Myanmar Beş Para Etmeyen Bir Ülke de İslam Dünyası Kaç Para Ediyor?
Yaşar Süngü / Yeni Şafak
Bütün dünyanın gözü önünde yüzyılın son katliamının yaşandığı Myanmar’da 1 Türk Lirası’nın karşılığı 393 Myanmar Kyat, yani beş para etmeyen bir ülke.
Peki bu katliama göz yuman ve sessiz kalan ‘İslam’ dünyası kaç para ediyor?
***
Nasıl bir ülke Myanmar?
Bize göre ülkede yaşayan Müslüman halka uzun yıllardır sistemli biçimde göç ve soykırım politikasının uygulandığı dünyanın en alçak ülkesi.
Ülkenin bundan önceki adı Burma ve Birmanya idi, darbeyle iktidara gelen askeri rejim ülkede sadece Birmanların değil başka halkların da yaşadığını ileri sürerek Myanmar Birliği olarak değiştirdi.
60 milyon nüfusuyla Güney Doğu Asya’nın en büyük ikinci ülkesi ve askeri rejimle yönetiliyor.
Çok zengin kaynaklara sahip ancak askeri rejimin yanlılarına çekilen peşkeşle 1962’den bu yana dünyanın en fakir ülkelerinden biri haline gelmiş.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre sağlık alanında dünyada 190. sırada yer alıyor.
Ortalama yaşam süresi çok kısa; 57.
***
Güneydoğu Asya’da Andaman Denizi, Bengal Körfezi, Bangladeş, Çin, Hindistan, Laos ve Tayland’la komşu.
Myanmar’a yatırım yapan ülkelerin başında Çin, Hong Kong ve Tayland geliyor.
2014 yılında Myanmar’a doğrudan yabancı yatırım (yıllık) 946 milyon dolar, 2015 yılında ise 2,8 milyar dolar girmiş.
Bizim de Myanmar’a 2017 yılında 13 bin 427 dolar ihracata karşılık 5 bin 969 dolarlık ithalatımız olmuş.
Onlardan giyim eşyası ve ağaç alırken, onlara demir çelik, gıda, makine, traktör, elektrikli aletler, kablo ve ilaç satmışız.
Yani 19 bin 397 dolarlık dış ticaretimiz var bu zalim ülkeyle.
***
Ekonomik anlamda kötü yönetildiği için, doğal kaynaklarına rağmen dünyanın en fakir ülkelerinden.
Bankacılık sektörü kırılgan ve çok da büyük olmayan özel sektör belirsiz politik çevre ve bozuk pazar koşulları ile karşı karşıya.
Enflasyon oranı yüksek.
Myanmar’ın yetersiz yatırım ortamı doğal gaz, elektrik üretimi, kereste ve madencilik sektörleri dışında yabancı yatırımcıların çekingen davranmasına sebep olmuştur.
En verimli sektörler doğal maddelerin işlenmesine dayalı -özellikle petrol ve gaz, madencilik ve kerestecilik- sektörler olup, son ikisi doğaya yoğun ölçüde zarar veriyor.
Yani ülke hem insan katliamı hem de doğa katliamı ile meşhur.
Özel bankalar, yerli ve uluslararası kısıtlamalar altında çalışıyor.
Özel sektörün kredilere erişimi sınırlı.
Avrupa Birliği yıllar boyunca Myanmar’a silah ambargosu, mücevherat, maden ve kereste sektörlerinde ticaret yasağı ve belirli firma ve kişilerle iş yapma yasağı gibi yaptırımlar uygulamış.
23 Nisan 2012’de Avrupa Birliği silah ambargosu dışındaki yaptırımları kaldırmış ve AB firmalarına Myanmar’a yatırım yapmalarını önermiş.
ABD ise bazı yaptırımları kaldırırken, bazılarına devam etme karar vermiş.
Ekonomi doğal gaz ihracatına bağlı olarak büyüyor.
Ancak büyümenin önündeki en büyük engel, insan haklarını hiçe sayan dikta rejimi.
***
50 yıldır askeri iktidar tarafından yönetilen Myanmar (Burma), tam anlamıyla Asya’nın kapalı kutusu.
Ülkede halk polis ve asker korkusu ile sindirilmiş.
1962 öncesinde Asya’nın en zengin ikinci ülkesi iken general Ne Win’in başlattığı Burmese Way to Socialism programı sayesinde bölgesinin en fakir ülkelerinden biri haline gelmiş.
***
Ülkeyi anlamak isteyenlere George Orwell’in “Burma Günleri” kitabı tavsiye ediliyor.
Ünlü romancı George Orwell’in Burma Günleri, Hayvan Çiftliği ve 1984’ü Myanmar için yazdığı söyleniyor.
***
Myanmar’da kredi kartı geçmiyor (büyük şehirlerde ve havalimanı hariç) ve ATM’den para çekemiyorsunuz.
İki döviz kuru var: hükümetin resmi kuru ve karaborsa kuru.
Kur aşırı değişken.
Myanmar ucuz mu değil mi sorusunun cevabı, dolar kuruna bağlı.
Halkın dolar satın alması yasak, bu nedenle yurtdışına çıkamıyorlar.
Yurtdışında Myanmar parası bozdurulmuyor.
Onlar da turistlerden Kyat’ları karşılığında dolar alıp biriktirerek uçak biletlerini ve masraflarını karşılayabiliyorlar.
***
Myanmar’da 1982’de kabul edilen yasayla vatandaşlık haklarını kaybeden Arakanlı Müslümanlar “devletsiz” sayılıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) tarafından “eziyet gören dini azınlık” olarak kabul edilen Arakanlı Müslümanlar, hem şiddet olaylarına hem de yasal, ekonomik ve toplumsal ayrımcılığa maruz kalıyor.
***
Yaşanan katliama BM, Türkiye ve ABD’den başka (sözlü) tepki gösteren olmadı.
Dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan Myanmar’a bile gücü yetmeyen bir İslam dünyasının (iktidarları) bugünkü suskunluğunun bedelini mutlaka ödeyecek.