Libya'da son bir yıldır biri Tobruk'ta (Temsilciler Meclisi) diğeri Trablus'ta (Millî Genel Kongresi) olmak üzere iki meclis ve rakip yönetim bulunuyor.
Ağustos 2014’ten itibaren Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilciliği’ni sürdüren Bernardino Leon, görev süresi dolmadan önce siyasî çözümü sağlamayı hedefliyor. Bu amaçla Leon, 6 Ekim'de “Libya Ulusal Birlik Hükûmeti”ni ilan etti. Ancak, Trablus ve Tobruk bloğu içindeki gruplardan farklı açıklamalar birbiri ardına gelmeye başladı.
Trablus Bloğunda Farklı Sesler
Trablus hükûmeti, 7 Ekim’deki Millî Güvenlik Kongresi (MGK) toplantısında ulusal birlik hükûmetini kabul etmeyeceklerini açıkladı. Buna karşın, Trablus bloğunun önemli aktörlerinden Misrata Belediye Meclisi, ulusal uzlaşı hükûmetini desteklediğini bildirdi.
Misrata Belediye Meclisi, Trablus bloğunda MGK'nın yanında yer alan askerî güç Libya Şafağı (Fecr-i Libya) koalisyonunun en büyük destekçisi.
Trablus bloğu içindeki çözülme, 11 Temmuz'da imzalanan “Libya Siyasî Anlaşması” ile başlamıştı.
Trablus hükûmeti, BM'nin Eylül 2014’ten bu yana tarafları siyasî çözüm için uzlaştırma çabasının ürünü olan anlaşmayı boykot ederken, Trablus, Bingazi, Misrata belediye başkanları, Müslüman Kardeşler’in siyasî kanadı Adalet ve İnşa Partisi (Hizbu’l-Adale ve Bina) gibi gruplar anlaşmayı imzalamıştı.
Adalet ve İnşa Partisi ise bu kez ulusal birlik hükûmetiyle ilgili çekinceleri olduğunu ifade etti.
Tobruk Bloğu Kendi Kazanımlarının Peşinde
Trablus bloğundaki çözülmeyi tetikleyen Libya Siyasî Anlaşması, aynı zamanda Tobruk hükûmetinin meclisini ülkenin meşrû yasama organı olarak kabul etmişti. Bu nedenle Trablus bloğundaki çözülme, Tobruk hükûmetinin elini güçlendirdi. Böylece BM'nin yürüttüğü siyasî çözüm sürecinde kazanımlarını arttıran Tobruk bloğu içinde siyasî anlaşma karşıtı bir grup ortaya çıktı.
Bu grup, Tobruk hükûmetinin elde ettiği kazanımlarla yola devam etmesi gerektiğini savunuyor ve Trablus ile uzlaşmayı gerektiren siyasî anlaşmayı, kazanımlara tehdit olarak görüyor.
Tobruk bloğunun bileşenleri, ulusal birlik hükûmetine bu nedenlerle sıcak bakmıyor.
Merkez Bankası Ve Petrol Bakanlığı Rekabeti
Merkez Bankası ve Petrol Bakanlığı’nın kimin kontrolüne verileceği konusu, ulusal birlik hükûmetinin önündeki en önemli engellerden biri.
Devlet bürokrasisinden kalan Petrol Bakanlığı ve Merkez Bankası, hâlen faaliyetlerine Trablus'ta devam ediyor.
Tobruk bloğu, Trablus'u devre dışı bırakmak için Libya Siyasî Anlaşması'nın dışında adımlar atarak, temmuz ayında kendine ait Merkez Bankası ve Petrol Bakanlığı kurmuştu.
Uluslararası Para Fonu (IMF) da, Tobruk'taki yeni Merkez Bankası’nı tanımış ve Trablus'taki Merkez Bankası ile ilişkilerini sona erdirmişti.
Bu ay içinde ise Tobruk hükûmeti, Libya Yatırım Ajansı’nın kontrolünü almak için çalışmalara başladı.
Bu şartlar altında ulusal birlik hükûmetinin kurulmasından ziyade, kurumlar üzerinden rekabetin artması daha muhtemel görünüyor.
Ateşkese Uyulmadı
11 Temmuz’daki Libya Siyasî Anlaşması'na göre, ateşkes de aynı anda yürürlüğe girecek, 30 gün sonra da milisler önce Trablus'tan, sonra diğer bölgelerden çekilecekti. 60 gün içinde de ağır ve orta silahlar BM’ye teslim edilecekti. Ancak ateşkes şartları uygulanmadı.
BM'nin yoğun baskısına rağmen Tobruk'taki askerî güç Karama (Haysiyet) Operasyonu İttifakı, Trablus bloğuna karşı operasyonlarına devam ediyor.
Ulusal Ordu ve Milis Güçler Meselesi
BM'nin yol haritasına göre, ulusal birlik hükûmeti, Libya ulusal ordusunu kurmakla görevli, ancak Libya Siyasî Anlaşması, ulusal ordunun inşa sürecine dair ayrıntılı bir yol haritası veya takvim içermiyor. Bu muğlaklık, taraflar arasında güvensizliğin artmasına neden oluyor.
Güvenlik ihtiyacını karşılayacak ordu ve polis teşkilatı oluşturulmadığı sürece de milis güçlerinin silah bırakması mümkün görünmüyor.
Bir diğer sorun da BM'nin Trablus ve Tobruk hükûmetlerinin ülkedeki milis güçler ve askerî birlikler üzerinde otorite sahibi olduğunu varsayması. Ancak Trablus bloğundaki Libya Şafağı da Tobruk bloğundaki Karama Operasyonu İttifakı da çatı yapılar ve içlerindeki milisler üzerinde tam kontrole sahip değiller.
Ulusal birlik hükûmeti, ulusal orduyu kurmak ve milis sorununu çözmek gibi iki büyük sorunla da karşı karşıya.
Gerek BM'nin yürüttüğü süreç gerekse de Libya Siyasî Anlaşması, kaynak paylaşımı, yeniden inşa, idarî yapı, güvenlik ve asayiş konularına ilişkin detaylı bir yol haritası sunmuyor.
BM, ulusal birlik hükûmeti kurulduktan sonra bu konuları Libya’daki aktörlere bırakmayı hedefliyor.
Tarafların onayıyla ulusal birlik hükûmeti kurulsa dahi bu hükûmetin başarıyla faaliyetlerini sürdürmesi oldukça zor görünüyor.
Kaynak: Anadolu Ajansı