Libya’da 17 Aralık Suheyrat anlaşması çerçevesinde kurulan Milli Mutabakat Hükümetinin göreve başlaması Temsilciler Meclisi’nin (TM) kurulmasına benzer bir durumla karşılaşma emareleri veriyor.
Bilindiği gibi Temsilciler Meclisi 25 Haziran 2014 seçimlerinden hemen sonra görev devir teslimi yapılmadan Tobruk’ta toplanmış bundan sonra da Milli Genel Kongre (MGK) teamüllere uyulmadığı gerekçesiyle göreve devam edeceğini açıklamıştı. İlerleyen süreçte Libya Anayasa Mahkemesi Temsilciler Meclisini feshetti. Fakat Temsilciler Meclisi dış güçlerin desteğiyle bugüne kadar gelebildi.
Benzer bir durum aylar süren görüşmelerden sonra Fas’ın Suheyrat kentinde 17 Aralık 2015’te varılan anlaşmaya göre kurulması beklenen Milli Mutabakat Hükümeti ile yaşanıyor. Suheyrat anlaşmasına göre kurulacak hükümet Temsilciler Meclisi’nin güvenoyunu aldıktan sonra göreve başlayacaktı. Fakat yeni hükümet güvenoyu alamadı. Zira oldukça yavaş çalışan Temsilciler Meclisinin güvenoyu verilmesini istemeyen üyeleri oturumun yapılmasına engel oldular. Bu oturumda güvenoyu vereceklerin sayısının karşıtlardan fazla olduğu tahmin ediliyor. Engel olmalarının temel sebebi ise darbeci asker Halife Hafter. Hafter yandaşları yeni hükümette Savunma Bakanlığının Mehdi Bargasi’ye verilmesine karşı çıkıyorlar. Mehdi Bargasi, Hafter’in darbesinin ortaklarından biri olduğu halde! Milli Mutabakat Hükümeti savunma bakanlığının, bu makamı çok isteyen Hafter yerine onun katliamlarına ortak olan bir başka kişiye verilmesi görüldüğü gibi Hafter’i çileden çıkarmış.
TM’nin güvenoyu vermemesine rağmen Faiz Sarrac başkanlığında Milli Mutabakat Hükümetinin kurulduğu açıklandı. Oysa anlaşma hükümlerine göre hükümet meşru değil. Buna rağmen AB, Amerika ve BM, hükümeti meşru hükümet olarak tanımaya başladı bile. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 15 Martta üye devletlere Milli Mutabakat Hükümetini tanımaları, TM ve MGK ile ilişkilerini kesmelerini istedi. Fransa, bugün hükümeti tanıdığını ve bu ittifaka karşı olan kişi ve kurumlarla resmi ilişkileri keseceğini açıkladı.
BM Güvenlik Konseyi üyeleri Libya’da anlaşmaya uymayan hiçbir kişi veya kurum ile resmi ilişki kurulmaması çağrısı yaptı. Avrupa Birliği ise yeni hükümetin kurulmasına engel oldukları için TM başkanı Agile Salih, MGK başkanı Nuri Ebusehmin ve Kongreye bağlı Kurtuluş Hükümeti başbakanı Halife Guveyl aleyhine ambargo ve seyahat yasağı getirmeyi planlıyor. Görüldüğü gibi bu kişiler arasında TM’nin güvenoyu vermeyen üyeleri ve onları yönlendiren Hafter yok.
Bu aceleciliğin başlıca sebebinin batı medyasında abartılan Libya’daki İŞİD varlığı olduğu görülüyor. Libya’da İŞİD’e müdahale için onay verecek bir hükümet istendiğine dair iddialar çok sık dile getirilmeye başlandı. Kurulacak hükümetin müdahaleye izin vererek müdahalenin meşrulaştırılmasında bir araç olarak kullanılacağı yorumları yapılıyor.
Oysa Libya’daki İŞİD ortaya çıktığı günden beri kendine has bir yapılanma olarak farklılık gösteriyor. Gerek Hafter ve Kaddaficilerin yakınlığı ve yaptıkları açıklamalar, gerekse Kaddafi taraftarlarının yoğun olarak yaşadığı Sirt’in rahatlıkla İŞİD kontrolüne geçmesi ve kontrolün devam etmesi Libya’da eski düzen yandaşları ile İŞİD’in darbecilerle aynı çizgide olduklarını gösteriyor. Bilindiği gibi, Hafter İŞİD’e karşı savaştığını iddia ediyor fakat İŞİD’in en güçlü olduğu Sirt’e tek bir saldırısı yok. Bingazi’de savaştığı devrimci gruplar ise İŞİD’e bağlı değil.
Ayrıca Libya’da şu an tehlikeli gördükleri hedeflere her ülke istediği zaman müdahale ediyor. Hafter’in darbesine destek amacıyla Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır Trablus’ta bazı hedefleri bombalamıştı. İŞİD bahanesi ile daha önce Mısır hava kuvvetleri Bingazi’ye saldırmıştı. Sabrata’da Tunus kökenli yaklaşık elli İŞİD militanının öldürüldüğü 19 Şubat Sabrata saldırısı ise Amerika tarafında yapıldı.
Bunun yanında Fransız özel kuvvetleri Hafter saflarında “İslamcılar”a karşı savaşıyor. Fransız Le Monde gazetesi Fransız özel güçlerinin Amerika ve İtalya ile birlikte İslami gruplara karşı gizli bir savaş yürüttüklerini iddia etti.* Nitekim Fransız yardımı sayesinde Bingazi’de Hafter güçleri Buatni ve Leysi mahallerini yerle bir etti. Hafter’in 2014’te başlattığı saldırılarda bugüne kadar yedi bini sivil olmak üzere dokuz bin kişinin öldürüldüğü tahmin ediliyor.
Görüldüğü gibi bu ülkeler istedikleri gibi müdahale ediyorlar. Dolayısıyla Libya’ya müdahale söylentileri İŞİD bahanesi ile daha kapsamlı bir saldırıyı çağrıştırıyor. İşte bu noktada Milli Mutabakat Hükümeti bu müdahaleyi meşrulaştırmak için değil engellemek için kurulduğunu deklare ederse ancak destek bulabilir.
Oysa şu ana dek bu yönde bir açıklama yapılmış değil. Belki de bu yüzden Trablus’taki Milli Genel Kongreye bağlı silahlı unsurlardan Devrimci Operasyonlar Odası, Milli Mutabakat Hükümetini Trablus’a girmeme konusunda uyardı ve ikinci bir Bingazi senaryosuna izin vermeyeceklerini açıkladı.
Milli Genel Kongreye bağlı Kurtuluş Hükümeti başkanı Halife el Guveyl de Milli Mutabakat Hükümeti üyelerinin bu vasıfla Trablus’a girmeleri halinde gözaltına alınabileceklerini açıkladı. Guveyl, darbe yanlısı TM ile MGK arasındaki süren görüşmelerden yana olduklarını ve iki hafta içinde alternatif bir geçiş planını açıklayacaklarını söylüyor.
Darbeye en kararlı bir şekilde karşı çıkan Mısrata’nın Belediye Meclisi adına yapılan açıklamada ise Milli Mutabakat Hükümeti’ne tam destek veriliyor ve en kısa zamanda Trablus’ta göreve başlaması isteniyor. Libya İhvan-ı Müslimin cemaatine yakın olan Adalet ve İnşa Partisi de Milli Mutabakat Hükümetini başından beri destekliyor.
Trablus’ta MGK ve bağlı unsurların kabul etmeyeceği bir hükümetin kurulması oldukça zor görünüyor. Ancak darbeye karşı birlikte hareket edenler Milli Mutabakat Hükümeti karşısında halihazırda ihtilaf içindeler. Bu ihtilafın yeni hükümetin kurulmasını kolaylaştıracağı düşünülebilir fakat ayrışmanın istikrar getirecek bir hükümetin oluşumuna katkı yapacağı söylenemez.
* - http://www.lemonde.fr/international/article/2016/02/24/la-guerre-secrete-de-la-france-en-libye_4870603_3210.html?utm_campaign=Echobox&utm_medium=Social&utm_source=Twitter#link_time=1456297474