Kore yarımadası geçen cuma günü tarihi bir görüşmeye ev sahipliği yaptı.
Bazılarına göre, teknik olarak aralarındaki savaş hâlen devam eden Kuzey Koreli lider Kim Jong-un ve Güney Koreli lider Moon Jae-in, cuma günü bir araya geldi ve önemli kararlar aldı.
Alınan bu kararlar arasında Kuzey Kore’nin nükleer silah programını askıya alması, barış anlaşması yapılması ve savaş nedeniyle ayrılan ailelerin birleştirilmesi yer alıyor.
İki ülke arasındaki temasın sürmesi bekleniyor.
BBC Türkçe, Aralık 2017’de Kuzey Kore’nin denemeleriyle birlikte nükleer savaş endişesinin tırmanmasının ardından son birkaç ayda bu noktaya nasıl gelindiğini beş soruda derlemiş, ilgilerinize sunuyoruz:
Nükleer Savaştan Korkulurken Bu Noktaya Nasıl Gelindi?
Kuzey Kore’nin özellikle 2016 ve 2017 yılları boyunca takındığı sert tutum ve tüm uyarılara rağmen üst üste nükleer ve balistik füze denemeleri yapması nedeniyle Nisan 2018 itibariyle bu noktaya ulaşılmış olması birçok kişi için şaşırtıcı bir gelişme.
İki Kore arasındaki yakınlaşma bu yılın ocak ayında başladı.
Kuzey Kore lideri Kim, masasında “nükleer düğme” olduğunu söylediği ve ellerindeki silahların ABD’nin tamamını kapsayacak bir menzile sahip olduğunu açıkladığı konuşmasında ılımlı bir de mesaj verdi.
Kim, Güney Kore ile “diyaloğa açık” olduğunu da vurguladı.
Kim, “2018, hem Kuzey hem de Güney için çok önemli bir yıl. Kuzey, kurulmasının 70’inci yılını kutlarken, Güney ise Kış Olimpiyatları’na ev sahipliği yapıyor. Kuzey ile Güney arasındaki buzları eritmemiz ve böylece bu yılı ulusumuzun tarihinde özel bir yere sahip olacak şekilde anlamlı kılmamız lazım.” dedi.
Bu açıklamadan bir ay sonra Kuzey Kore, Olimpiyatlar için heyet yolladı ve iki ülke sporcuları açılış törenine tek bayrak altında katıldı.
Kim, mart ayında Güney Kore’den gelen üst düzey bir heyetle görüştü ve aynı ay içerisinde Kim’in ABD Başkanı Donald Trump ile de bir araya geleceği açıklandı. Kim, Çin’e gitti ve burada Devlet Başkanı Şi Cinping ile bir araya geldi.
Ayrıca Kuzey Kore, nükleer testleri durduğunu açıklarken, Güney Kore de sınır bölgesinden hoparlörlerle yaptığı propaganda yayınlarına son verdi.
Bu hafta içinde Dışişleri Bakanlığı’na atanması onaylanan CIA Başkanı Mike Pompeo da bu görüşme trafiği için Kim’le bir araya gelen bir diğer önemli isim oldu.
Kuzey Kore Neden Tutum Değiştirdi?
Kim’in sert tutumunu neden bir anda böylesine değiştirdiği tam olarak bilinmiyor.
Ancak son dönemde Kuzey Kore’ye uygulanan yaptırımlar ve bunun denetiminin sıkılaştırılmasının ülkede özellikle yakıt ve gıda konusunda var olan sıkıntıları daha da derinleştirdiği belirtiliyor.
Kuzey Kore’nin ana tedarikçisi Çin’in son altı ay içerisinde bu ülkeye dizel, benzin ve fuel oil göndermediği açıklandı. Kuzey Kore’ye son altı ayda yalnızca 3 ton jet yakıtı ve 55 ton da LPG gönderildi.
Uygulanan yaptırımlar sonucu Çin, Kore’den yaptığı demir cevheri, kömür ve kurşun alımlarını durdururken, mısır satışını sonlandırdı ve pirinç ihracatını da önemli ölçüde azalttı.
İki Kore Arasındaki Savaş Sürüyor mu?
Soğuk Savaş döneminin ilk sıcak çatışması olan Kore Savaşı, 1950 yılında başladı ve 1953 yılına kadar devam etti.
Savaş, Çin ve Sovyetler Birliği tarafından desteklenen Kuzey Kore’nin Güney’e yönelik saldırılarıyla başladı.
ABD, Kore’nin güneyinde de komünist bir rejim kurulmasını engellemek üzere müdahale etti.
Türkiye de Kore Savaşı’na asker gönderen ülkeler arasında yer alıyor.
1953 yılında ABD’nin temsil ettiği Birleşmiş Milletler, Çin ve Kuzey Kore arasında ateşkes anlaşması imzalandı.
Bu anlaşmayla birlikte, 38’inci paralelde Kore’yi ikiye bölen sınır ve bunun arasında da askerden arındırılmış bölge oluşturuldu.
Yaklaşık 250 kilometre uzunluğundaki bu şerit, iki Kore arasında tampon bölge görevi görüyor.
İki ülke arasında şu ana kadar bir barış anlaşması imzalanmış değil. Bundan dolayı da bazı uzmanlara göre, aslında iki ülke arasındaki savaş hâli teknik olarak devam ediyor.
Cuma günü iki Kore lideri arasındaki görüşme de bu bölgede gerçekleştirildi.
Cuma Günkü Görüşme Neden Tarihi?
Cuma günkü görüşmeyi tarihi yapan birkaç neden var.
Bunların başında 1953’ten bu yana ilk kez bir Kuzey Kore lideri hem sınırı hem de askerden arındırılmış bölgeyi geçerek Güney Kore’ye gitti.
Bu, ayrıca iki ülke liderinin 11 yıl sonra gerçekleştirdiği ilk görüşme oldu.
Dahası ilk buluşma anlarında Kuzey Kore lideri Kim Jong-un, Güney Kore lideri Moon Jae-in’i elinden tutarak, sınırın kuzey tarafına da geçirdi. Böylece sembolik de olsa ilk kez bir Güney Kore lideri kuzeye geçti.
İki liderin yaptığı ortak açıklama, görüşmelerin tarihi niteliğini daha da arttırdı.
Liderler ortak açıklamalarında, düşmanlıkların sonlandırılması çağrısı yaptı ve imzalanan ateşkesin barış anlaşmasına dönüştürülmesi konusunda mutabık kaldı.
Ortak deklarasyonda, “Kore Yarımadası’nda bundan sonra savaş olmayacak.” ifadesi yer aldı.
Cuma Günkü Görüşmeden Başka Ne Çıktı?
İki ülkenin savaşı bitirecek bir barış anlaşması yapmak konusunda mutabık kalmalarının yanı sıra görüşmeden çıkan bir diğer önemli sonuç da yarımadanın nükleer silahlardan arındırılması konusundaki mutabakat oldu.
Güney Kore lideri Moon’un sonbaharda Kuzey Kore’yi ziyaret etmesi bekleniyor.
Ayrıca, 15 Ağustos tarihinde savaş nedeniyle ayrı düşen ailelerin bir araya getirilmesini öngören bir etkinliğin düzenleneceği de açıklandı.
Ortak deklarasyonda bahsi geçen diğer mutabakat noktaları şunları:
* İki toplum arasındaki “düşmanca faaliyetlerin” sonlandırılması,
* Propaganda yayınlarını durdurarak iki ülke arasındaki askerden arındırılmış bölgenin bir “barış bölgesine” dönüştürülmesi,
* Askeri gerilimin azalmasıyla birlikte silahsızlanma,
* ABD ve Çin’in de katılımıyla dörtlü görüşmelerin yapılması,
* Savaş nedeniyle ayrı düşen ailelerin bir araya getirilmesi,
* Bu yılki Asya Oyunları da dâhil olmak üzere sportif etkinliklere birlikte katılım.