Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’nin Bangsamoro Organik Yasası'nı imzalamasının ardından Moro İslami Kurtuluş Cephesi Lideri Hacı Murad İbrahim, müzakerelere öncülük eden Barış Süreci İzleme Heyeti Üyesi İHH İnsani Yardım Vakfı’na gönderdiği bir mektupla teşekkür etti. Teşekkür mektubunda İbrahim, ayrıca Türkiye hükümetine ve Türkiye Müslümanlarına desteklerinden ötürü müteşekkir olduklarını ifade etti.
“Yeni süreç daha zor olacak”
Mektubun tam metni şu şekilde:
“Selamün aleyküm kardeşim Bülent Yıldırım, Hüseyin Oruç ve İHH’da çalışan kardeşlerim. İHH’dan bize ve tüm Moro Müslümanlarına sürekli olarak yaptığınız dualar ve yardımlarınız için çok teşekkür ediyorum. Aynı şekilde Türkiye hükümetine, devlet kurumlarına, diğer STK’lara ve genel olarak Türkiye Müslümanlarına müteşekkiriz. Sizin destekleriniz sayesinde mücadelemiz, şu an ulaştığımız noktaya gelmemize katkı sağladı. Lütfen mücadelemizin ileriki aşamasında ve milletimizin yeniden inşa sürecinde yardım ve dualarınızla bizleri desteklemeye devam edin. Önümüzdeki sürecin daha önceki aşamalardan daha kolay olmayacağının farkındayız. Bu nedenle desteklerinizin sürmesine ihtiyacımız var. Bugüne kadar yaptığınız tüm yardımlardan dolayı Allah sizden razı olsun. Teşekkür ve selam ile.”
Ne olmuştu?
Filipinler'in Mindanao, Palawan ve Sulu takımadalarıyla diğer güney adalarında yaşayan Müslüman topluluklar Morolar ismiyle anılıyor. Filipinler nüfusunun yaklaşık yüzde 11'ini oluşturan Morolar, İslam'ı 14. yüzyılda benimsedi. 20. yüzyıla kadar kendi bağımsız devletlerinde yaşayan Morolar, 1946'da ABD sömürge yönetimi tarafından Hıristiyan Filipinler idaresine bırakılınca bağımsızlıklarını kaybetti. Moro halkı sonrasında bağımsızlıklarını yeniden elde etmek için siyasi müzakere yollarını kullanmaya başladı.
Bölgede Müslüman halkı hedef alan saldırıların etnik temizliğe dönüşmesi, Moroların kendilerini korumak amacıyla 1970'li yıllarda Moro İslami Kurtuluş Cephesi'ni (MİKC) kurarak silahlı mücadele kararı almasına neden oldu. Filipinler devleti ile Morolu Müslümanlar arasında 40 yılı aşkın süre devam eden çatışmalarda 5 milyon Müslümanın yaşadığı Mindonao'da 120 binden fazla kişi hayatını kaybetti, 2 milyon kişi mülteci durumuna düştü. Taraflar arasında 1997 yılında ateşkes görüşmeleri başladı. 2012 yılında ise barış müzakerelerinin başlamasıyla beraber hükümet ile MİKC arasında ateşkes ilan edildi. MİKC ile Mindanao'da 2016'ya kadar, Bangsamoro adlı yeni bir özerk bölge oluşturulmasında mutabakata varıldı.
Barış görüşmeleri, Rodrigo Duterte'nin Filipinler seçimini kazanmasıyla ivme kazandı. MİKC, 2017'de hükümet ile vardıkları barış anlaşması kapsamında hazırladıkları yeni Bangsamoro Temel Yasa Tasarısı'nı Devlet Başkanı Duterte'ye sundu. Filipinler'de Kongre, mayıs ayında Müslüman nüfusun yoğun yaşadığı Mindanao eyaleti ve çevresindeki adalara özerklik tanınmasını öngören Bangsamoro Temel Yasası'nı onayladı.
Yasa; Senato, Temsilciler Meclisi ve Başkan Duterte'nin imzalamasının ardından Müslüman nüfusun yoğun yaşadığı Mindanao eyaleti çevresindeki adalara kapsamlı özerklik tanıyacak. Yasanın kabul edilmesinin ardından en geç 150 gün içinde özerk bölgeyi ilgilendiren bölgelerde bir referandum yapılacak. Çoğunluğunu Moro İslami Kurtuluş Cephesi’nden oluşacak 80 kişilik bir meclis, başbakanını da kendi içinden seçecek. Bangsamoro Organik Yasası ile bölge Müslümanlarının hukuki ve ekonomik kazanımları artacak. Bangsamoro hükümetinin kurulması ve bölgede dini özgürlükler konusunda bağımsız olarak şeri hükümlerin uygulanacağı şeriat mahkemeleri açılacak. Bölgedeki idari yetkiler ulusal hükümette kalmayarak Bangsamoro hükümetine devredilecek.
Böylelikle Filipinler’de yüzyıllardır sahip oldukları özgürlüğü önce 1898'de Amerikalılara ardından 1946’da Hrıstiyan Filipinlilere kaybeden Moro Müslümanları, imzalanan kapsamlı özerklik anlaşmasıyla 120 yıl sonra kendi bölgelerini yönetebilecek.
İHH’nın barış sürecindeki rolü
Filipinler’de 40 yılı aşkın süredir devam eden iç savaş bölgedeki Müslümanlara geniş haklar tanıyan anlaşmanın 2014 yılında İHH İnsani Yardım Vakfı’nın da denetiminde imzalanmasıyla resmen son bulmuştu. İzleme Heyeti, Filipinler Devleti ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi arasında devam eden müzakere sürecini çok yakından takip ederek anlaşmanın hayata geçirilmesi için büyük çaba sarfetmiş ve bunun sonucunda anlaşma, Filipin Devleti ve Meclisi tarafından onaylanarak yürürlüğe girmişti.
Beş üyeden oluşan izleme heyetinde eski Avrupa Birliği Büyükelçisi Alistair MacDonald, İHH İnsani Yardım Vakfı Mütevelli Heyeti Üyesi Hüseyin Oruç, Asya Vakfı’ndan Steven Rood, Gaston Z Ortigas’dan Karen Tanyada ve UNYPAD’dan Rahip Kuthdo bulunuyor.
1996’dan beri
İHH İnsani Yardım Vakfı, Moro’daki çalışmalarına 1996 yılından bu yana devam ediyor. İHH, bölgede; Ramazan, Kurban, insani yardım, acil yardım, yetim, insani diplomasi ve kalıcı eserler gibi birçok alanda faaliyet yürütüyor. Bugüne kadar İHH, bölgede hayırseverlerin destekleriyle; Acil Yardım Çalışmaları kapsamında 140 bin 590 kişiye gıda, Ramazan Çalışmaları kapsamında 112 bin 775 kişiye kumanya paketi, Kurban organizasyonu kapsamında 4 bin 510 kişiye et ve fitre dağıtımları kapsamında 11 bin 520 aileye nakdi yardım ulaştırdı. İHH, ayrıca bölgede kalıcı eser inşası kapsamında okul, cami, mutfak ve yetimhane çalışmalarını sürdürüyor.
İHH’dan Moro yetimlerine destek
Bölgedeki yetim çalışmalarına uzun yıllardır devam eden İHH İnsani Yardım Vakfı, Moro’daki ilk yetimhanesini 2009 yılında hizmete aldı. İlk yetimhane 30 erkek yetimin barınabileceği Hacı Şerefoğlu Yetimhanesi olurken onu Mavi Marmara’nın son şehidi Uğur Süleyman Söylemez adına yaptırılan 100 kişilik kız yetimhanesi takip etti. Önümüzdeki aylarda da 50’şer kişilik Akıncılar ve Haticetül Kübra adını taşıyacak olan 2 ayrı yetimhane de hizmete girecek. İHH, ayrıca hayırseverlerin destekleriyle halihazırda Yetim Sponsorluk Sistemi ile toplamda 654 yetimin aylık bakımlarını üstleniyor.