"Kur'an'da kıssalar" başlığıyla yapılan semineri İbrahim Uçan sundu.
Kısaca şu içeriğe yer verildi.
"K-s-s" kökünden türeyen kıssa kelimesinin (çoğulu kasas) anlam yapısı incelendiğinde kökeninde kesmek, açıklamak, anlatmak, izini sürerek adım adım takip etmek, haber vermek, göğüs, göğüs kemiği, göğsün başı, bir şeyin ortası gibi anlamları taşıdığı görülecektir.
Kur'an-ı kerim'e bakıldığında kelimenin "kıssa" şeklinde değil de aynı kökten gelen, aslında isim olup mastar yerine de kulanılan "kasas" biçiminde (62/3, 12/3, 28//25, 18/64, 12/111) ve "kasasna, nakussu, lem naksus" gibi (4/164, 7/101, 12/5) fiil hallerinde kullanıldığı müşahade edilmektedir. Şu halde bu kelime ve anlatım üslûbunun Kur'an'da kullanılışı şu tarihsel gayeye dikkat çekmek istemektedir: Geçmiş eserleri, izleri açığa çıkarmak, bu suretle insanların unutmuş bulundukları veya gafil oldukları olaylar üzerinde dikkatleri yoğunlaştırarak, derinden derine tefekkür alanına çıkarmak.
Kıssalar Kur'an'ın yarsına yakın bir yekün tutmaktadır. Kıssaların bu kadar çok tekrar edilmesinin temel sebebi kanaatimce Allah Resulünün vahyi tebliğ ederken muhataplarından ona gelen alaycı ve küçümseyici tavırlardır. Allah geçmiş peygamberleri, toplumlarıyla yaşadıkları olaylarla anlatarak aslında bunun sadece o dönemle alakalı olmadığını, tarih boyunca peygamberlere sürekli böyle karşı çıkışların olduğunu anlatır.
Kıssaları iyi anlayabilmek için Kur’an’ın tarih ve gayb konusunda nasıl bir çerçeve çizdiğini bilmemiz gerekir. Kur’an, tarihi, ne ekonomik, ne sınıfsal ne de ulusal olarak ele alır. Kur’an, tarihi, tevhid-şirk mücadelesi ekseninde ele alır.. Ona göre ilk insan Hz.Adem’den beri varolan mücadele, Allah’a iman eden, ondan başka hiçbir ilahı kabul etmeyen, toplumu ıslah etmeye çalışan insanlarla, Allah’a ortak koşan, onun otoritesini kabul etmeyen ve toplumu ifsat eden insanların mücadelesidir. Peygamberler, toplumlara Allah’ın gönderdiği halkanın birer parçasıdır. Allah resulü de bu halkanın son parçasıdır. Dolayısıyla Allah resulünün yaşadıkları, hiç de garipsenmemelidir, çünkü tarih boyunca diğer peygamberlerin hepsi buna yakın şeylerle karşılaşmışlardır.
KUR’AN KISSALARININ GAYELERİ
Kur’an kıssalarının gayeleri ile ilgili çok sayıda madde sıralanabilir ancak temel anlamda bunu iki şekilde sıralayabiliriz:
1-Peygamberi teselli etmek ve onun irade ve azmini bilemek.
2-İnsanları düşündürmek ve ibret almalarını sağlamak.
KUR’AN KISSALARINA YAKLAŞIMLAR
Kur’an kıssalarına üç yaklaşım sözkonusudur:
1-Geleneksel Yaklaşım: Kur’an kıssalarını özellikle tevrattan anlatılan hikayelerle israiliyat eksenli olarak okumadır. Örneğin tevratta Havva’nın adem’in kaburga kemiğinden yaratıldığı anlatılır. İslami kaynaklara da hadis şeklinde geçen bu aktarım Kur’an’ın anlatımına uygun değildir. İzzet Derveze, Kur’an’ul Mecid adlı kitabında Hazin, Ebusuud, Beydavi ve Keşşaf tefsirlerinden Zülkarneyn, Ye’cüc ve Me’cüc ‘le ilgili olarak çok sayıda Kur’an dışı rivayeti zikreder ve bunların ayetlerin anlam ve hedefleriyle bağdaşmadığını söyler
2-Modernist Yaklaşım: 1947 yılında Mısır’da Halefullah, Kur’an’da Anlatım Sanatı el-Fennu'l-Kasasî adlı doktora çalışmasını yayınladı. Bu çalışmanın temel tezi, "Kuran-ı Kerim, kişi ve olayları ele alırken edebi bir dil kullanır yoksa amacı tarihi gerçekleri sunmak değildir. Böyle düşünmek onun doğruluğuna bir zarar vermez. Kıssalardaki bütün olayların vuku bulması gerekmez. Onlar verilmek istenen anlamların temsili ve tasviri ifadeleridir.
3-Kur’an’i Yaklaşım: Bu yaklaşım Kur’an kıssalarını okurken Kur’an bütünlüğünden kalkarak asıl verilen mesajı anlamaya çalışır. Kur’an kıssalarında aslolan şeyin ibret ve öğüt almak olduğunu ve kıssalarda anlatılmayan detayları, israiliyat menşeli bilgileri mesajı gölgeleyeceği için dikkate almaz, eleştirir. Filistinli müfessir İzzet Derveze’nin ve ülkemizde M.Sait Şimşek‘in bu yönde ciddi çabaları ve eserleri vardır.
Kur’an kıssaları ayrıca bize bir bilgiyi de verir: Allah’ın tarihe müdahalesi ve tarihin akışını değiştirmesi. İbrahim’in ateşte yanmaması, Musa’nın denizi ikiye yararak kavmi ile Firavun’dan kaçması, Hz.Peygamber‘i Bedir savaşında meleklerle desteklemesi aslında Allah’ın tarihin akışını değiştirecek müdahaleleridir.
Peygamberlerin gönderildikleri kavimlere ortak mesajlarını kıssaları okurken görebiliriz:
1-Tevhide davet
2-Takvaya Ve Kendisine İtaate Davet
3- Tevbe Ve İstiğfara Çağrı
4- Ücret Mukabilinde yapılmaması
5- Mucizeler ve Apaçık Deliller ile Te’yid Edilmesi
seminer karşılıklı soru-cevap faslından sonra sona erdi.