Afrika Boynuzu gezisi dönüşü Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la uzun bir sohbet imkanı bulduk. Afrika gezisinden Mogadişu saldırısına, Suudi Kralı’nın ölümü için yas ilan edilmesinden paralel yapıyla mücadeleye, başkanlık sisteminden, Meclis’teki Yüce Divan oylamasına kadar uzanan bir yelpazede gazeteciler olarak sorduğumuz sorulara yanıtlar aldık.
Afrika Boynuzu turunun etkileyici bir gezi olduğuna hiç şüphe yoktu. Türkiye’nin Afrika açılımının sonuçları, Afrika’nın sefaleti karşısında Türkiye’nin ve diğerlerinin duruşu ve Türkiye’nin imajı 4 günlük gezide pek çok açıdan gözler önüne serildi. Özellikle Somali’de sefalet iç acıtırken, Türkiye’nin yardım çabası ve bunun somut sonuçları da gerçekten ikna edici ve dikkat çekiciydi. Bunları yarınki köşe yazısına bırakarak, sözü Tayyip Erdoğan’a bırakılım. İşte Cumhurbaşkanı’nın gezi ve ülke gündemi hakkında görüş ve yorumları:
Siz Mogadişu’ya gitmeden önce bir bombalı saldırı oldu… Burada üçüncü bir devletten bahsediliyor…
Bizim bu gidişimize yönelik böyle bir eylemin önceden tasarlanmış olması veya yapılmış olması tahminlerimin dışında bir şey. Ben ülkemde terörün en yoğun olduğu zamanlarda ülkenin her yerine gittik. Bu gidişleri sürdürdük, yine sürdüreceğiz. Bu insanlar da bizim, şiddet olaylarından dolayı oraları bırakacak değiliz. İnanıyorum ki bir gün hepsi doğruyu görecekler.
Mogadişu’daki size yönelik. Neden böyle bir örgüt sizi hedef alıyor?
O şekilde düşünmek istemiyorum. Velev ki öyle bir düşünce varsa, bunun insani, vicdani, İslami bakış açısıyla ilgisi yok. Biz niçin gidiyoruz Somali’ye? Somali halkına verdiğimiz hizmetlerin açılışlarını yapmak üzere gidiyoruz. Bundan sonra da yapacağımız yatırımların müjdesini vermek için gidiyoruz. Eğer bu insanlar Somali’yi seviyorsa, Somali halkını seviyorsa, bizim gelişimize tam aksine çok daha olumlu yaklaşmaları lazım. Bizim buradaki tavrımız, buradaki duruşumuz inanıyorum ki hem Somali halkına hem de onlara ciddi birer mesaj olmuştur. Sokak aralarını filan gördüyseniz, ister istemez Somali yönetimi de çok ciddi tedbirler aldı. Cumhurbaşkanı da onu söylüyor; ‘Ben böyle bir sorumluluğu taşıyamam. Bundan dolayı alınması gereken tedbirleri en ciddi şekilde aldık. Yoksa şu anda 1 milyon insan sokaklara dökülür, hastaneye kadar sizinle beraber yürürdü. Burada size karşı böylesine büyük muhabbet var’ diyor.
GEREĞİ NEYSE YAPILACAK
Etiyopya’da ‘Paralel Yapı’nın buradaki okulları kapatılsın, okulları Milli Eğitim açacak..’ dediniz. Bu konuda dünya çapında nasıl gelişmeler var?
Konu ile ilgili, biliyorsunuz her gittiğimiz yerde devlet başkanları ile ben görüşüyorum, görüşmeye de devam edeceğim. Kalkıp kendi ülkesinin hükümetini, o ülkelerin hükümetlerine veya parlamenterlerine olumsuz şekilde şikayet eden anlayışa karşı biz gereği neyse yapacağız. Somali’de de aynı görüşmeleri yaptık. Buradan da olumlu neticeler aldım. Etiyopya’dan da olumlu netice aldık. Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığımızın çalışmaları zaten devam ediyor. İstiyoruz ki, buradaki eğitim öğretim sistemleri bizim milli eğitim bakanlığımız tarafından yürütülsün, burada aksamalar olmasın ama bunlar da buraları bu tür girişimlerle kirletmesin.
Suriye politikası ve çözüm süreci...
Biz yeni bir Irak olsun istemiyoruz. Nedir bu? Kuzey Irak.. Şimdi de Kuzey Suriye doğsun! Bunu kabullenmemiz mümkün değil. Burada Türkiye olarak üzerimizdeki yükün ağır olduğunun bilincindeyim, biz buradaki duruşumuzu korumak zorundayız. Aksi takdirde Kuzey Irak’tan sonra burada da bir Kuzey Suriye. Bu oluşumlar gelecekte büyük sıkıntılara yol açacaktır. Bir de şu boyut da var, yani Afrin, Kobani, Kamışlı, bu şeritte böyle bir düzenlemenin yapılması da manidardır.
MİLLETİN KARARI ESAS ALINIR
Selahattin Demirtaş’ın “baraj nedeni ile “Meclis’e giremezsek çözüm süreci için iyi olmaz, gerisini devlet düşünsün” diyor, bu konuda konuda düşünceleriniz neler?
Bir siyasi partinin eş başkanı durumunda olan bir kişinin bu tür bir açıklama yapmasının hiçbir siyasi edebe sığması mümkün değildir. Böyle bir yaklaşım tarzı olamaz. Cözüm sürecinin akamete uğrayıp uğramamasının kararını sen mi vereceksin! Çözüm sürecinin akamete uğrayıp uğramayacağının kararını millet verecektir. Eğer seni yüzde 10’un altında bırakacaksa millet ne demiştir; “Çözüm sürecinden memnunuz, siz yolunuza aynı kararlılıkla devam edin.” Ben bu sonuçtan bunu anlarım.
HDP seçime parti olarak girer, barajı aşamazsa siyasi muhatap olma imkanını kaybetmiş olur mu?
Parlamento’da olduğu zaman siyasette muhatap olmak başkadır, Parlamento dışında olduğu zaman muhatap olmak başkadır. Hükümet STK’larla görüşmeler yapıyor değil mi? Onların da varsa bir STK’sı, istediği zaman davet edip görüşebilir. Hiçbir zaman da kalkıp “Biz Parlamento dışındayız ama istediğimiz zaman yine masada oluruz” diye bir şart da koşamazlar. Çünkü STK’ların yapısında bu olamaz, STK’ların kanaatlerinden istifade etme hakkı hükümete aittir. Gerektiğinde bu görüşmeleri yapabilir.
PARLAMENTO NOKTALADI
Meclis’in Yüce Divan konusundaki kararını nasıl yorumluyorsunuz?
Parlamento’da bir komisyon kurulması teklifi gündeme geldiğinde, bu konuda çok rahat olduğum için arkadaşlarıma hiç çekinmeden soruşturma komisyonunu kurabileceğimizi söyledim. Bizim bir çekincemiz olsa, komisyonu kurmayabilirdik, orada engelleyebilirdik. Engellediğimiz zaman da kimsenin bize niye bunu engelledin deme hakkı yoktu. Süreç devam etti. Komisyon raporunu hazırladı. Ne dedi? “Yüce Divan’a gönderilmesine gerek yoktur.” Parlamento’da da netice iktidarın istediği istikamette çıktı. Efendim, niye iktidar partisinden bu kadar fire var, şu var bu var ifadeleri gündeme geldi. Bir defa bu ifadeleri kullanmak bana göre çok çirkin. Bir taraftan milli iradeye saygılı olun diyeceksin, öbür tarafta milli iradenin kararına karşı kalkacak bunları söyleyeceksin. ‘İktidar niçin bu sayıda kaldı?’ deme hakkı yok ki. Sen niye 276’yı bulamadın… Sen bunu sorgula. Demek ki iktidar burada kenetlendi ve bu işe prim vermedi. Diyorlar ki; Yüce Divan’a güvenmiyor musunuz? Peki siz ilk derece mahkemelerin verdiği karara güvenmiyor musunuz? İlk derece mahkeme kararını verdi, takipsizlik dedi ve hükümet buna rağmen komisyon kurulmasını temin etti. Milli irade de Parlamento da Yüce Divan’a gitmesine gerek görmedi ve orada işi noktaladı. ‘Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir’ diyorum ve çıkan karara da saygı duyuyorum.
Mücadele hassasiyeti sürecek
Sizde paralel yapıyla olan mücadele azmi her yerde var mı?
Bu konuda her şey hukuk devletinde hukuk sınırları dahilinde yapılıyor. 1 Eylül 2015’te dershaneler kapanıyor. Okullarda da kayıtlarda çok ciddi düşüşleri var. Ticari noktada ise Maliye Bakanlığımız'ın, MASAK’ın bu konular üzerinde ciddi manada hassasiyeti var. Devletin yapılanması içinde, atamalarda bu örgüte kesin tavır var. Üçlü kararname ise biliyorsunuz bana geliyor. Bir defa en derin incelemeyi, araştırmayı yaptırıyorum. Üçlü kararnamelerde de üst düzey atamalarda kolay kolay karar mercilerine gelemiyorlar, gelemeyecekler. Tabii bu 40 yıllık bir yatırım, 40 yıllık yatırımı bir yılda çözmek, halletmek kolay değil. Onun için biraz zaman alacak. Kararlıyız. Gerek Sayın Başbakan’ın gerek hükümetin bu konudaki kararlılığını da biliyorum. Sayın Başbakan bu ikazları sürekli olarak yapıyor. Cumhurbaşkanı olarak bu uyarıları ben meydanlarda yapıyorum, nasibini alan zaten alıyordur, ona göre de adımlarını atıyordur diye düşünüyorum.
Bu yapı ile mücadele yapılırken, kaçınılmaz olarak olağanüstü tedbirler almak gerekiyor. Siyasi iradenin enerjisi aşırı şekilde bu konuya yönelirse sorun olmaz mı?
Devlet şüphesiz ki demokratik hukuk devletidir, atacağı adımları demokratik, hukuk devleti çerçevesi içerisinde atacaktır. Bunu yaparken enerjisini de dengeliyor. Bizim attığımız atacağımız adımlarda da bu hassasiyet var. Eğer biz bu hassasiyeti göstermeyecek olursak bedeli çok çok ağır olur. O zaman bu enerjiyi de bulamazsınız. Ben, uzun süreli mücadele derken, tahayyül edilemeyecek bir uzun süreç görmüyorum. Yeter ki, MGK’nın tavsiye kararından sonra, hükümetin Bakanlar Kurulu kararı ve şimdi de 2015 siyaset belgesine girecek olması işimizi kolaylaştıracak. Hükümetimiz de bizler de bu kararlılığı devam ettirdikten sonra inşallah en kısa zamanda neticeyi alacağız.
Hükümetle kolay kolay sorun olmaz
Gündemi belirlenen Türkiye’den gündem belirleyen Türkiye’ye geçişte başkanlık sisteminin rolü ne olur? Bu konuda hükümetle bir uyum problemi var mı?
Bu geçişte başkanlık sisteminin bu sürece güç katacağına inanıyorum. En büyük avantaj, çok başlılığı ortadan kaldırması olacaktır. Gelişmiş ülkelere bakalım, görüyoruz ki tamamına yakınında başkanlık sistemi var. Buradan netice alındığına göre, biz niye hâlâ ayaklarımıza prangaları bağlayalım?
Hükümetle aramızda kolay kolay Allah göstermesin herhangi bir şey olmaz. Ben kolaylaştırıcı olacağım, hükümet de bu noktada çalışmalarını rahatlıkla sürdürecek. Tabii dışarıdan dedikodu üretenler olacaktır. Bunları üretenler mevcut iktidarın başarılı olmasını istemeyenlerdir.
Sayın Davutoğlu ile başkanlık sistemine geçiş noktasında görüş ayrılığı var mı?
Başkanlık sistemi benim başbakan olduğum gün değil, belediye başkanlığımdan beri savunduğum bir tezdir. Öyle zannediyorum ki Ahmet Bey’in de önümüzdeki seçimlerde savunacağı en önemli tezlerden bir tanesidir.
Başkanlık sisteminin denge ve denetleme mekanizmalarının kurulamayacağını, bir anti demokratikleşme süreci başlatacağını öne sürenler var…
Tam aksine, başkanlık sistemindeki denetim mekanizmaları şu andaki bizim mevcut sistemde yok. Tek meclisli bir başkanlık sisteminde, ki bence öyle olmalı, seri karar almak mümkün olur. Güçlü bir iktidarsanız, güçlü bir iktidar olarak da Başkan’a yetkisini verecektir, verdikten sonra da denetleyecektir.
Biz bölgeye gidince İngiltere toplantı yaptı
2005’i “Afrika Yılı” ilan etmiştik. Onu bir Afrika ortaklığı sürecine dönüştürdük. Göreve geldiğimizde Afrika’da 12 büyükelçiliğimiz vardı, bugün itibarı ile 39 büyükelçiliğimiz var. Afrika’dan ülkemizde neredeyse büyükelçilik yoktu, şimdi 31 büyükelçilik de Afrikalıların Türkiye’de var. Önemli olan bir konuda şu; özellikle vurgulamakta fayda görüyorum. O da göreve geldiğimizde Afrika ülkeleri ile aramızdaki toplam ticaret hacmi 3 milyar dolar iken, bugün ticaret hacmi 36 milyar dolara ulaşmış vaziyette. Bu Afrika ile Türkiye arasındaki münasebetlerin ne kadar olumlu istikamette geliştiğinin ifadesidir. Gündem belirleyen Türkiye’nin daha da güçlenmesi lazım. Artık gündemi belirlenen Türkiye yok. Gündem belirleyen Türkiye’nin daha güçlü hale gelmesiyle dünyadaki konumu çok daha farklı hale gelecektir. Çok daha da fazla yardım edecektir. Biz 2002 sonu itibarı ile fakir ülkelere 45 milyon dolar veriyorduk, şimdi ise 4.5 milyar dolar destek veriyoruz. Veren el alan elden hayırlıdır. Kimileri yardım noktasında yoklar, zaten yatırımların yapılmasını istemiyorlar. Mogadişu limanını üç yıl oyaladılar. Israr, ısrar, ısrar, sonunda Albayrak’a verdiler. Şu anda ayda iki milyon dolar Somali oradan kazanıyor. Halbuki üç yıl boyunca çalışmış olsaydı, çok ciddi bir kan olacaktı ekonomilerine. Neden vermediler? Çünkü üst üste telkinler oluyor. Türkiye’nin yakın davranması birilerini rahatsız ediyor. Biz geldik, yakın davrandık. Hemen arkasından İngiltere bir toplantı yaptı. Sen o toplantıyı yapmaktansa atla gel Somali’ye… Konteynırların içinde büyükelçilik işi yürütüyorlar...
Yas kararı verilen önemi gösterir
S.Arabistan’la son zamanlarda Mısır gibi bazı konularda görüş ayrılıklarımız da oldu. Ama biz her daim ilişkileri iyileştirmekten yana olduk. Nitekim 10 gün önce Salman Bin Abdülaziz'e kralın sağlığını sormuştum. Kendileri de ‘İyileşme alametleri var’ demişti. Hatta ziyaret etmeyi arzuladığımızı o da kralın sağlığında olumlu gelişmeler yaşandığında bizi haberdar edebileceklerini söylemişti. Ama vefat haberi geldi. Türkiye-S.Arabistan ilişkileri, Suriye’de farklı, Filistin’de farklı, Mısır’da farklı seyrediyor. Görüş farklılıkları tabii ki olabilir. Ama görüş farklılıklarının ikili ilişkilere karıştırılmamasından yanayız. Nitekim bir günlük yas ilan edilmesini de S.Arabistan’la ilişkilerimize önem atfettiğimize ilişkin bir mesaj olarak algılamak lazım. Vefat haberinin akabinde hükümetimizle görüşerek yas kararı aldık.
Yeni Şafak