DW Türkçe'den Alican Uludağ CİMER üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na (TCMB) muhalefetin sık sık gündeme getirdiği "128 milyar dolar nerede?" sorusunu 16 Nisan 2021'de sordu. Merkez Bankası yaklaşık 7,5 ay sonra bu soruya yanıt verdi. TCMB'den yapılan açıklamada, 128 milyar doların "Türkiye'de artan sermaye çıkışları, azalan doğrudan yatırımlar, turizm ve ihracatta yaşanan hızlı daralma nedeniyle ekonomide yüksek tutarda döviz talep fazlası ortaya çıkması" nedeniyle satıldığı savunuldu. Merkez Bankası satılan rezervlerle piyasanın döviz likidite ihtiyacının karşılandığını ileri sürdü.
Kasım 2020'de Instagram üzerinden istifasını duyuran eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın Merkez Bankası rezervlerini yerel seçimler öncesinde dolardaki yükselişi frenlemek için satılmasına göz yumduğu ekonomistler ve muhalefet tarafından sık sık gündeme getiriliyordu.
128 milyar doların akıbetini soran muhalefete iktidar kanadından çelişkili yanıtlar gelmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaptığı açıklamada, rezevrlerin Merkez Bankası'nın kasasında durduğunu söylerken, başka bir açıklamada koronavirüs salgını nedeniyle vatandaşların durumu iyileştirmek için satıldığını ifade etmişti.
MERKEZ BANKASI: SALGINDA HARCANDI
Merkez Bankası CİMER üzerinden verilen yazılı yanıtta, dünyada daha önce görülmeyen bir krize yol açan koronavirüs salgının tüm ülkeleri olağan dışı tedbirler almak mecburiyetinde bıraktığı savunuldu. Merkez Bankası, verdiği yanıtta 128 milyar doların satılmasının gerekçesini şöyle savundu:
"Diğer gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de bu dönemde artan sermaye çıkışları, azalan doğrudan yatırımlar, turizm ve ihracatta yaşanan hızlı daralma nedeniyle ekonomide yüksek tutarda döviz talep fazlası ortaya çıkmıştır. Ek olarak mevcut jeopolitik konjonktürün de yarattığı baskılar, makro finansal istikrarı sağlamak üzere ekonomide döviz likidite ihtiyacının karşılanması gerekliliğini doğurmuştur. Bu nedenlerle finansal istikrarın korunması, ödemeler dengesi finansmanı ve döviz arz-talep dinamikleri kapsamında işlemler gerçekleştirilmiştir."
Satılan 128 milyar dolarla reel sektör, finans kesimi ve kamu kurumlarının ihtiyacı için kullanıldığını süren Merkez Bankası açıklamasına şöyle devam etti:
"Bu sayede ülkemiz ekonomisinin üretim, istihdam ve ihracat kapasitesi korunmuş, reel sektörün, finansal kesimin ve kamu kurumlarının döviz likiditesine erişim ve dış ödemeler noktasında herhangi bir sorunla karşılaşmaması için gerekli tedbirler alınmıştır"
“O GÜN TL'Yİ KORUMAYA ÇALIŞAN İKTİDAR BUGÜN TERSİNİ SAVUNUYOR”
128 milyar dolar rezervin Merkez Bankası tarafından satıldığını ortaya ilk çıkaran isimlerden Gelecek Partisi Ekonomi Politikaları Başkanı, bankacı Kerim Rota, Merkez Bankası'nın bu yanıtının iktidarın mevcut ekonomi politikalarıyla çeliştiğini kaydetti. Yanıtın önemli cümleler barındırdığını belirten Rota, bunlardan ilkinin bu işlemlerin üretim, istihdam ve ihracatı desteklemek için yapıldığı iddiası olduğunu kaydetti. Rota, "Bunu çok ilginç buldum. Henüz aradan bir sene geçti bu 128 milyar dolar meselesinden üzerinden. Şimdi üretim, istihdam ve ihracatın desteklenmesi için tam tersi bir politikanın, yani Türk parasının değersizleştirme politikasını yine aynı iktidar yapıyor" dedi.
Merkez Bankası'nın bu işlemleri likidite sağlamak için yaptığını savunmasını da eleştiren Rota, "Oysa Merkez Bankası'nın biliyorsunuz likidite sağlamak için birçok aracı var, döviz satmak bunlardan en sonuncusu olması gereken ve en kısa olması gereken. Oysa bu ilk seçenek ve en uzun süreli seçenek olarak merkez bankasınca tercih edildi" değerlendirmesini yaptı.
Kerim Rota, kamu kurumlarının döviz ihtiyaçlarını Merkez Bankası'ndan Hazine yoluyla sağlamak için kanuni bir alt yapıya sahip olduğuna dikkat çekti. Bu nedenle bunun için kapı arkasından işlem yapmaya gerek olmadığını ifade eden Rota, "Net şekilde Hazine, Merkez Bankası'ndan bu dövizleri satın alabilir ve bu işlemleri kamuya açıklayabilirlerdi. Bunu yapmamışlar" dedi.
Kerim Rota, bu dönemde bankaların ve aracı kurumların ciddi anlamda döviz alım satımı yapmadığını belirtti. Merkez Bankası'nın yanıtında "finansal kesim" diyerek vatandaşın dövize olan kışkırtılan tercihinin üzerini peçelediğini kaydetti.