“Kur’ani Kavramların Doğru Anlaşılmanın Önemi” adlı program Teknoloji Fakültesi D209 nolu derslikte gerçekleştirildi.
Müslümanların ve İslam’ın kavramlarının bilinçli olarak kirletildiğini insanların bunun bilincinde olmadığını ifade ederek sözlerine başlayan Mehmet Ali Kaçmaz, konuşmasına daha sonra şu şekilde devam etti:
Kavram’ın lügat anlamlarından 2 tanesine bakacak olursak bunlar;
1- Soyut manaların yüklendiği kelimeler,
2- Hayatı anlamada en önemli rolü üstlenen ve görüşlerimize şekil veren kelimeler
Bakara Suresi’nde de “..ve Adem’e kelimeleri öğrettik” denir. Bu ayetten de anlaşılacağı gibi kavramlar hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Kavramların önemli olmasının nedenleriyle ilgili birkaç madde şöyle sıralanabilir:
- İletişim açısından önemli olması
- Düşüncelerin ortak ifadesi olmaları
- Bizi diğerlerinden diğerlerini de bizden ayırmaları.
Bir başka örnek olarak ise, Kur’an’da geçen “And olsun sen onları sözleri söyleyiş tarzından tanırsın” ayeti verilebilir. Bu nedenle saptırıcıların, caydırıcıların tuzağına düşmemek adına bizler için çok önemli olan kavramlarımızı iyi öğrenmeliyiz.
Kavramların teorik olarak öğrenilip eyleme geçirilmemesinin hiçbir anlam ifade etmediğini vurgulayan Kaçmaz, kavramlarımızı hayatımızda tatbik etmemizin gerekliliği ve önemine değinerek konuşmasına devam etti.
Kavramları farklı kullananların olduğunu bu kullanımları kategorize ettiğimizde karşımıza bazı ayrımların çıktığını ifade eden Kaçmaz, bunların ise şu şekilde maddelenebileceğini belirtti:
- Kavramları çıkarları için kullananlar
- Kavramların bir kısmını kullanıp bir kısmını görmezden gelenler
- Kavramları bilip bunları pratiğe dökenler
- Kavramlarımızı çarpıtmak için çalışanlar
Kur’an’ın çizdiği bir sınır vardır ve biz bu sınıra yaklaşma konusunda çok dikkatli ve bilinçli olmalıyız vurgusuyla konuşmasına devam eden Kaçmaz, daha sonra şu şekilde devam etti:
Kavram oluştururken bunu tek ayetten yola çıkarak değil Kur’an’ın bütünselliği içinde düşünerek oluşturmalıyız. Kavramları kullanırken günümüzdeki karşılığını da düşünmeliyiz. Günümüzde kavramlarımızdan kopukluğumuzun nedeni olarak;
- Arapçadan, dilimizden, alfabemizden kopmamız
- İslam’ın toplumdan ve hayattan dışlanması
- Kur’an’dan kopuşumuz, gibi etkenler sayılabilir.
Kavramların gündemde olmayışına vurgu yapan Kaçmaz, İslam’ın sürekli gündemde olmasına karşın İslami kavramların ikinci planda tutulmasıyla bizde bilinçsiz ve bilgisiz bir İslam anlayışı oluşturulmaya çalışıldığını söyleyerek konuşmasını şu şekilde sürdürdü:
Din, ibadet, cihat gibi hayatımızı tümüyle kuşatan ve sabır, israf gibi önemli kavramlar günümüzde çok dar anlamlara çekilmiştir. Din kavramı Kur’an’da hâkimiyet, en üstün otorite, bu yüksek otoriteye itaatle boyun eğme, bu hâkimiyetin altında meydana gelen ameli ve fikri nizam, kanun ve ceza, mükâfat anlamlarıyla kullanılmakta. Oysa günümüzde bu kavram içeriği tamamen daraltılarak vicdani bir mesele olarak, yaratıcı ile birey arasındaki bir olgu olarak görülmektedir.
Anlamları daraltılarak kullanılan kavramlarımıza değindikten sonra tağut ve cahiliye gibi unutturulmak istenen kavramlarımızı hakkıyla bilmemizin önemine değinen Kaçmaz, günümüzde nation/ulus anlamına çekilmeye çalışılan Kur’an’da takip edilen yol, şeriat, din anlamlarına gelen millet kavramının doğru kullanılmasının gerekliliği üzerinde durdu.
Kur’ani kavramlarla ilgili, kavramlarımızı hakkıyla kullanmama ve onlara sahip çıkmama durumunda ne olacağı üzerine değerlendirmeler yaparak konuşmasını sürdüren Mehmet Ali Kaçmaz, daha sonra şöyle devam etti:
Biz kavramlarımızı kullanmayıp onlara sahip çıkmazsak başkaları seve seve bunları kendi emelleri için kullanabilir veya kavramlarımız yok olup gidebilir. Kavramlarımızın içi boşaltılmak suretiyle kavramlarla yenilmemize sebebiyet veririz. Eskiden topla tüfekle olan kuşatma bugün kavramlar üzerinden yapılıyor.
Malik bin Nebi’nin bir söyleşisindeki aktarımı gibi, ‘ya biz Müslümanlar, kendi toplumumuzda değişimi kendimiz gerçekleştireceğiz ya da çağın bir zorunluluğu olarak değişim bize dışarıdan gelecektir.’ Toplumumuzda değişim yapmak için öncelikle kavramlarımıza, öz değerlerimize sahip çıkmalıyız ve onları pratiklerimizle sosyalleştirmeliyiz.
Batılı kavramları doğru tanımak ve bu kavramların gelişim süreçlerini takip etmek zorundalığımıza değinerek batılı kavramlarla ilgili bölüme geçen Mehmet Ali Kaçmaz, batılı kavramlarla kuşatılmış durumda olduğumuzu söyledi. Kaçmaz konuşmasını şu şekilde sürdürdü:
“Ulus, ulus devlet, demokrasi, insan hakları, özgürlük, laiklik gibi modern kavramlar tamamen batılı paradigmaya aittir. Bunlar;
- İlerlemeci bir anlayışa
- İnsan merkezli hastalığına
- Doğa üzerine mutlak hâkimiyet kurma ihtirasına dayanmaktadır.
Bu ve benzeri dayanak noktalarından dolayı bu kavramların İslami değerlerle, İslami kavramlarla bir arada kullanılması mümkün değildir. Bugün "Müslüman Sol", "Liberal İslam" gibi tanımlar, oluştukları kavramlar itibariyle birçok tezatı içlerinde barındırmaktalar. Bizler bu kavramların geliştikleri süreçleri de göz önünde bulundurarak, temel dayanakları ile anlamaya çalışmalı ve ona göre söylem üretmeliyiz.
Unutmamalıdır ki, batı toplumları dışındakiler, özellikle Müslümanlar bu kavramları kullansalar bile, onlar gibi düşünmedikleri, onlar gibi bu kavramları içselleştirmedikleri sürece makbul vatandaş sayılmazlar.”
Program sunum sonrası soru cevap faslı ile son buldu.
Haber: Ömer Ekmen
Foto: Halenur Sağlam