı durumlarda sahada muharip gücün yer almasında esneklik sağladığını" dile getirdi.
Diğer yandan Kongre, Obama’nın gönderdiği taslağın dilini daha fazla genişletme ve daraltma imkanına sahip. Ancak bu noktada şimdiden Demokratlar ile Cumhuriyetçiler arasında ciddi görüş ayrılıkları dikkati çekiyor.
Demokratlar şimdiden yetki tasarısının dilini "çok geniş kapsamlı" bulurken, Cumhuriyetçiler ise dilin "çok sınırlı" kaldığını söylüyor. Obama'nın istediği yetkinin kara operasyonlarında neleri içerip, neleri içermeyeceği ise tam olarak Kongre'nin metnin diline karar vermesiyle belli olacak.